عقبگرد همه بازارها

بازارهای ارز و طلا در معاملات روز گذشته با عقب‌نشینی قابل‌توجه قیمت‌ها همراه شدند؛ به‌طوری‌که دلار و سکه پس از ثبت سقف‌های تاریخی، وارد فاز اصلاح شدند. این تعدیل قیمتی هم‌زمان با فروش 89 کیلوگرم شمش طلا در مرکز مبادله و تشدید نظارت‌ها بر تعهدات ارزی رخ داد؛ اما کارشناسان معتقدند پایداری این کاهش‌ها همچنان در گرو مهار انتظارات تورمی و اصلاح رویه‌های نهادی است.

بازارهای ارز و طلا در معاملات روز گذشته با عقب‌نشینی معنادار قیمت‌ها مواجه شدند؛ عقب‌نشینی‌ای که در نگاه نخست می‌تواند نشانه‌ای از افزایش عرضه رسمی و کاهش هیجان تقاضای احتیاطی تلقی شود، اما در لایه‌های عمیق‌تر، پرسش‌های مهمی درباره پایداری این تعدیل قیمتی و نقش متغیرهای نهادی و انتظاری مطرح می‌کند. بر اساس داده‌های معاملاتی، دلار آزاد با کاهش 3 هزار و 775 تومانی از سطح 142 هزار و 775 تومان به 139 هزار تومان رسید. همزمان، سکه طرح جدید نیز افت قابل‌توجهی را تجربه کرد و با کاهش 9‌میلیون و 975 هزار تومانی از 168‌میلیون و 485 هزار تومان به 158‌میلیون و 510 هزار تومان عقب نشست. طلای 18 عیار نیز با کاهش 736 هزار تومانی به سطح 15‌میلیون و 119 هزار تومان رسید. این اصلاح قیمتی در شرایطی رخ داد که هم‌زمان، خبر فروش 89 کیلوگرم شمش طلا در حراج شماره 138 مرکز مبادله ایران به‌عنوان یکی از سیگنال‌های مهم سمت عرضه به بازار مخابره شد.

در این حراج که روز یکشنبه 7 دی‌ماه برگزار شد، شمش‌های طلا به ارزش 1876‌میلیارد تومان معامله شدند و میانگین قیمت هر شمش به 21‌میلیارد و 76‌میلیون تومان رسید. خریداران این حراج، فعالان رسمی و دارای مجوز بازار طلا بودند؛ موضوعی که از تداوم سیاست هدایت تقاضا به مسیرهای رسمی حکایت دارد. نگاهی به آمار تجمیعی حراج‌های سال جاری نشان می‌دهد تاکنون 41 جلسه حراج برگزار شده و در مجموع 2 هزار و 823کیلوگرم شمش طلا به ارزش بیش از 29.8هزار‌میلیارد تومان معامله شده است. عبور حجم معاملات سالانه از مرز 2.8 تن، بیانگر نقش پررنگ ابزارهای بازارساز در مدیریت نقدینگی و مهار تقاضای سفته‌بازانه در بازار طلاست؛ هرچند تجربه ماه‌های اخیر نشان داده اثر این ابزارها اغلب کوتاه‌مدت بوده و بازار پس از دوره‌ای وقفه، بار دیگر به مسیر انتظارات تورمی بازگشته است.

در این میان، انتصاب عبدالناصر همتی به‌عنوان رئیس کل بانک مرکزی به جای محمدرضا فرزین نیز به‌عنوان سیگنال سیاستی جدید مورد توجه بازار قرار گرفت، هرچند پایداری کاهش‌ها به مهار انتظارات تورمی وابسته است. افزایش شتابان قیمت ارز و طلا در هفته‌های اخیر، واکنش‌هایی را در بازار فیزیکی به‌دنبال داشت و بخشی از کسبه بازار تهران نسبت به بی‌ثباتی قیمت‌ها، افت قدرت خرید و اختلال در معاملات اعتراضاتی را مطرح کردند؛ امری که نشان می‌دهد نوسانات قیمتی به اعتماد و فعالیت‌های صنفی نیز سرایت کرده است. هم‌زمان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور از وجود 212 شخص حقیقی و حقوقی بدهکار ارزی خبر داد که تعهدات خود را رفع نکرده‌اند و در برخی موارد، ارز دریافت شده اما وارداتی انجام نشده است. به گفته وی، مبالغ کلانی نیز نزد تراستی‌های بانکی و غیربانکی باقی مانده که بازگشت آنها با ضعف نظارت نهادی مواجه است.

در چنین فضایی، کاهش اخیر قیمت‌ها را نمی‌توان صرفا به‌عنوان تغییر روند تلقی کرد. تا زمانی که انتظارات تورمی بالا، نااطمینانی‌های سیاستی و اختلال در سازوکار رفع تعهدات ارزی پابرجاست، بازار ارز و طلا مستعد نوسان‌های رفت‌وبرگشتی خواهد بود. تجربه نشان داده است که مداخلات مقطعی بدون اصلاحات ساختاری در نظام ارزی، تجاری و نظارتی، قادر به تثبیت پایدار بازار نخواهد بود. از این رو، تداوم مسیر اصلاح نیازمند شفاف‌سازی کامل جریان ارز، تقویت ضمانت اجرای تعهدات و هماهنگی واقعی میان نهادهای سیاستگذار و نظارتی است؛ در غیر این صورت، کاهش‌های فعلی می‌تواند صرفا مکثی کوتاه در یک مسیر پرنوسان تلقی شود.

آزمون بلوغ بازار سهام