عجله‌ای که موجب اشتباه در محاسبه درآمد عوارض خروج از کشور شد!

به گزارش مشرق، عوارض خروج از کشور مانند چند سال گذشته باز هم روی خط اخبار قرار گرفت و عده‌ای از گردشگران و فعالان را دچار نگرانی کرد. مانند چند سال گذشته که هر بار با افزایش چند برابری آن شوکی دیگر به اهالی سفر وارد می‌شد.

امسال هم این شوک درحالی به جامعه وارد شد که طبق یک محاسبه اشتباه گفته شد که چون در لایحه بودجه 1401 درآمد حاصل از خروج کشور یک هزار و 500 میلیارد ریال شده و نسبت به درآمد سال گذشته که 110 میلیارد تومان بوده و به عبارتی 14 برابر افزایش داشته است بنابراین قرار است از هر مسافر بابت خروج از کشور حدود 5 میلیون تومان گرفته شود.

این درحالی است که به این موضوع اشاره نشد که در سال گذشته شیوع بیماری کووید 19 و بسته بودن مرزها موجب شده بود که عوارض خروج از کشور درآمدی برای دولت نداشته باشد. طبیعی بود که این رقم بسیار کم باشد پس باید در لایحه بودجه سال 1401 این افزایش درآمد نسبت به سالهای 98 و 99 مقایسه شود.

باید گفت درآمد حاصل از خروج مسافر در لایحه بودجه سال 98 حدود 1400 میلیارد در سال 99 حدود 1600 میلیارد و در سال 1400 حدود 110 میلیارد تومان بود و امسال این درآمد در لایحه 1401 به 1,500 میلیارد تومان رسید.

هر چند مسئولان و متولیان هنوز هم نسبت به این موضوع واکنش مناسبی نداشته اند تا منتقدان را توجیه کنند اما باید در نظر گرفت که میزان آمار ورود و خروج مسافران (از و به) کشور در سال 1400 بسیار کمتر از سال 99 بوده است.

با این وجود تنها به تکذیب این آمار و ارقام بدون دلیل واضح پرداختند به نحوی که مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه ایران، در نشست خبری امروز خود بدون اعلام رقم دقیق، گفت: درباره عوارض هنوز هیچ عدد و رقمی نهایی نشده است.

جدول درآمدها طی سالهای اخیر

این درحالی است که باید جدول درآمد واگذاری دارایی‌های لایحه بودجه سالهای گذشته را بررسی کرد. به این ترتیب که:

در جدول درآمدها واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای بودجه سال 98 نیز 1,400,000 میلیون ریال معادل یک هزار و 400 میلیارد تومان بود.

در جدول درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی که در لایحه بودجه 99 آمده نوشته شده بود درآمد حاصل از عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور 16,100,000 میلیون ریال است که معادل یک هزار و 610 میلیارد تومان می‌شود.

سال بعد یعنی در جدول درآمدها واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای بودجه سال 1400 نیز آمد که عوارض خروج مسافر 1,102,372 میلیون ریال بود که این رقم معادل 110 میلیارد و 237 میلیون و 200 هزار تومان می‌شد. درست همان سالی که مرزها بسته بود.

درآمد حاصل از خروج مسافران از مرزهای کشور در لایحه بودجه 1401 که روز گذشته توسط دولت سیزدهم به مجلس ارائه شد، یک هزار و 500 میلیارد تومان اعلام شد.

عوارض چقدر بود

طبق جداولی که در لایحه بودجه‌های هر سال آمده است، میزان عوارضی که هر مسافر بابت خروج از کشور باید می‌پرداخت نیز به این ترتیب بوده است:

براساس بودجه سال 98 عوارض خروج از کشور نیز برای هر مسافر 220 هزار تومان بود که این ارقام برای سفر دوم به میزان 50 درصد و سفرهای سوم و بیشتر به میزان 100 درصد افزایش یافت.

طبق لایحه بودجه سال 99 عوارض خروج از کشور برای سفر اول هر ایرانی در سال 264 هزار تومان شد برای سفرهای دوم نیز این مبلغ به میزان 50 درصد و سفر سوم و بیشتر صد درصد افزایش می‌یابد.

مسافران ایرانی برای عوارض خروج از کشور در سال 1400 در سفر اول 400 هزار تومان، برای سفر دوم 600 هزار و برای سفر سوم 800 هزار تومان می‌پردازند.

برای سال 1401 نیز هنوز جزئیات عوارضی که هر مسافر باید بپردازد اعلام نشده است. چون پس از تحویل بودجه به مجلس توسط دولت، می‌بایست آئین نامه اجرایی آن نیز نوشته شود تا بتوان به جزئیات چگونگی دریافت عوارض پرداخت.

جریمه ای که باید برای گردشگری خرج می‌شد

در واقع طی سال‌های گذشته، افزایش چندین برابری عوارض خروج از کشور همواره با انتقادهای گسترده‌ای همراه بوده است در سال 1396 عوارض خروج از کشور در سفر اول 75 هزار تومان بود که در یک جهش به 220 هزار تومان رسید. این مبلغ در سال 97 سه برابر شد. همان زمان بسیاری از فعالان گردشگری گفتند که این رقم دیگر عوارض خروج از کشور نیست بلکه جریمه مسافرانی است که از ایران خارج می‌شوند.

برخی دیگر گفتند که چرا دولتمردان تصور می‌کنند هر کسی از ایران خارج می‌شود مسافری است که به جهت تفریح از ایران خارج می‌شود و این جریمه را باید بپردازد.

از طرفی اصل و اساس دریافت عوارض خروج می‌بایست برای صنعت گردشگری هزینه می‌شد اما این بودجه هیچ وقت برای توسعه گردشگری داده نشد یا سهم این صنعت از محل عوارض بسیار کم بوده است. موضوعی که همیشه مورد انتقاد رؤسا و وزرای میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بوده است.

اصل ماجرا چه بود؟

اصل ماجرای اشتباه برخی از سایت‌ها در محاسبه عوارض خروج از کشور اینجا بود که اعلام شد درآمد حاصل از خروج مسافران در سال 1401 حدود 14 برابر خواهد شد. یعنی هر مسافر باید 5 میلیون تومان جریمه خارج شدن از مرزها را بدهد. این مبلغ در حالی محاسبه شده که اعداد و ارقام با بودجه سال 1400 مقایسه شده حالا باید این آمار را یک بار دیگر محاسبه کرد.

به عنوان مثال در سال 99 حدود چهار میلیون و 240 هزار و 183 نفر از کشور خارج شدند هر مسافری می‌بایست برای بار اول 264 هزار تومان می‌پرداخت هر چند که زائران مبلغ کمتری بابت عوارض می‌دادند اما بر فرض این مبلغ برای هر مسافر، می‌بایست حدود یک هزار و 119 میلیارد تومان درآمد از این طریق نصیب دولت می‌شد درحالی که دولت پیش بینی کرده بود این میزان یک هزار و 600 میلیارد تومان باشد.

نکته اینجاست که بودجه پیش بینی شده برای درآمد حاصل از عوارض در سال 1400 کم در نظر گرفته شد شاید به این دلیل که وجود کرونا، نرخ ارز، معیشت مردم، عدم انجام سفرهای زیارتی و... عواملی بودند که در سفرهای خارجی مردم تأثیر می‌گذاشتند به همین دلیل بودجه کم در نظر گرفته شد.

با این وجود مسافر باید برای سفر اول 400 هزار تومان می‌داد که مبلغ قابل توجهی بوده است. این بودجه دوباره با پیش بینی سفرهای خروجی مردم در سال 1401 و باز شدن مرزها و واکسینه شدن همه مردم در نظر گرفته شده است.

به هر حال اینکه بودجه درآمد حاصل از عوارض 14 برابر شود و به تبع آن میزان مبلغ خروجی هر مسافر نیز از 400 هزار تومان در سال 1400 به 14 برابر یعنی حدود 5 میلیون تومان برسد اشتباه محاسباتی است.

هر چند اگر این مقایسه با سال 1400 انجام شود درست است اما بودجه آن را باید با سال 99 مقایسه کرد که در آن صورت می‌توان گفت این پیش بینی با کاهش حدود 100 میلیارد تومان رو به رو بوده است. چون عدد سال 99 حدود 1610 میلیارد بوده و در سال 1401 این عدد به 1,500 میلیارد تومان رسیده است.

البته این نکته نباید از ذهن دور بماند که همان مبلغ 400 هزارتومانی عوارض برای مسافران زیاد است و این مبلغ هم هیچ وقت برای گردشگری مصرف نشد ولی از آن طرف مردم از روز گذشته نگران هستند که دولت بخواهد پیش بینی درآمد خود را از محل عوارض خروج با بالابردن رقم عوارض سفر هر فرد و کاهش آمار مسافران خروجی پس از اعلام جرئیات آن تأمین کند!