فلسفه وجودی نوروز و رمضان یکسان است

رخداد فرهنگی بهار در بهار به مناسبت تقارن ماه مبارک رمضان و ایام فرخنده جشن نوروز به همت پژوهشکده مردم‌شناسی با همکاری کانون فرهنگی - هنری دایا و موزه ملی ایران برگزار شد.

مصطفی ده‌پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، در این مراسم با اشاره به نو شدن طبیعت در بهار و تقارن آن با بهار قرآن و دین گفت: این تنوع فرهنگی ملی و دینی ما است که زمینه‌های وحدت و انسجام ملی را فراهم کرده که باید آن را میمون و مبارک بدانیم.

او با اشاره به پیشینه بسیار قوی نوروز از نگاه باستان‌شناسان، از کلیدی‌ترین نشانه‌های نوروز را تخت جمشید یا پرسپولیس خواند و گفت: سنت نوروز که امسال با بهار قرآن تقارن یافته و با نو شدن طبیعت همراه است از گذشته برای ما ایرانیان ارزشمند بوده و با اجرای تمامی سنت‌های آن اعم از خانه تکانی، دید و بازدید، صله رحم و... آن را گرامی می‌داریم.

رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: ما از رمضان به عنوان ماه مهمانی خدا، بهار دین و بهار قرآن یاد می‌کنیم و آن را ماه پر فضیلتی می‌دانیم؛ همانطور که بزرگان ما گفته‌اند رمضان ماه تذکیه و تذهیب نفس است. در ایام مبارک و مقدسی همچون شب‌های قدر سعی می‌کنیم در خلوت خودمان با خدای بزرگ کینه‌ها و سیاهی‌هایی را که بر نفسمان نشسته بزداییم. در مذاهب، ادیان و فرق مذهبی و دینی بسیار به این اعتکاف و چله نشینی‌ها اشاره شده که انسان در یک برهه زمانی نیاز دارد با معبود خود خلوت کند و آن چیز‌هایی را که از این دنیای مادی به تیرگی بر نفس او نشسته پاک کرده و ذهن و دلش را پالایش دهد.

ده‌پهلوان اظهارکرد: رمضان یعنی جدا شدن و بریدن پیوند از عالم ماده و دنیا. فلسفه وجودی نوروز و رمضان یکسان است، هم بهار دل است و هم بهار ذهن و نفس. بهار جسم و جان و نمودی از رستاخیز الهی است.

او با اشاره به فعالیت‌های صورت گرفته در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در حوزه نوروز گفت: تا به امروز 17 عنوان کتاب به زبان فارسی و انگلیسی با موضوع نوروز منتشر شده و امروز هفتمین شماره از مجله آیین نوروز رونمایی می‌شود. رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برگزاری جشنواره خاتون آرزو‌ها را از اقدامات ارزشمند پژوهشکده مردم‌شناسی دانست که با هدف آشنایی کودکان و آینده‌سازان این سرزمین با میراث‌ناملموس صورت گرفته است و گفت: از طریق برگزاری چنین برنامه‌هایی می‌توانیم حفظ و پاسداشت میراث‌ناملموس کشور را تضمین کنیم.

نوروز و رمضان نماد وصل و یگانگی هستند نه نماد فصل و جدایی

علیرضا حسن‌زاده رییس پژوهشکده مردم‌شناسی در این همایش گفت: شاید علت برگزاری همایش بهار در بهار در پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری بسیار معنادار باشد. پژوهشکده مردم‌شناسی میراث دار رویکرد و نگاهی است که همیشه وحدت اجزای هویت ایرانی را مورد تأکید قرار داده و سعی کرده آن را برجسته سازد.

او با بیان اینکه در خوان گسترده شده در این رویداد پیوند دو سفره نوروز و افطار را ملاحظه می‌کنیم افزود: در جوامعی مانند ایران که هویت آنها دو دوره مختلف (پیش و پس از اسلام) را در برمی‌گیرد یک خطر این است که تضادی بین این تداوم و پیوستگی را برخی بخواهند برجسته کنند در حالیکه تمامی اجزای هویت ایرانی به درستی در وحدت، یگانگی و گسست ناپذیر قرار گرفته است.

حسن‌زاده افزود: بنابراین هم نوروز و هم رمضان نماد وصل و یگانگی هستند نه نماد فصل و جدایی... پژوهشکده مردم‌شناسی در مورد رخداد‌های مهم کشور نظیر نوروز، رمضان، محرم و... همایش‌های بزرگی را برگزار کرده و پس از انقلاب نخستین همایش نوروزی در سال 69 و 70 توسط این پژوهشکده برپا شده است.

او اظهارکرد: در نمایشگاه جانبی این همایش پویایی هویت ایرانی هویداست به ویژه در خصوص شخصیت خاتون آرزو که به قلم و هنر هنرمندان و کودکان و نوجوانان این هویت در حال قدرتمندتر شدن است و این نمایشگاه زنده بودن میراث ناملموس ایرانی را در پیوند بین نسل‌ها نشان خواهد داد.

نوروز سجده‌گاه نیاکان ما برای رسیدن به معبود است

علیرضا ایزدی مدیر کل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی نیز در این همایش با بیان اینکه آنچه به عالم معنا و حرکت می‌بخشد نیت است تصریح‌کرد: آنچه بر این نیت معنی و مفهوم می‌بخشد اخلاص است و تمامی وجود بشر از اخلاص است که در حوزه میراث‌ناملموس شکل و رنگ و بوی دیگری می‌یابد.

او افزود: به همین دلیل است که نوروز و افطار این چنین ماندگار می‌شوند از آن جهت که اخلاص در آنها وجود دارد. اخلاص برگرفته از عشق آدمی و افطار برگرفته از عشق آدمی به معبود در چارچوب یکتاپرستی است که ما ایرانیان آن را عاشقانه پذیرفته‌ایم و در 1400 سال برایمان ماندگار شده و حتی با یک سفره ساده عاشقانه معبود را می‌ستاییم.

مدیر کل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی اظهارکرد: نوروز به واسطه عشق و پاکی و هر آنچه به انسان معنای انسانیت می‌دهد نوروز شد. نوروز نه تنها تولد طبیعت بلکه تولد انسانیت برای تمام قرون و اعصار است. نوروز تنها یادگار نیاکان ما نیست بلکه یادگار انسانیت و معرفت نیاکان ما است. نوروز سجده‌گاه نیاکان ما برای رسیدن به معبود است.

او با بیان اینکه هویت میراث ناملموس این است که هر آنچه در آن روح مقدس انسانیت دمیده می‌شود به گستره تاریخ هزاران ساله ما ماندگار شده خاطرنشان کرد: من و شما باید با افتخار میراث‌بان میراثی باشیم که نوروز و افطار بخشی از آن هستند که مسیر و ریل ما برای رسیدن به والاترین هدف یعنی انسان بودن است... تصاویری که برای ما به زیبایی برای پرستیدن خدایی که شایسته پرستش است حک شده‌اند.

اشتراک دینی و فرهنگی میان ایران و ترکیه

در ادامه این همایش، آکیف شاهین مدیر فرهنگی موسسه فرهنگی یونس امره ترکیه در تهران با اشاره به اینکه برگزاری این برنامه به اندازه این فصل زیبا است گفت: در کشور‌های دیگر بجز ایران نیز نوروز جشن گرفته می‌شود. ما نیز در کشورمان نوروز را گرامی می‌داریم ولی نه به اندازه و شکوهی که شما آن را برگزار می‌کنید و زنده نگه داشته‌اید. ولی آنچه واضح است اشتراک دینی و فرهنگی است که میان کشور ما و ایران وجود دارد. ما از کودکی با واژه نوروز آشنا می‌شویم.

او با اشاره به پیشینه نوروز در کشور ترکیه گفت: در دوره سلجوقی و عثمانی به نوروز بسیار اهمیت داده می‌شده است به نحوی که آن را نوروز سلطانی می‌نامیدند از آن جهت که در روز نوروز سلطان به میان مردم می‌رفت و با اکرام غذا و شیرینی بین آنها نوروز را جشن می‌گرفت که این جشن‌ها با برگزاری مسابقات اسب دوانی، کشتی و... همراه بود.

آکیف شاهین در پایان با اشاره به جذابیت برگزاری مراسم نوروز در ایران گفت: در این نوروز که زایش طبیعت و سرشار از معنویت است از نزدیکی و دوستی دو کشور خرسندیم.

نوروز؛ نخستین میراث زنده بشری چند ملیتی ایران

در ادامه این همایش آتوسا مومنی رییس مرکز میراث ناملموس تهران تصریح‌کرد: نوروز به عنوان نخستین اثر فرهنگی ثبتی جمهوری اسلامی ایران نخست در فهرست میراث ملی کشور با نام شماره یک به ثبت رسید و سپس بعنوان نخستین میراث زنده بشری چند ملیتی کشورمان در فهرست جهانی میراث بشری ثبت و به عنوان سمبلی از مهر و مودت به جهان اهدا شده و، چون ستاره‌ای درخشان به مثابه میراث بشری ماندگار مانده است.

او افزود: سال گذشته نیز افطار را بعنوان میراثی دیگر از ارزشمندترین میراث‌های زنده خود که همسو با پیشرفت پایدار در مسیر صلح جهانی نام آور است از سوی کشورمان به جهان هبه نمودیم و امروز در کنار شما برآنیم در سایه انتقال این عناصر فرهنگی میراث‌های فرهنگی صلح آفرین خود را به اشتراک گذاشته و به مهر در آغوش بگیریم و، چون امانتی به فرزندانمان در آینده دور و نزدیک هدیه کنیم و آنان را نیز به امانتداری دعوت کنیم.

نمایش 80 اثر در نمایشگاه خاتون آرزو و فرشتگان نوروزی

مریم قاسم‌پور به نیابت از مژده مصحفی توانا دبیر جشنواره خاتون آرزو و فرشتگان نوروزی؛ فراخوان نقاشی و انشاء برای کودکان ایران، به ارائه گزارش پرداخت و گفت: دومین جشنواره ردپای نوروز درسال به همت کانون دایا و پژوهشکده مردم‌شناسی و نگارخانه آپامه با دریافت 343 از 277 شرکت کننده بالای هفت سال از سراسر ایران در زمینه‌های تجسمی و صنایع‌دستی شکل گرفت.

او افزود: پس از داوری 80 اثر برای نمایش و 22 اثر به عنوان اثر برتر انتخاب شدند که نمایشگاهی از این آثار به مدت هفت روز در موزه ملی ایران برپاست و آثار بصورت دائم در سایت نگارخانه آپامه بارگذاری شده‌اند.

در ادامه این همایش که با نمایش فیلم ثبت جهانی نوروز و ثبت جهانی افطار همراه بود، برگزیدگان جشنواره خاتون آرزو و فرشتگان نوروزی مورد تقدیر قرار گرفتند، مجله بهار در بهار رونمایی و نمایشگاه نقاشی و عروسک‌سازی در سه رده کودکان، نوجوانان و بزرگسالان افتتاح شد.