فضای مجازی چه تاثیری بر رسانه ها دارد؟

همگرایی رسانه ها با وجود دو جریان رسانه ای در دنیای امروز دو جریان اصلی یعنی مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری ها است که سالها قدمت دارند و در دو دهه اخیر شاهد رسانه های دیجیتال و فضای مجازی هستیم. که به اصطلاح رسانه های الترنتیو گفته می شوند. امروزه این رسانه ها در مقابل رسانه های دیگر نمی‌ایستند.

به عنوان مثال با آمدن تلویزیون گفتند که رادیو مرگش فرا رسیده و دیگر کسی به رادیو توجه نشان نمیدهد. اکنون شاهدیم که با بروز و ظهور شبکه های اجتماعی نظیر؛ توییتر، اینستاگرام، یو تیوب و فیسبوک یک نوع اینتراکتیو (interactive) را شاهد هستیم.

به عبارتی یک نوع تعامل را شاهدیم تعاملی که بین رسانه‌های جریان اصلی و رسانه های جایگزین وجود دارد. در دو انتخابات ریاست جمهوری سه سال گذشته شاهد بودیم که در فرانسه خبرگزاری فرانس پرس ابتدا اخبار خود را بر روی شبکه اجتماعی توییتر منتشر می‌کرد و سپس واکنش های کاربران را ارزیابی می‌کرد؛ کامنت کاربران نشان دهنده میل به اطلاعات بیشتر بود. به همین دلیل باید خبر را تکمیل می کردند و اطلاعات بیشتری برای کاربران ایجاد می‌کردند. با این وجود خبر کامل را در سایت اصلی به اشتراک گذاشته می شد، در حالیکه در ایران همزمان با انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه انتخاباتی برگزار شد، اما با رویه ای متفاوت. در ایران اگر خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران را هم شان خبرگزاری فرانسه در نظر بگیریم. شرایط به شکل دیگری بود. در خبرگزاری ایرنا روندی معکوس وجود داشت. یعنی ابتدا خبر در سایت خبرگزاری درج و سپس در کانال تلگرام به اشتراک گذاشته میشد.

بنابراین یک نوع تعامل و همگرایی بین رسانه ها شاهدیم. این همگرایی سرعت انتقال اخبار را افزایش داده و حجم وسیعی از اخبار و اطلاعات منتشر شود و اخبار با سرعت و گستره بیشتری و اطلاعات دقیق تری باشد که پدیده شهروند خبرنگار را با توجه به اینکه گفته می شود در ایران هفتاد میلیون نفر گوشی هوشمند دارند که در جای جای ایران زندگی می کنند در دنیا نیز به همین شکل است و هرکسی یک گوشی هوشمند در اختیار دارد. بنابراین در صورت بروز اتفاق طبیعی یا غیر طبیعی تنانی افراد به راحتی می توانند آن موضوع را پوشش دهند. بر این اساس شبکه های اجتماعی تاثیری که بر رسانه ها گذاشتند اخبار را قابل دسترسی کرده اند. اگر اتش فشان وزو فعالیت خود را شروع کند و شعله ور شود همانجا آدم هایی هستند که این خبر را برای همه دنیا مخابره می کنند. به عنوان مثال سیل شیراز به صورت آنلاین و برخط وقوع سیل مخابره شد.

شاید به همین خاطر است که امروزه میبینیم در انتخابات گذشته امریکا دوناند ترامپ به جای استفاده از فاکس نیوز به عنوان یک تلویزیون رسمی از توییتر استفاده کرد. توییت می کرد و می گفت روزنامه ها را قبول ندارم زیرا روزنامه ها اخبار جعلی و فیک میفرستند. البته در خود همان فیسبوک یا توییتر بعدا ما شاهد جعل عمیق بوده ایم یعنی دیپ فیک به عبارتی عکس آقای ترامپ را چنان جابه جا می کردند که نشان میداد در جایی است که نبود. بنابر این جعل و انشار اخبار گذبتنها مربوط به رادیو و تلویزیون و مطبوعات نبود. بلکه ما در شبکه‌های مجازی این نوع تاثیر را بیشتر شاهدیم. اکنون بهتر می توانیم به تاثیر شبکه های اجتماعی بر رسانه ها و مردم بپردازیم. طبعا چون همگرایی دارند و مانند یک زنجیر به یکدیگر متصل هستند. هر یک از این رسانه ها در مقام خود و به دلیل تعامل وهمگرایی موجود سرعت انتشار اخبار را افزایش داده‌اند گستردگی انتشار اخبار را به اندازه گستره جهانی وسعت داده اند به همین خاطر گفته می شود که شبکه های اجتمای می توانند با اخبار درست یا جعل و نادرست رفتار های ما، سبک زندگی ما و به تدریج اندیشه های ما را در جهت برآورده کردن مطامع خود تغییر دهد.