طایفه بیت‌الملای نجف به کدام شخصیت علمی و فرهنگی ایرانی منسوبند؟

ملاعبدالله بهابادی یزدی که طایفه بیت‌الملا در نجف بدو منسوبند، بسیار منشا اثر بود و در کنار خدمات علمی خدماتی فرهنگی شایانی نیز داشت.

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و ادب: شاهان صفوی بنا به دلایل مختلف دینی و سیاسی و مصالح حکومتی، ضمن احترام و تقدیس علمای دین از آنان در امور مختلف نظرخواهی می‌کردند. این احترام‌ها و تقدیس‌ها بیش تر برای حفظ موقعیت خویش و به منظور برخورداری از حمایت و پشتیبانی جامعه شیعی بود که سر در فرمان عالمان و فقیهان داشتند.

از آن سو علما نیز از این موقعیت برای گسترش و نفوذ مکتب تشیع استفاده فراوان بردند. به واقع، ارتباط آنان با پادشاهان صفوی، نقشی انکارناپذیر در گسترش و نفوذ تشیع داشت. به طوری که تشیع در این زمان از انزوا خارج شد و با رسمیت مذهب تشیع، نشر و تبلیغ اندیشه‌های شیعی رواج فراوان یافت و دانشمندان و بزرگانی مانند محقق ثانی، علامه ملاعبدالله یزدی، شیخ بهایی و علامه بزرگوار مجلسی، با جهت دادن سیاست‌های دربار صفوی به سمت ترویج و تبلیغ تشیع، خدمات بی نظیری را برای اسلام و تشیع به انجام رساندند.

سلاطین صفوی با مهم شمردن زیارت قبور ائمه اطهار (ع) در عراق عرب توسعه و آبادانی این اماکن مقدس شیعی، در رأس برنامه‌های مذهبی، فرهنگی و سیاسی، اجتماعی دولت صفوی قرار گرفت.

این دوران یکی از دوران‌های اوج گیری تفکر شیعی است. ملاعبدالله نیز از جمله عالمانی است که در پرتو رابطه با دربار صفوی بر گسترش تشیع و حل مشکلات شیعیان تلاش‌های فراوانی به ثمر نشاند. آخوند از طرف سلاطین صفوی، سمت خزانه داری حرم شریف حضرت علی علیه السلام، را بر عهده داشت. بعد از وفات او نیز فرزندانش عهده دار این سمت شدند.

طایفه‌ای که اکنون در نجف اشرف به «بیت الملا» معروف هستند، منسوب به آخوندند.

خدمات تولیت (خزانه داری) حرم شریف حضرت علی علیه السلام

از نیمه دوم قرن دهم رونق علمی به حوزه نجف بازگشت. اقدامات اثرگذار علامه بهابادی به عنوان تولیت آستان مقدس حضرت علی (ع) و حاکم نجف اشرف از جمله چون تسهیل دسترسی به آب آشامیدنی از طریق حفر انهار با حمایت شاهان صفوی و ساخت باروهای استوار و تأمین امنیت جانی ساکنان، به عنوان عوامل شکوفایی مجدد حوزه نجف شمرده شده است. اینجا لازم است که درباره یک مدرسه مهم در نجف هم اشاره شود.

مدرسه ملا عبداللَه

تاریخ بنای این مدرسه به نیمه دوم قرن دهم هجری باز می‌گردد. ملاعبدالله بهابادی یزدی که بدل یه یکی از دانشمندان برجسته علوم عقلی و مدرسان ادب و علوم کلاسیک سده دهم شده بود (متوفی 981) مؤلف حاشیه بر بخش منطق تهذیب المنطق و الکلام اثر تفتازانی متعلق به همین دوره حوزه نجف است و کتاب او همچنان یکی از درسنامه‌های رایج در حوزه‌های علمیه به شمار می‌رود.

علامه همچنین در زمینه فقه، فلسفه، تفسیر، ریاضیات و... آثار مهمی را به یادگار گذاشته است.

مدرسه مهدیه

این مدرسه درحقیقت همان مدرسه ملاعبدالله بهابادی یزدی است که در ابتدای حضور علامه در آستان مقدس امیر المومنین حضرت علی (ع) محل کار تولیت بوده سپس تبدیل به مدرسه علمیه می‌شود و هم اکنون بنام مدرسه مهدیه مشهور است.

مدرسه مهدیه در محله مشراق و مقابل مقبره علامه سید مهدی بحرالعلوم و شیخ طوسی و در مجاورت مدرسه قوام واقع شده است.

بانی این مدرسه، علامه شیخ مهدی، پسر عالم بزرگ، شیخ علی آل کاشف الغطاء است. او این مدرسه را به سال 1284 ق مرمت و بازسازی کرد. این مدرسه در محله «المشراق» پشت مسجد شیخ طوسی است و 700 متر مربع وسعت و تعداد 26 غرفه در یک طبقه دارد. آخرین تاریخ تجدیدبنای مدرسه، سال 1365 ق است که به دستور سید ابو الحسن اصفهانی از مراجع عظام تشیع انجام گرفته است.

پی‌نوشت

این متن توسط دبیرخانه کنگره علمی بزرگداشت علامه ملا عبدالله بهابادی یزدی به طور اختصاصی برای مهر ارسال شده است. این کنگره اکنون کار خود را آغاز کرده و برنامه‌های متعددی را در دستور کار خود قرار داده است. برنامه‌های اصلی این کنگره سال آینده در ایران و نجف اشرف برگزار می‌شود و پیش‌نشست‌ها نیز در شهرهای قم، مشهد، یزد و بهاباد.