ضرورت اپیدمی کروناویروس در ساختار روزنامه نگاری

به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، سینا تفنگ چی مدرس علوم ارتباطات دانشگاه پیام نور با ارسال مطلبی به خبرگزاری فارس به شرح ضرورت اپیدمی کرونا ویروس در ساختار روزنامه نگاری پرداخته که در ادمه این مطلب را می خوانید:

قریب به یک دهه است که در پی گسترش بیش از پیش رسانه های الکترونیک، اساتید علوم ارتباطات و پیشکسوتان و فعالان رسانه ای در نوشته ها و تحلیل های خود به «مرگ مطبوعات چاپی» اشاره می کنند و نیز در ایام تعطیلات عید نوروز به انتقاد از تعطیلی روزنامه ها می پردازند.

این در حالی است که هیچکدام به «عدم انتشار نشریاتی که یارانه های گزاف دریافت می کنند» و «غیرجذاب بودن مطالب نشریات» و «نداشتن خواننده و تیراژ پایین نشریات» اشاره نکرده و از این رو ناراحت نمی شوند.

تنها عید نوروز است و پایان مطبوعات چاپی که موجبات رنجش این بزرگان عرصه رسانه را فراهم می کند.

برای آنها اهمیتی ندارد که «گرافیک مطبوعاتی» ما کماکان غیرجذاب است و استفاده از تکنولوژی هایی همچون «واقعیت افزوده» به سختی در برخی نشریات یافت می شود و خبری از «گزارش های تحقیقی» نیست و نشریات چاپی، امروزه محلی برای بازنشر محتویات منتشرشده «خبرگزاری ها، پایگاه های خبری و فضای مجازی» است.

اکنون نشریات، صفحه ای را به محتواهای توئیتر، اینستاگرام، تلگرام و فیسبوک هنرمندان، فعالان فضای مجازی و مسئولان عالی رتبه تخصیص داده اند و در اینجا هم کماکان از غافله «روزنامه نگاری تحلیلی» جا مانده اند و «بازنشر» را مطلوب تر از «بررسی روزنامه نگارانه» می دانند.

در چند روز پساتعطیلی، در حالی کارشناسان و اساتید معظم علوم رسانه، به «مرگ مطبوعات» اشاره می کنند که اکثر قریب به اتفاق همین مطبوعات، در مهم ترین ارزش خبری «دربرگیری» سراسر گیتی، در تعطیلات به سر برده و نشر اطلاعات و پیگیری را به فراموشی سپرده بودند.

معدود رسانه هایی به انتشار الکترونیکی روزنامه شان حتی در تعطیلات رسمی اهتمام ورزیدند و رسالت اطلاع رسانی خود را فراموش نکردند؛ با اینحال بازهم روزنامه ها در چند روز پساتعطیلات نوروزی، عدم انتشار چاپی روزنامه ها به دلیل حفظ سلامتی کارکنان خدوم چاپخانه ها را دلیل بر «مرگ مطبوعات» دانسته و احتمالا باز هم با مشکل «عدم پذیرش فناوری» و ضرورت «به روز رسانی تفکر از سنتی به مدرن» را باید یادآور شد.

«مرگ مطبوعات» زمانی اتفاق می افتد که در گردونه اطلاعات، آنها محلی برای نشر داده نبوده باشند و با این حساب، مدت کثیری است که مطبوعات به «کما» رفته اند.

توقف انتشار «چاپی» مطبوعات، تنها در ایران نبوده و کشورهایی همچون انگلیس و استرالیا نیز برای حفظ سلامت کارکنان چاپخانه ها و کاهش استفاده از مواد چاپی و در ادامه سیستم توزیع روزنامه برای مشترکین و نیز عاملی برای خروج شهروندان برای خرید روزنامه در خصوص غیرمشترکین، اقدام به تعطیلی چاپخانه ها کرده اند و در آنجا نیز روزنامه ها به صورت الکترونیکی منتشر شده و سعی در جذب مخاطب به طرق مختلف همچون نرم افزارهای واقعیت افزوده و سیستم ورق زدن برای دریافت همان حس نشریه مکتوب کرده اند.

در همین حال، با توجه به ویروس کرونا و عدم امکان حضور خبرنگاران در مناطق گوناگون، کشورهایی همچون کلمببیا، از این بستر استفاده کرده و به تقویت روزنامه نگاری محلی اقدام کرده اند.

در کشور کلمبیا شعار خلاقانه ای برای ترغیب مردم به بهره مندی اطلاعات بیشتر از رسانه های محلی در نظر گرفته شده است که می گوید: «دستان خود را بشویید؛ به صورت خود دست نزنید؛ و به رایگان اشتراک رسانه های محلی خود را دریافت کنید».

«مرگ مطبوعات» اتفاقی صرفا برای ایران نیست و هر روزنامه و نشریه ای که نتواند از فناوری روز برای انتشار نشریه خود و نیز خلاقیت و تحلیل برای محتوای خود استفاده کند، ناچار به خاتمه راه نزدیک تر می شود؛ «جوئل کاپلان» استاد روزنامه نگاری در دانشگاه سیراکوز می گوید که از سال 2004 صنعت روزنامه نگاری آمریکا در «مارپیچ مرگ» قرار گرفته است و اشتغال روزنامه نگاران به نصف تقلیل پیدا کرده است؛ با این حال روزنامه هایی که استفاده از فناوری و خلاقیت در تولید محتوا را سرلوحه کار خود قرار داده اند و آنطور که تحقیقات دانشگاه «دوک» نشان می دهد، رسانه هایی که از ظرفیت روزنامه نگاری محلی استفاده کرده اند، کماکان به حیات خود ادامه داده و بر مخاطبین خود نیز افزوده اند.

تولید محتوای صحیح، محکوم به مرگ نیست؛ چنانچه «نیکلاس لمن»، معاون سابق دانشکده روزنامه نگاری دانشگاه کلمبیا نیز معتقد است که «روزنامه بدون تولید، از ابتدا ناپدید متولد شده است».

*ضرورت تغییر در ادبیات پوشش خبری

ضروری نیست که مجدد کارگاه های مدیریت بحران رسانه ای تشکیل شود و مقالات و پایان نامه ها در خصوص نحوه پوشش خبری رسانه ها در زمان اپیدمی ویروس کرونا نگارش شوند؛ بلکه ضروری است برای حفظ مخاطب با ادبیات مناسب برخورد شود و بدین ترتیب، ضمن حفظ «رسانه های چاپی» از القای احساس نامطلوب به مخاطب نیز پرهیز کنیم.

ادبیات «مرگ» بیش از پیش القای وضع نامطلوب را در ذهن مخاطب تداعی می کند و تأثیری نامطلوب را برجای میگذارد و اکنون، حتی در خصوص عدم انتشار نشریات به صورت نسخه چاپی، از واژه «مرگ» استفاده می شود.

جامعه این روزها نیازمند کلماتی مناسب تر هستند و این مهم در تحقیقات «کارین وال - یورگنسن» نیز مشهود بوده است. این استاد روزنامه نگاری دانشگاه کاردیف در بررسی های خود متوجه شد که در 100 روزنامه پر تیراژ از سراسر جهان، به ازای هر 9 مطلب منتشر شده در خصوص COVID-19، یک مطلب به «ترس» یا واژگان مترادف آن پرداخته شده بود.

این در حالی است که مناسب ترین راه حل برای برون رفت از شرایط بحرانی کنونی، القای امید و استفاده از واژگان مناسب توسط رسانه ها است که بیش از پیش به مخاطب، القای ناامیدی نکرده و در کوران اخبار جعلی و رسانه های منفعت طلب، آنها را در مسیری صحیح هدایت کرد.

«آل توامپکین» روزنامه نگار موسسه رسانه ای «پوینتر Poynter» در این خصوص توصیه می کند که بهتر است رسانه ها در شرایط کنونی، ضمن کاهش استفاده از صفت های ذهنی همچون «بیماری کشنده»، برای افزایش هیجان روایت خود، به «اقدامات پیشگیرانه» بیشتر بپردازند.

وی همچنین ارائه آمار صحیح را به عنوان راهکاری مناسب برای ترسناک جلوه دادن محتوای منتشره مطرح کرد و خلاقیت در ارائه مطلب را برای کم کردن فشارهای ذهنی مخاطبان پیشنهاد داد.

«میراج احمد چودری»، سردبیر بنگلادشی GIJN (شبکه جهانی روزنامه نگاری تحقیقی) در یادداشت خود مطرح می کند که «روزنامه نگاران در شرایط کنونی نباید از قرنطینه، مطالب خود را منتشر کنند و باید با حفظ نکات ایمنی و بهداشتی، به میدان بروند و مانع از فعالیت رسانه خود شوند».

*گلوریا ریوا: هیچ چیز بهتر از اشاعه خبر خوب در دوران کرونایی نیست

«گلوریا ریوا» روزنامه نگار تحقیقی L'Espresso نیز مطرح می کند که این روزها هیچ چیز بهتر از اشاعه «خبر خوب» نیست و دستاوردهای پزشکی حاصل شده را باید سریع و دقیق به مخاطبان انتقال داد و جمله این موارد نشان دهنده آن است که روزنامه نگاری، اساسا همراه با «مرگ» نیست.

شاید بهتر باشد که ساختار روزنامه نگاری ما دچار اپیدمی کروناویروس شود تا بیش از پیش به آن توجه کنیم و از عدم انتشار چاپی آن، به عنوان یک بحران نگاه نکرده و با تبیین استراتژی های صحیح مدیریت رسانه ای، از ضعف ها و تهدیدها، فرصت و نقاط قوت ارزشمند خلق کنیم.

بقای یک روزنامه و نشریه چاپی به خوانندگانش است نه به نسخه های کاغذی آن.

روزنامه فروش خواهد رفت اگر: در این روزهای بحران، مخاطب را با خود همراه کنیم و نه آنکه به «مرگ» خود بیاندیشیم و از مخاطب درگیر بحران این روزها غافل شویم.

انتهای پیام /