فروش بازار کتاب در سال 1402 نزدیک به 16 میلیارد تومان بود
به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، «تکتا» یا همان تصویر کتاب ایران، در سومین شماره خود به سراغ داده‌کاوی رفتار مشتریان سامانه بازار کتاب در سال 1402 رفته و نتایج حاصل را ارائه کرده است.
تکتای سوم شامل چهار بخش به ترتیب با این عناوین است: «آشنایی با بازار کتاب به روایت ارقام»، «خریداران بازار»، «کتاب‌های بازار» و «ناشران و کتابفروشان بازار».
در بخش نخست ارقام ارائه شده قابل توجه است: 261 هزار و 420 عنوان کتاب عرضه شده، 224 فروشنده، 17 هزار و 798 ناشر دارای کتاب در بازار کتاب و فروش نزدیک به 16 میلیارد تومان در سال 1402. «ماجرای بازار کتاب در سال 1402»، «توزیع عادلانه یارانه»، «میزان یارانه اختصاص یافته به گروه‌های سنی»، «ارسال ارزانتر کتاب» و... از جمله مباحث طرح شده در این بخش است.
قم پیشتاز خرید از بازار کتاب
«معادله‌ای جدید در عرضه کتاب با نقش آفرینی بازار کتاب»، «بررسی پراکندگی جغرافیایی بر حسب سهم خرید»، «پراکندگی جغرافیایی خریداران بازار کتاب براساس سرانه خرید»، «نرخ بازگشت خریداران بازار کتاب»، «بررسی استان‌ها براساس خرید، خریداران و مبلغ از کل خرید»، «بررسی خریداران کتاب از نظر سن و جنسیت» و... از جمله مباحث مطرح شده همراه با نمودار‌های مختلف در بخش دوم است.
در این بخش اشاره شده که بر اساس داده‌های تحلیل شده جوانان پیشتاز خرید و کتابدوستی بوده‌اند. از نظر تعیین جنسیتی خریداران نیز آقایان دست به جیب‌تر بوده‌اند.
همچنین بر اساس این داده‌ها استان قم یکه‌تاز خرید از بازار کتاب است و سرانه خرید مخاطبان این استان با مجموع خرید 18 استان دیگر کشور برابری می‌کند.
موضوعات داغ و پرفروش در بازار کتاب
در بخش سوم نیز با ارائه نمودار‌های متعدد این مسائل بررسی شده‌اند: «گروه بندی کتاب‌های فروش رفته بر اساس مخاطب»، «بررسی کتاب‌های فروش رفته بر اساس موضوعات اصلی»، «بررسی کتاب‌های فروش رفته براساس زیر موضوعات»، «خواندنی‌ترین تالیفی‌ها»، «جذاب‌ترین ترجمه‌ها»، «کتاب‌های خوش فروش»، «پرطرفدارترین پدیدآورندگان» و... بر اساس محتوای تکتای سوم موضوعات داغ و پرفروش در بازار کتاب به ترتیب به این شرح است: ادبیات، کودک و نوجوان، دین، علوم اجتماعی، تاریخ و جغرافیا، روانشناسی، کمک درسی و آموزشی، فلسفه و منطق، علوم پزشکی، هنر، زبان، خانواده و زندگی خانوادگی، مهندسی، علوم، دانش عمومی و ورزش.
زیرموضوعات پرفروش در بازه زمانی یکساله بازار کتاب نیز از این قرار است: داستان کودک و نوجوان، داستان و رمان خارجی، داستان و رمان فارسی، ادبیات خارجی، جامعه شناسی و علوم اجتماعی، سیره پیامبران و امامان و تاریخ اسلام، مدیریت اقتصاد بازرگانی، کلام (عقاید)، شعر فارسی، تفاسیر، علوم و مطالعات قرآنی، روانشناسی کاربردی و موفقیت، جمهوری اسلامی ایران، تاریخ و جغرافیایی عمومی و سایر کشور‌ها و...
در تکتای شماره سوم اشاره شده که کتاب‌های تالیفی در بازارکتاب در بازه فروش یکساله خود فروش مناسب‌تری داشته‌اند.
پرطرفدارترین پدیدآورندگان در بازه زمانی یکساله فعالیت بازارکتاب
داده‌کاوی دیتا‌های بازارکتاب همچنین پرطرفدارترین پدیدآورندگان را نیز مشخص کرده است که اسامی آنها از این قرار است: مجید عطایی جنتی، مژگان کلهر، محسن عباسی ولدی، علی صفایی حائری، محمد بهاءالدین حسینی، کلر ژوبرت، غلامرضا حیدری ابهری، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، شهید مرتضی مطهری، داستایوسکی، آیت‌الله مجتبی تهرانی، ناصر کشاورز، مهدی آذریزدی و نادر ابراهیمی.
در نهایت در بخش چهارم نیز این مسائل بررسی شده‌اند: «ایجاد فرصت برابر در بازار فروش»، «کتابفروشی‌هایی که توانستند در بستر آنلاین بازارکتاب، بیش از 1000 نسخه به فروش برسانند» و... در داده‌کاوی تکتا مشخص شد که 20 انتشارات در این بازه یکساله بیش از هزار نسخه از کتاب‌هایشان به فروش رسیده است. تصویر زیر ویژگی بازارکتاب برای فروش بیشتر را اثبات کرده است.
ویژگی‌های بازار کتاب
سامانه بازار کتاب با ضرورت فراهم آوری دسترسی برای عموم ایرانیان حتی در شهر‌های فاقد کتابفروشی به یارانه کتاب و خرید از کتابفروشی برای حفظ این اجزاء مهم فرهنگی از کالبد شهر‌ها و روستاها، ایجاد شد.
این سامانه که حمایت هدفمند و هم‌زمان از کتابفروشان و خریداران کتاب را انجام می‌دهد، توانسته ویترین کتابفروشی‌ها را به اندازه مرز‌های کشور گسترده کند و مردم از سراسر کشور بدون هیچگونه محدودیتی بتوانند از شبکه رسمی کتابفروشان در کشور با یارانه کتاب بخرند و با کمترین هزینه دریافت کنند.
سامانه بازار کتاب با استفاده از تجربه طرح‌های فصلی ایجاد و یکی از اهداف آن افزایش گردش ریالی فروش کتاب در کتابفروشی است. این سامانه به منزله بازارگاهی است که کتابفروشان کتاب‌های خود را در آن بارگذاری می‌کنند. باتوجه به اینکه در پس زمینه، این سامانه توسط خانه کتاب و ادبیات ایران پشتیبانی می‌شود، کتاب‌ها از جهت دارا بودن مجوز مورد بررسی قرار می‌گیرند و آن دسته از محصولاتی که روال قانونی اخذ مجوز را طی کرده باشند توسط سامانه پذیرفته می‌شوند.
بازار کتاب پاسخی نو و هوشمند به چالش‌های قدیمی است. «توجه به توسعه و رونق کسب و کار‌های کتابی»، «فرصت فروش برابر»، «پایش دقیق مصرف»، «کاهش هزینه و زمان همراه با افزایش تنوع برای مخاطب»، «فروش 24 ساعته خودکار» و... از جمله ویژگی‌های آن است.
برای استفاده از یارانه خرید کتاب در کل ایام سال در این سامانه طراحی، پیاده‌سازی و به اطلاع فروشندگان و خریداران رسیده است. از مزایای این سامانه حمایت از حلقه آخر صنعت چاپ و نشر یعنی کتابفروشان است، ضمن اینکه با اطمینان قابل توجهی می‌توان گفت این یارانه به صورت عادلانه و دقیقا در محلی که سیاستگذار در نظر داشته است هزینه می‌شود.
مطالعه و فهم رفتار مخاطبان و خریداران سامانه بازار کتاب، برای سیاست‌گذاران و فعالان صنعت نشر امر مهمی به شمار می‌رود و قابلیت تصویربخشی به داده‌ها برای مخاطبان عمومی را به همراه دارد.
در این گزارش صرفا تعدادی از تصویر‌های داده‌کاوی سامانه بازار کتاب منتشر شده است.