«قلعه گردن» سندی تاریخی باستانی برای تمدن گیلان

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، علی اصغر مونسان در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: قلعه گردن یکی از مهمترین بناهای تاریخی استان گیلان است که در روستایی به همین نام در بخش رحیم آباد از توابع شهرستان رودسر، قرار گرفته و با توجه به ارزش های تاریخی و معماری ویژه خود در مرداد ماه سال 1382 با شماره 9408 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به مطالعات اولیه قبل از انجام کاوش های باستان شناسی در پیرامون قلعه گردن اظهار داشت: قدمت این قلعه به دوره تیموری (حدود 700 سال پیش) منتسب شده، اما با انجام کاوش های باستان شناسی اداره کل (میراث فرهنگی) استان گیلان در محدوده قلعه در سال 1386 و کشف گور باستانی عصرآهن در پایین دست قلعه و سایر شواهد به دست آمده مشخص شد که ساخت این قلعه در دوره پیش از اسلام نیز بسیار محتمل است.

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، قلعه گردن در روستای تول لات بخش رحیم آباد شهرستان رودسر بر روی شرقی ترین قسمت یال روستای قلعه گردن و با ارتفاع حدود 109متر از سطح دریاهای آزاد و مشرف و مسلط بر ساحل غربی رودخانه پلرود قرار دارد که تنها گذرگاه جلگه به کوهستان در اعصار گذشته گیلان به شمار می رود.

قسمت شمالی قلعه به دره رودخانه کشکو، بخش جنوبی به پرتگاه صخره‌ای رودخانه پل رود، قسمت شرقی به یک خندق و 6 تپه ماهور سکو مانند و قسمت غربی آن به دو خندق منتهی می شود و در ضلع جنوبی سه سکوی سنگی احتمالا محل نگهبانی احداث شده که دو مورد از آنها مشخص و دیگری در زیر خاک پنهان است.

ورودی قلعه از قسمت شرقی و بعد از گذر از مصطبه‌ها (سکو) و خندق بوده و در قسمت دیوارهای داخلی بنا دو محل تعبیه تیرهای چوبی جهت سقف طبقه پایین و کف طبقه بالا قابل رویت است که می‌تواند مبین سه طبقه بودن قلعه باشد.

منوچهر ستوده در دهه 40 خورشیدی این قلعه را از نزدیک دیده و در کتاب از آستارا تا استارباد می‌نویسد قلعه تول لات قلعه‌ای سنگی عظیمی است که نزدیک اراضی و مسلط بر بستر اصلی رودخانه پل رود واقع است که مصالح اصلی ساخت این قلعه از سنگ و گچ تشکیل شده است. سنگ‌های این قلعه نتراشیده اما نبشی است، بلندی باروی موجود آن در حدود 10 متر، قطر دیوارها بیش از یک متر و درازای بنای قلعه در حدود 50 متر و پهنای آن در حدود 40 متر است و آب انباری در جهت شمالی آن از سنگ و ساروج ساخته شده است و در نزدیک دیوار شرقی چاهی عمیق وجود دارد که احتمال می‌رود که چاه آب یا نقب قرارگاه قلعه باشد.

به گفته این باستان شناس وضع بنا و استحکام آن و نوع مصالحی که در آن به کار رفته است، شباهت زیادی به دژهای اسماعیلیان دارد و بعید نیست که یکی از قلاع این گروه در خاک اشکور باشد و تا مدت ها رویش گیاهان، درختچه‌های خودرو و علف‌های هرز در قسمت‌های مختلف قلعه، این مکان دیدنی را از نظرها پنهان نگهداشته بود.

در محدوده یکصدمتری این قلعه بقایای آثار باستانی با قدمت بیش از سه هزار و 500 سال کشف شده است؛ این آثار نظریه باستان شناسان قدیمی را در زمینه نبود آثار تمدنی در جلگه گیلان پیش از اسلام را نقض می کند و نشان می دهد که اگر بصورت هدفمند تحقیق و بررسی شود آثار زیست انسان در دوره های مختلف تاریخی از جمله در هزاره اول قبل از میلاد نیز در جلگه گیلان یافت می شود.

در گیلان2 هزار و 300 هزار آثار تاریخی شناسایی شده که از این تعداد حدود بیش از یک هزار اثر تاریخی در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده و شماره ملی دریافت کرده است. همچنین 75 قلعه تاریخی در این استان شناسایی شده که از این تعداد 15 قلعه تاریخی در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده است.

گیلان دروازه اروپا دوره قاجار

گیلان که در اوستا از آن به نام وارنا نام برده می شود مرکز باستانی اقوام مختلفی است که معروف ترین آنان دو نوع گیل و دیلم هستند. یونانیان این سرزمین را کادوسیان می نامند. بعضی از محققان کادوسیان را از بومیهای ایران قبل از آمدن آریاییها به این سرزمین می دانند.

بنا به گفته دیاکوئوف روسی قریب به سه هزار سال پیش، سرزمین های پرجنگل کاسپیان کادوسیان و گیلان (گیل ها) در شمال خاک ماد قرار داشته است. گیل ها به تدریج با کادوسی ها بصورت تیره واحدی درآمدند. گیل ها در دوره حکومت مادها نیز کاملا مستقل بودند؛ کورش هخامنشی با کمک گیل ها دولت ماد را منقرض کرد.

گیلان در قرون اول و دوم هجری پناهگاه علویان و محل امنی برای آنان بوده است. علویان با مردم خوش رفتاری کرده و در سختی ها با آنان همدردی می کردند. گیلان در اواخر دوره قاجاریه، ترقی و پیشرفت زیادی کرد و به صورت دروازه اروپا درآمد و در نهضت مشروطه نیز گیلانیان نقش مهمی در به ثمر رساندن انقلاب داشتند.

مردم گیل همواره مردمی آزاده بوده اند خاورشناسان بزرگ گیلان و سرزمین های ساحل جنوبی دریای کاسپین را دارای تمدن3 هزار ساله دانسته و برخی از آنان به وجود تمدنی بزرگ در املش و دیلمان اشاره دارند.

به گزارش ایرنا، با توجه به شیوع و تدوام بیماری کرونا و توصیه ستاد ملی مقابله به کرونا به در خانه ماندن و تاکید بر تعویق سفر به دوران پس از مهار بیماری کووید 19، اکنون بهترین فرصت برای مطالعه و شناخت بیشتر جاذبه های فرهنگی، گردشگری و طبیعی ایران ایجاد شده است می توان با بررسی دقیق، مقصدهای جذاب و جدید گردشگری را برای مسافرت های فردی و گروهی در دوران پسا کرونا برنامه‌ریزی کرد.

• گردشگری
• علی‌اصغر مونسان
• دیلمان
• ولی تیموری
• میراث فرهنگی
• املش
• رحیم آباد