عبور موقت اوکراین از بن‌بست دیپلماتیک با واشنگتن
دنیای اقتصاد؛ بحران اخیر در روابط اوکراین و آمریکا، که طی روزهای گذشته به اوج رسیده بود، با توافقی اولیه در ژنو موقتا کنترل شد. در شرایطی که اوکراین همزمان با فشار نظامی روسیه و تنش‌های سیاسی داخلی دست‌وپنجه نرم می‌کند، مذاکره میان مقام‌های کی‌یف، اروپا و تیم سیاست خارجی دولت ترامپ توانست ضرب‌الاجل تهدیدآمیز واشنگتن را به تعویق بیندازد.
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد - محمدامین مکرمی؛ بحران اخیر در روابط اوکراین و آمریکا، که طی روزهای گذشته به اوج رسیده بود، با توافقی اولیه در ژنو موقتا کنترل شد. در شرایطی که اوکراین همزمان با فشار نظامی روسیه و تنش‌های سیاسی داخلی دست‌وپنجه نرم می‌کند، مذاکره میان مقام‌های کی‌یف، اروپا و تیم سیاست خارجی دولت ترامپ توانست ضرب‌الاجل تهدیدآمیز واشنگتن را به تعویق بیندازد.
این تحول درحالی رخ می‌دهد که تنها چند روز قبل، طرحی 28 بندی از سوی مقام‌های آمریکایی در کی‌یف ارائه شده بود که به‌عنوان سندی متمایل به خواسته‌های روسیه شناخته شد. بر اساس گزارش اکونومیست، انتشار این طرح نه‌تنها موجب نگرانی کی‌یف شد، بلکه نشانه‌هایی از ناهماهنگی در ساختار سیاست خارجی دولت ترامپ را نیز برجسته کرد.
طرح اولیه که از مذاکرات محرمانه میان فرستادگان ترامپ و مقام‌های روسی حاصل شده بود، شامل واگذاری بخش‌هایی از دونباس، کاهش 25 درصدی ساختار ارتش اوکراین و حذف دائمی مسیر عضویت در ناتو بود. در کنار این موارد، لغو تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه و بازگشت مسکو به گروه G8 نیز پیش‌بینی شده بود. همچنین بخشی از دارایی‌های مسدودشده بانک مرکزی روسیه، که اتحادیه اروپا آن را برای بازسازی اوکراین اختصاص داده بود، قرار بود به صندوقی مشترک میان آمریکا و روسیه منتقل شود. مجموعه این مفاد، از دید مقام‌های اوکراینی و اروپایی، عملا چارچوب فشار بر مسکو را تضعیف و هزینه جنگ برای روسیه را کاهش می‌داد.
همچنین، تضمین امنیتی پیشنهادی آمریکا در این طرح فاقد محتوای عملی تلقی شد؛ چراکه برخلاف ماده 5 ناتو، تعهد الزام‌آور نظامی ایجاد نمی‌کرد و نقش واشنگتن را به سطحی محدود تنزل می‌داد. ممنوعیت استقرار نیروهای غربی در خاک اوکراین نیز مانع برنامه اروپا برای ایجاد «نیروی اطمینان‌بخش» می‌شد؛ برنامه‌ای که قرار بود سطح بازدارندگی در برابر روسیه را افزایش دهد.
با وجود این چارچوب اولیه، مذاکرات ژنو توانست بخشی از فشارها را مهار کند. مارکو روبیو، مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه آمریکا، پس از نشست‌ها اعلام کرد که پیشرفت‌هایی در مسیر رسیدن به توافق حاصل شده و طرف‌ها در حال کار بر سر یک چارچوب قابل‌قبول‌تر هستند. او البته تاکید کرد که تصمیم نهایی به تایید شخص ترامپ و زلنسکی موکول خواهد بود؛ موضوعی که همچنان ابهام‌های جدی درباره امکان نهایی شدن توافق ایجاد می‌کند.
در سوی دیگر، نحوه درز طرح اولیه و تناقض در واکنش مقام‌های آمریکایی نشانه‌ای از شکاف در ساختار تصمیم‌سازی دولت ترامپ تلقی می‌شود. در حالی که برخی چهره‌ها، به‌ویژه سناتور ونس، پیگیر پیشبرد طرح اولیه بودند، روبیو و گروهی دیگر تلاش کردند مسیر مذاکره را اصلاح کنند. این وضعیت، از نگاه تحلیلگران، می‌تواند نشانه‌ای از نبود یک چارچوب منسجم در سیاست آمریکا نسبت به جنگ اوکراین باشد؛ شکافی که ممکن است در مقاطع حساس بر کارآمدی دیپلماسی واشنگتن اثر بگذارد.
با وجود عقب‌نشینی از ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای دستیابی به توافق، هنوز مشخص نیست چارچوب جدید چه ابعادی خواهد داشت. هرگونه توافق مطلوب برای اوکراین می‌تواند با مخالفت روسیه مواجه شود؛ و هر طرحی که روسیه بپذیرد ممکن است در پارلمان اوکراین از حمایت کافی برخوردار نباشد. به این ترتیب، وضعیت کنونی بیش از آنکه نقطه پایانی بر بحران باشد، تعلیقی موقت است که احتمال شکل‌گیری دور جدیدی از چالش‌ها را در هفته‌ها و ماه‌های آینده باقی می‌گذارد.
توافق ژنو نه‌تنها تنشی مهم را در کوتاه‌مدت کاهش داده است، بلکه بار دیگر شکاف‌های ساختاری سیاست خارجی آمریکا و محدودیت‌های دیپلماتیک طرف‌های درگیر را آشکار کرده است؛ مسائلی که می‌تواند مسیر جنگ و مذاکرات صلح را در ماه‌های آینده پیچیده‌تر کند.