فاجعه سقط

به گزارش مشرق، وزارت بهداشت می‌گوید سالانه حدود 10هزار سقط جنین به‌صورت قانونی و به دلایل پزشکی در کشور انجام می‌شود و چندین برابر این آمار به‌صورت غیرقانونی و خارج از مراکز رسمی صورت می‌گیرد؛ آمارهایی که البته دقیق نیست، اما بررسی آنچه متخصصان این حوزه اعلام کرده‌اند نشان می‌دهد که حداقل طی سال‌های 1400 تا 1401 (دوسال) چیزی حدود یک‌میلیون سقط جنین در کشور رخ‌داده است؛ مسئله‌ای که رئیس‌جمهوری هم اواخر فروردین به آن اشاره کرده و گفته بود آمارهای ارائه‌شده درباره سقط جنین نگران‌کننده است.

سیدابراهیم رئیسی بر ضرورت اهتمام وزارت بهداشت نسبت به این موضوع و هماهنگی بیشتر با دستگاه قضایی برای برخورد با متخلفان در این زمینه تأکید کرده بود. حالا نظارت‌ها بر این موضوع به‌شدت افزایش پیدا کرده است. در برخی استان‌ها گروه‌های مردمی به نام «نَفَس» تشکیل شده که درخصوص پیشگیری از سقط‌جنین فعالیت می‌کنند و به‌گفته فعالان این حوزه، اجرای موفق این طرح فرهنگی می‌تواند سالانه از 36هزار تا 180هزار سقط‌جنین در کشور پیشگیری کند. برخی گشت‌های نظارتی هم فعالیت‌شان در این حوزه را تشدید کرده‌اند.

در تبریز دانشگاه علوم‌پزشکی این شهر از راه‌اندازی گشت نظارت در موضوع سقط و نخستین پلمب یک مطب خبر داده است. باید دید که طرح‌های نظارتی می‌تواند منجر به حذف دست سودجویان از این حوزه شود که با ممنوعیت‌ها و سختگیری‌های لحاظ شده برای پیشگیری از سقط جنین، هزینه‌هایشان را افزایش داده‌اند.

عوارض ماندگار سقط

سقط جنین ابعاد مختلفی دارد و طبق اعلام سلیمان حیدری، مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان، بالای 70 تا 80 درصد سقط جنین‌های غیرقانونی در خارج از مراکز درمانی و عمده آنها در خانه‌ها و از طریق قرص‌های خونریزی‌دهنده صورت می‌گیرد. بررسی‌ها از بازار خرید و فروش داروهای سقط جنین نشان می‌دهد که این داروها توزیع معمولی در داروخانه‌ها ندارند تنها توزیع محدود در داروخانه‌های خاص بیمارستانی صورت می‌گیرد و متقاضیان هم باید الزاما نامه پزشک و پزشکی‌قانونی داشته باشند.

اما کمی آن‌طرف‌تر، همین دارو به‌وفور در بازار آزاد وجود دارد؛ از ورقی 500هزار تا 2میلیون تومان؛ برندش هم فایزر آمریکایی است. فروشندگان بازار سیاه دستور مصرف می‌دهند، خیلی هم ساده به‌نظر می‌رسد، اما خریداران شاید ندانند که پشت همین دستورالعمل ساده، عوارض جبران‌ناپذیری نهفته است؛ خونریزی شدید، سقط نشدن کامل جنین، افت شدید فشار، آسیب به رحم، ناباروری و.... به جز داروهای شیمیایی، داروهای گیاهی هم هستند که برخی عطاری‌ها برای سقط جنین توصیه می‌کنند؛ 100هزار تا 200هزار تومان، اما همین‌ها هم عوارض شدیدی دارند.

به‌ویژه برای افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشار خون بالا، دیابت، صرع، مشکلات کبدی، قلبی، کلیوی و... استفاده خودسرانه از این داروها علاوه بر این عوارض، می‌تواند نتیجه‌بخش هم نباشد. البته سقط جنین علاوه بر استفاده‌های خودسرانه از دارو، در مطب‌ها و منازل شخصی هم انجام می‌شود، اما مدتی است که نظارت بر مطب‌ها هم به‌شدت افزایش پیدا کرده است. اوایل هفته جاری نخستین مطب متخلف در این‌باره پلمب شد. دانشگاه علوم‌پزشکی تبریز اعلام کرد طی بررسی گروه نظارت بر درمان این دانشگاه یک واحد مطب مامایی متخلف در منطقه گلشهر تبریز که در موضوع سقط جنین فعالیت می‌کرد، شناسایی، پلمب و پرونده فرد خاطی به دادگستری ارجاع شد. فرهنگسازی اهدای نوزاد

«سقط چه با اندیکاسیون و چه بدون آن بالقوه دارای خطراتی است که مستقیما روی بارداری اثر می‌گذارد، اما وقتی به‌صورت غیرقانونی انجام می‌شود، عوارض آن بیشتر است. زمانی که پزشک رسمی اقدام به سقط جنین می‌کند، تمهیدات پیشگیرانه برای بروز عوارض را می‌شناسد و درنظر می‌گیرد، اما در شرایط غیرقانونی و با افراد غیرمسئول، ضریب خطرات و عوارض چند برابر می‌شود؛ ضمن اینکه با بروز مشکل، این افراد به‌دلیل غیرقانونی بودن اقدام‌شان، هیچ مسئولیتی را هم نمی‌پذیرند.»

مرضیه فریمانی، متخصص نازایی و رئیس مرکز ناباروری امید همدان با بیان این مطلب و تأکید بر عوارض قابل توجه سقط جنین، یک اقدام فرهنگی در این حوزه را بسیار مؤثر می‌داند و می‌گوید: «صرف‌نظر از مسائل اخلاقی و مشکلاتی که می‌تواند درباره سقط جنین وجود داشته باشد، پیشنهاد ما این است که خانواده‌ها اگر فرزندی نمی‌خواهند از روش‌های امن پیشگیری استفاده کنند، اما زمانی که بارداری رخ داد، فرقی نمی‌کند که یک جنین 4ماهه در رحم باشد یا کودک 4‌ماهه در آغوش مادر یا موجود 4ساله در خانه. به هر صورت یک انسان است و حق و حقوق خودش را دارد و کسی نمی‌تواند جانش را بگیرد.

این در حالی است که افراد نابارور زیادی در جامعه وجود دارند و به‌جای اینکه خانواده‌ها مرتکب چنین گناهی شوند، می‌توانند نوزاد را تحویل خانواده‌هایی دهند که در حسرت فرزند مانده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «در کشورهای خارجی اهدای تخمک و اسپرم به‌عنوان یک کار خیرخواهانه مطرح است، اما این مسئله در کشور ما به بدترین شکل ممکن انجام می‌شود.

نباید تنها راه پیش‌روی خانواده‌ها برای بارداری‌های ناخواسته سقط جنین باشد. وقتی فقط همین مسیر را داشته باشند، به هر طریقی تلاش می‌کنند از شر جنین خلاص شوند. اهدای فرزند باید به‌گونه‌ای فرهنگسازی شود که منجر به مباهات خانواده‌ها شود. هیچ اجباری هم وجود ندارد؛ حتی اگر خانواده‌ای در میانه بارداری از اهدای فرزندش منصرف شود.» باورهای غلطی که آمار سقط جنین را افزایش داده

«در تمام دنیا برای مدیریت پدیده سقط جنین سیاستگذاری و قانونگذاری صورت گرفته و در ایران هم این مسئله در حال انجام است. با اجرای قانون جوانی جمعیت مقرر شده که موضوع پدیده سقط به روش‌های مختلف مدیریت شود که اثر آن طی 4 تا 5 سال آینده دیده می‌شود.» صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت با بیان این مطلب در چرایی فراوانی سقط در کشور به چند نکته اشاره می‌کند و می‌گوید: «نکته اول باوری است که در ایران و حتی جهان وجود دارد؛ باور بارداری ناخواسته و بدون برنامه‌ریزی. معنی آن هم این است که فرزند نمی‌خواستند یا در حال حاضر مایل به فرزندآوری نبودند. این باور، مخالف با اعتقادات و تجربه زیستی انسان‌هاست چون قرار نیست همه‌چیز طبق برنامه پیش برود. بنابراین خطای فاحشی است که رسوخ کرده و در جامعه وجود دارد.»

او ادامه می‌دهد: «فقدان اطلاعات پزشکی، روانشناختی و دینی هم سوی دیگر ماجراست. جامعه ایرانی سقط را سهل‌انگاری می‌کند و پیامدهای روانشناختی آن را درنظر نمی‌گیرد. درحالی‌که پیامدهای پزشکی و روانشناختی سقط، طولانی‌مدت خانواده و به‌ویژه مادر را درگیر می‌کند. همچنین با فقدان اطلاعات دینی مواجه هستیم و بسیاری از مردم نمی‌دانند که سقط، حرمت کلی و همیشگی دارد و از لحظه انعقاد نطفه، سقط جنین حرام و متضمن دیه است. بعد از هفته بیستم هم سقط، دیه کامل یک انسان را دارد. عموم جامعه این را نمی‌دانند و تصور می‌کنند که سقط بعد از 4ماهگی حرام می‌شود.»

به‌گفته این پژوهشگر حوزه جمعیت، در دسترس بودن داروهای سقط به‌دلیل نبود مدیریت بازار دارو هم عامل دیگر است: «در این‌باره تخطی و تخلف‌های بخشی از جامعه پزشکی و مامایی هم وجود دارد که با مشاوره‌های غلط سقط را تسهیل می‌کنند.» او معتقد است که ظرفیت گروه‌های مردمی و تشکل‌های مردم‌نهاد در این‌باره بسیار مهم است و می‌توانند چهره به چهره موضوع سقط را از ابعاد دینی، روانشناسی فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی تبیین کنند: «البته در این‌باره نهادهای ترویجی و تبلیغی وظایف سنگینی دارند. گروه‌های مردمی نفس هم بسیار کارآمد هستند، اما باید برای آنها کارویژه تعریف شود. آنچه مهم است این است که پدیده سقط، فاکتور بسیار تأثیرگذار بر شاخص‌های جمعیتی است و با توجه به میانگین سقط سالانه 350 تا 530هزار مورد، حدود یک سوم تولدهای کشور را در پدیده سقط از دست می‌دهیم. این به هیچ وجه توجیه‌پذیر نیست و مجموعه‌های قانونی، نظارتی، نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای هم در این‌باره وظیفه سنگینی برعهده دارند.

منبع: همشهری