فاجعه ثانویه زلزله ترکیه
فاجعه ثانویه زلزله ترکیه شناسایی شد. رویترز با انتشار گزارشی ضمن بررسی جزئیات این فاجعه که به شکل تدریجی آثار آن بر جان شهروندان مشهود خواهد شد، هشدار داده که نسل بعدی ترکیه با بیماری های خونی و تنفسی گوناگونی درگیر خواهند شد. به گزارش گروه بین‌الملل «دنیای‌اقتصاد»، تا پیش از این سه نگرانی همیشگی پیرامون وقوع رخداد طبیعی زلزله وجود داشت که به محض وقوع آن مورد توجه افکار عمومی قرار می...
این تهدید انتشار 85هزار نوع ذره و گاز کاملا سمی بر اثر تخریب ساختمان ها و شکل گیری آوار سازه های ساختمانی است. بر اساس این گزارش آسیب و عوارض ناشی از این مساله در کوتاه مدت خود را نشان می‌دهد اما این آلودگی سمی 10 تا 50 سال پس از وقوع زلزله مهیب به شکل بیماری های تنفسی و خونی، زندگی شهروندان ترکیه را تحت الشعاع قرار خواهد داد؛ ضمن اینکه زنجیره غذایی بخش های وسیعی از ترکیه نیز به واسطه همین فاجعه و نفوذ ذرات و گازهای مذکور به آب و خاک، آلوده خواهد شد.
در گزارش رویترز بخش هایی از ساختمان که حاوی ذرات و گازهای سمی هستند نیز مشخص شده است. البته در گزارش مذکور به استناد مطالعات بین‌المللی، این طور اثبات می‌شود که یک ساختمان تا وقتی تبدیل به آوار نشده است، این گازها و ذرات هیچ تهدیدی ایجاد نمی کند و پدیده فاجعه بار مذکور صرفا بر اثر تخریب ساختمان ها آثار و عوارض خود را نشان خواهد داد.
نکته معنادار این گزارش که باید به آن توجه شود این است که 85هزار نوع ذره و گاز سمی که سلامت سه میلیون شهروند ترکیه را از چند سال بعد تهدید خواهد کرد، حاصل تخریب فقط 300هزار ساختمان در جریان زلزله بزرگ اخیر است. این در حالی است که در جایی مثل تهران که برآوردها نشان می‌دهد در صورت وقوع زلزله شدید، تهدید آوار ساختمان ها به مراتب بیشتر و میلیونی خواهد بود، ابعاد فاجعه به مراتب گسترده تر خواهد بود. به بیان دیگر مدیریت بحران سلامت پس از زلزله احتمالی تهران به مراتب پیچیده تر خواهد بود و جان شهروندان بیشتری که از آوار جان سالم به در برده اند، در میان‌مدت و بلندمدت مورد تهدید است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، آزبست، دی اکسید سیلیسیم، جیوه و سرب از جمله هزاران نوع از گازهای سمی هستند که پس از زمین لرزه های بزرگ ماه فوریه که به مرگ 54هزار نفر در ترکیه و سوریه انجامید، در هوا منتشر شده اند.
از منظر کارشناسان، توده های بزرگ گردوغبار که پس از تخریب ساختمان ها منتشر می شوند، سمومی را به رودخانه ها و گیاهان، ریه و اندام انسان ها منتقل می‌کند و به شکل گیری مشکلات جدی برای سلامت ساکنان این مناطق، در سال‌های آینده، منجر خواهد شد. بر اساس گزارشی از رویترز، حجم آوار به جا مانده از زمین لرزه اخیر در ترکیه، حتی در مقایسه با سایر بلایای بزرگ بسیار زیاد است. سازمان ملل تخمین زده است که این فاجعه حداقل 10 برابر بیشتر از آخرین زلزله بزرگ ترکیه در 1999 آوار ایجاد کرده است. به باور برخی از کارشناسان، در نتیجه انتشار گازهای سمی، ممکن است یک «فاجعه ثانویه» رخ دهد. آلودگی های سمی می‌تواند حتی شدیدتر از خود زلزله باشد. مهمت شیهموس انصاری، مهندس عمران معتقد است در حالت خوش‌بینانه، احتمالا 3میلیون نفر در نتیجه استنشاق این گازهای سمی، بیمار خواهند شد.
وزارت محیط‌زیست، شهرنشینی و تغییر اقلیم ترکیه، وزارت بهداشت و سازمان مدیریت بلایای طبیعی (AFAD) از اظهارنظر در این‌باره خودداری کرده اند. تصاویر پهپادی دریافت‌شده از هاتای ترکیه در 17 فوریه، نشان دهنده آوار و شکل گیری ابرهای گردوغبار در این منطقه است. استان هاتای از نظر عوامل تهدید کننده سلامت، از بدترین مناطق ترکیه محسوب می‌شود. این استان با 7/ 1 میلیون نفر جمعیت، بخشی از منطقه ای به نام هلال حاصلخیز است که برای تولیدات کشاورزی و صنایع غذایی حیاتی است، به طوری که بر اساس گزارشی از سازمان خواربار وکشاورزی ملل متحد، 5/ 14درصد از تولید ناخالص داخلی کشاورزی ترکیه را تشکیل می‌دهد. تلاش ها برای دفع زباله ها به قدری بی برنامه بوده است که برخی از مردم محلی هر هفته تظاهراتی را برای بهتر شدن این اقدامات برگزار می‌کنند. در ماه آوریل، گروهی از پزشکان، مهندسان محیط‌زیست و وکلا شکایتی را برای جلوگیری از تخلیه نخاله های ساختمانی، در نزدیکی منازل، بیمارستان ها، مکان های عبادت، باغ های زیتون و تالاب های ساحلی تنظیم و ارائه کردند. به اعتقاد آنها، نخاله های ساختمانی که حاوی 85هزار ماده سمی است در حداقل 15 سایت تخلیه شده است. البته این ادعا، کاملا توسط رویترز تایید نشده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در بحبوحه خشم گسترده مردم مناطق زلزله زده، به دلیل سرعت کم دولت در راستای بازسازی این منطقه، با رقابتی سخت برای انتخاب مجدد به عنوان رئیس‌جمهور ترکیه مواجه است. اردوغان بخش مهم کارزار انتخاباتی خود را بر تعهداتش برای بازسازی سریع مناطق تخریب‌شده متمرکز کرده است. بر اساس بیانیه دولت ترکیه، که در دوم ماه مه منتشر شده است بیش از 70درصد از آوار جابه‌جا شده است و مقامات همچنان مشغول پاکسازی 82 منطقه از حدود 500 منطقه استان هستند. به گفته کارشناسان، آسیب های ناشی از این سموم، در طول دهه های آینده آشکار خواهد شد و بسیاری از افراد به ویژه کودکان در معرض ابتلا به سرطان، بیماری کلیوی و اختلالات عصبی خواهند بود. علی کناتلی، رئیس انجمن پزشکان ترکیه می گوید، در پی انتشار این سموم، بیماری های تنفسی، چشمی، حملات آسم، واکنش های آلرژیک و بیماری های ریوی افزایش می یابد و در سال‌های آینده مشکلات بیشتر هم خواهد شد. در تخریب های معمولی، مواد خطرناک قبل از فروریختن ساختمان ها از بین می روند اما زلزله این عملیات را غیرممکن می‌کند. در بسیاری از شهرها، تیم های نجات در هفته های پس از وقوع زلزله با هزاران کامیون و بیل مکانیکی که آوارهای بتنی را دور می کردند، جایگزین می شوند. به گفته آژانس مدیریت فجایع طبیعی، بیش از 13هزار وسیله نقلیه برای انجام عملیات در مناطق آسیب دیده مستقر شده اند؛ مهمت امین بیرپینار، معاون وزیر محیط‌زیست در توییتی اعلام کرد که مواد خطرناک یا قابل بازیافت از آوار جدا می شوند و از سیستم‌های ضد گردوغبار برای جلوگیری از گردش مواد مضر مانند آزبست استفاده می‌شود.
بر اساس مقررات ترکیه در زمان وقوع فجایع طبیعی، کارگرانی که لباس های محافظ می پوشند باید ابتدا مطمئن شوند که اجساد خارج شده اند، پس از آن لوازم خانگی باید جمع آوری شوند و زباله ها بدون ایجاد آلودگی، بازیافت یا دور ریخته شوند. بر اساس مشاهدات روزنامه نگاران رویترز، برخی از کامیون های آب در شهرهایی از جمله آنتاکیا و عثمانیه، آوار را در حین انتقال به کامیون ها شست وشو می دادند، اما در بسیاری موارد دیگر چنین اقداماتی مشاهده نشده است. پس از اولین زمین‌لرزه در 6 فوریه، صحنه‌هایی از افراد بدون پوشیدن لباس های حفاظتی، از جمله کودکان و نیروهای امدادی که در میان آوارهای غبارآلود در حال حرکت بودند، تا مدت ها از تلویزیون ترکیه پخش می شد. به گفته دولت ترکیه، ویرانی های ناشی از این زمین لرزه های اخیر، ممکن است بیش از 103 میلیارد دلار برای آنکارا هزینه داشته باشد، که برابر با یک هشتم تولید ناخالص داخلی ترکیه در 2021 است. زلزله های اخیر، چند شهر را در 11 استان ویران کرده است و منجر به تخریب خانه ها و بیمارستان ها، مساجد و بناهای تاریخی شده است. بر اساس بیانیه ماه مارس مراد کوروم، وزیر محیط‌زیست و شهرسازی ترکیه، در سراسر مناطق آسیب‌دیده در این کشور، بیش از 300هزار ساختمان در پی این زلزله فروریخته است.
مهمت امین بیرپینار معاون محیط‌زیست ترکیه می گوید ایمنی مکان های ذخیره سازی نخاله های ساختمانی مدیریت می‌شود و زباله های ورودی به این مکان ها در فهرستی ثبت می شوند. این مکان ها به دلیل سهولت حمل ونقل انتخاب شده اند، اما عوامل اکولوژیکی مانند فاصله تا تالاب ها یا مناطق حفاظت شده، کشاورزی و مناطق مسکونی نیز در نظر گرفته شده اند. به باور پروفسور مصطفی اوزتورک، معاون سابق وزیر محیط‌زیست و شهرسازی، با مدیریت صحیح، زباله ها می‌توانند با تبدیل مجدد به مواد خام به یک محصول با ارزش تبدیل شوند. بر اساس گفته های اوزتورک و دیگران، بسیاری از آوارهایی که از منطقه آنتاکیا جمع آوری شده است به صورت زباله های موقت در اطراف این منطقه، ذخیره شده اند که همین امر، نگرانی‌هایی در مورد احتمال انتشار آلودگی های سمی ایجاد کرده است. به منظور جلوگیری از آلودگی خاک، هوا و آب و همچنین گسترش بیماری ها، ترکیه باید زباله های ناشی از زلزله را به درستی مدیریت کند. سدات گوندوگلو، یک زیست شناس، در این‌باره می گوید ترکیه با وجود خطرات، اقدامات ایمنی و بهداشت حرفه ای را در حین تخریب ساختمان ها، حمل ونقل و مدیریت زباله های ساختمانی و تخریب اجرا نکرده است. پلاستیک، آزبست، فلزات سنگین و سایر آلاینده ها برای همیشه در زنجیره غذایی قرار می گیرند؛ مواد خطرناک می‌توانند در بسیاری از نقاط ساختمان، از رنگ گرفته تا لوله ها، وجود داشته باشند.
بر اساس توییتی از بریپینار، 19 منطقه ذخیره موقت نخاله های ساختمانی در هاتای به مساحت حدود 3/ 1 میلیون مترمربع یا معادل حدود 200 زمین فوتبال انتخاب شده است. رویترز تصاویر ماهواره ای از این مکان ها را قبل از زلزله و پس از ریختن آوار بررسی کرده است. یک مکان که برای جمع آوری این زباله ها انتخاب شده است، در غرب شهر آنتاکیا واقع شده است. این مکان تنها 50 متر با ساختمان های آپارتمانی فاصله دارد و توسط باغ های زیتون احاطه شده است. آلتان ارسلان که صاحب یک کارخانه آجر و بلوک سیمانی است که در آن محل دفن زباله قرار دارد، گفته است که زمین را به دولت اهدا کرده است تا پس از زلزله از آن برای ذخیره آوارهای ناشی از زلزله استفاده کند. به گفته او، روزانه هزاران کامیون به این کارخانه وارد می شوند و تپه ای از نخاله های ساختمانی ایجاد می‌کنند. سپس بولدوزرها این زباله‌ها را له می‌کنند و آنها را به سمت یک صخره منتقل کرده و بخشی از این زباله ها را به دره می ریزند؛ به طوری که ابرهای بزرگی از غبار و آلودگی های سمی ایجاد شده است. آسلی عدمان، عضو هیات علمی برنامه ریزی شهری و منطقه ای دانشگاه معمار سینان می گوید از بین مواد خطرناک، در ترکیه برای آزبست قوانین خوبی تنظیم شده است، اما قانون در حال حاضر به حالت تعلیق درآمده است. به باور عودمان و دیگران، پیمانکاران تخریب های خود را بر اساس مناقصه هایی که دریافت کرده اند، اجرایی می‌کنند که با سلامت عمومی همخوانی ندارد.
به گفته انجمن بیماری های تنفسی ترکیه، ظهور بیماری های مرتبط با آزبست معمولا سال‌ها طول می کشد؛ به‌طوری‌که احتمالا بین 10 تا 50 سال پس از قرار گرفتن در معرض این بیماری ها آشکار می‌شود. راینشتاین می گوید بردن آلودگی های ناشی از نخاله های ساختمانی به محیط خانه، نیز یک خطر بزرگ برای سلامتی افراد است؛ چراکه گردوغبار خطرناک می‌تواند وارد لباس و موهای افرادی شود که در این محل ها رفت وآمد دارند.
کارگران آنتاکیا تاکید کرده اند که پاکسازی آوارهای یک ساختمان ممکن است چند روز طول بکشد. اودمان، استاد دانشگاه معمار سینان، معتقد است کارگرانی که در پاکسازی مشارکت دارند، اگر در آینده بر اثر قرار گرفتن در معرض سموم، دچار بیماری شوند، شانس کمی برای مطالبه غرامت دارند؛ چراکه نمی‌توانند متوجه شوند که دقیقا در کجا در معرض این گازها قرار گرفته اند و تا آن زمان بسیاری از مکان ها تغییر یافته است. نه تنها کارگران، بلکه نیروهای امنیتی و سربازان نیز در خطر هستند و محافظتی از این افراد صورت نمی‌گیرد.
--> اخبار مرتبط