فرونشست در ایران پنج برابر میانگین جهانی

علی جاویدانه روز دوشنبه افزود: در میان حوادث طبیعی، اتفاقاتی مانند سیل و زلزله در یک لحظه رخ می دهند، تاثیر می گذارند و تمام می شوند، اما در مورد بحرانی مانند فرونشست صحبت از کاهش چند سانتی متری سطح وسیعی از آب های زیر زمینی در سال است و این رقم تاثیر خود را نشان نمی دهد.

وی یادآورشد: مهمترین علت فرونشست برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی است و در صورت وقوع غیرقابل جبران محسوب می شود و حتی به گفته زمین شناسان دوره بازیابی آن به 10 ها هزار سال می رسد.

جاویدانه اظهارداشت: گاه نرخ فرونشست کاهش پیدا می کند چون به تدریج خاک تحول خود را از دست می دهد تا تمام شود که خود الزاما اتفاق خوبی نیست و غیر قابل جبران است.

برای نخستین بار در اوایل دهه 80 اولین نمودهای فرونشست مشاهده شد

رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور با بیان اینکه این سازمان وظیفه مستندسازی عرصه و پایش هندسی کشور را بر عهده دارد، گفت: در همین راستا، این سازمان شبکه های مبنای ترازیابی را طی سال های مختلف توسعه داد و برای نخستین بار در اوایل دهه 80 با مقایسه این شبکه ها، اولین نمودهای فرونشست مشاهده شد.

وی خاطرنشان کرد: به روش های مختلف فرونشست پایش شد و به تازگی نیز با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری و استفاده از تصاویر سال، کل کشور پایش و آخرین وضعیت فرونشست تمامی مناطق در کشور شناسایی شد.

جاویدانه ادامه داد: نتایج کارها و مطالعات را به صورت طبقه بندی شده به همه دستگاه ها ارائه کردیم اما آنچه که مهم است باید به فرونشست یکپارچه پرداخته شود، اکنون این مساله در هیات دولت در قالب کار گروه سازگاری با کم آبی مطرح می شود، این کار گروه به علت فرونشست می پردازد.

رئیس سازمان نقشه برداری کشور تاکید کرد: خود فرونشست علت یک سری مشکلات دیگری مانند تحت تاثیر قرار دادن خطوط مترو و فضاهای مسکونی است از همین رو باید به آن توجه جدی شود.

وی با تاکید بر اینکه فرونشست موضوع حاد و خطرناکی است، تصریح کرد: دوره بازیابی این بحران طولانی است، از همین رو نباید اجازه دهیم که اتفاق بیفتد.

جاویدانه اذعان داشت: فرونشست در همه جای دنیا وجود دارد اما آنچه که ایران را خاص می کند این است که نرخ میانگین آن پنج برابر متوسط جهان است. اکنون نرخ متوسط جهانی اگر سه سانتی متر باشد، متوسط ایران به 15 سانتی متر می رسد.

همه استان‌های کشور به نحوی درگیر فرونشست هستند رئیس سازمان نقشه برداری کشور اضافه کرد: در ایران تمامی استان های کشور به نحوی درگیر هستند، از 31 استان 30 استان درگیر فرونشست با شدت و ضعف و در پهنه های مختلف است.

وی اعلام کرد: اقدامی که انجام دادیم حسب وظیفه این نقشه جامع فرونشست با استفاده از آخرین تکنیک های دنیا تهیه و با توجه به محتوای اطلاعاتی که دارد برای دستگاه های مختلف ملی و استانی ارسال شد.

جاویدانه افزود: عمده ترین علت فرونشست استخراج آب های زیر زمینی و در مناطقی که آب های عمیق بیشتر است شرایط خاص تر محسوب می شود از همین رو اکنون بیشترین نرخ فرونشست را در کرمان داریم اما از سوی دیگر پهنه های گسترده تری نیز مانند آنچه که در گلستان و خوزستان رخ داده وجود دارد.

مساله ای که برخی فرونشست ها را خاص می کند، نزدیک شدن به نواحی شهری است؛ در هر بخشی به نحوی نمود دارد و برای کشور خطرساز است و به خصوص اگر در نزدیک نواحی شهری باشد یا تغییر نرخ در یک محدوده اتفاق بیفتد مانند آنچه که در اتوبان آزادگان تهران رخ داد.

وی با اشاره به آخرین وضعیت تهران در زمینه فرونشست اظهارکرد: سمت جنوب غرب استان تهران و در دشت شهریار کاملا درگیر است و بخشی از جنوب غرب شهر تهران و برخی خطوط مترو را هم تحت تاثیر قرار داده است.

یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی رخ می‌دهد، فرونشست زمین است.

نشست زمین در آبخوان‌های محصور و نیمه محصور که از مواد آبرفتی تحکیم نشده یا نیمه تحکیم شده تشکیل یافته باشند بیشتر دیده می‌شود.

در اثر برداشت آب زیرزمینی و بیرون آمدن آب از منافذ امکان متراکم شدن مواد تا عمق 300 متر فراهم می‌شود و هرچه بیشتر برداشت شود، تراکم مواد بیشتر خواهد بود.

نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و لوله زایی چاه‌ها می‌گردد. لوله زایی به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن به دلیل نشست زمین قسمتی از لوله چاه به خارج از سطح زمین رانده می‌شود.