لزوم پوست‌اندازی تئاتر دفاع مقدس / جای هیجان و پویایی در آثار انقلابی خالی است
مدرس دانشگاه هنرآزاد اسلامی واحد کرج گفت: پس از گذشت چهار دهه از شروع جنگ تحمیلی و خلق آثار اولیه تئاتر دفاع مقدس و سپری شدن چهل و یک سال از پایان دوران دفاع مقدس، با نگاه تحلیلی به مجموعه نمایش‌های تولید شده می‌توان اظهار کرد که یکی از عمده معضلات و مشکلات تئاتر دفاع مقدس، بها دادن و کمرنگ بودن عنصر جذابیت در تئاتر دفاع مقدس است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مدرس دانشگاه هنرآزاد اسلامی واحد کرج در گفتگو با خبرنگار "تیتریک" گفت: در حوزه فرهنگ و هنر ایران، تئاتر و نمایش همواره مورد توجه هنرمندان و منتقدان جامعه بوده است. با وقوع انقلاب اسلامی و پس از آن جنگ تحمیلی، ارزش های دینی و باورهای ناشی از اعتقادات دینی، راه خود را در هنر و از جمله تئاتر بازکرد و منجر به خلق گونه ای جدید از تئاتر به نام تئاتر مقاومت و تئاتر دفاع مقدس در ایران شد.
زهرا فردلو ادامه داد: اطلاق تئاتر جنگ به تئاتر دفاع مقدس، تنها می تواند از نظر شکل و مضمون، ادبیات نمایشی مربوط به جنگ ایران و عراق را معرفی کند؛ اما محتوای عقیدتی و ارزشی آن را در بر نخواهد گرفت.
وی افزود: در حالی که نمایشنامه نویسی جنگ، اصطلاحی مطرح و جا افتاده در سراسر جهان است و تئاتر مقاومت نیز می توانست به جایگاه واقعی خود برسد؛ اما با ورود اصطلاح دفاع مقدس به سراسر جامعه و خصوصا عرصه هنر و تئاتر، چهره ادبیات نمایشی ایران به کلی دگر گون شد و سیطره ای که واژه مقدس و ترکیب تئاتر دفاع مقدس بر نمایش و نمایشنامه نویسی پس از جنگ در ایران پیدا می کند، سبب ارزشی و دینی و ایدئولوزیکی شدن تئاتر ایران می گردد. دیدگاهی که جای آن در نمایشنامه نویسی نبوده و برای ورود به این هنر، هنوز فرم و ویژگی های خود را نیافته است.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: پس از گذشت چهار دهه از شروع جنگ تحمیلی و خلق آثار اولیه تئاتر دفاع مقدس و سپری شدن چهل و یک سال از پایان دوران دفاع مقدس، با نگاه تحلیلی به مجموعه نمایش های تولید شده می توان اظهار کرد که یکی از عمده معضلات و مشکلات تئاتر دفاع مقدس، بها دادن و کمرنگ بودن عنصر جذابیت در تئاتر دفاع مقدس است.
وی ادامه داد: جذابیت، عنصری است که با حضورش به یک اثر نمایشی جان می دهد و نبودنش در یک نمایش جان آن را می گیرد. یکی از مهمترین عناصر تئاتر، جذابیت است؛ عنصری که متاسفانه گروه های اجرایی تلاشی در خور برای حضور و بروز آن در آثارشان از خود نشان نمی دهند و در تئاتر دفاع مقدس، شاید مظلوم ترین عنصری است که در مرحله تولید آثار نمایشی بدان می پردازند و این معضل یا از بی اطلاعی گروه اجرایی است و یا از ناتوانی آن گروه نشئت می گیرد.
فردلو تاکید کرد: یکی از مولفه ها یا تار و پود جذابیت، سرگرمی است. مقوله ای که به نظر گروهی از هنرمندان، پرداخت بیش از حد به آن باعث ابتذال و سخیف شدن اثر هنری خواهد شد، اما شاید عادلانه ترین نظر در این زمینه این باشد که بشر هنر را ابداع کرد تا سرگرم شود و اگر قرار است پیام ارزشی، فلسفی، اخلاقی و... در قالب تئاتر ارایه شود، حتما باید به کسوت مقوله سرگرمی آراسته شود.
این هنرمند تئاتر البرز افزود: در این زمینه همیشه استاد سینما آلفرد هیچکاک ابراز می کند:"هنرمند نسبت به مخاطبینش دین گزافی را بر گردن دارد که باید آن را با اثر هنری خود ادا کند و آن سرگرمی است.
وی ادامه داد: در اکثر نمایشنامه های دفاع مقدس، موضوع فقدان و گم کردن چیز یا کسی در جنگ دیده می شود. شخصیت اصلی نمایش، شخصی یا چیزی را در جنگ به جای گذاشته و اکنون در جست و جوی آن است.
فردلو تصریح کرد: معمولا شخصیتی که کسی را در جنگ از دست داده، زن است که همسر، نامزد، فرزند، مادر و یا پدر را گم کرده و در این فقدان گاه به جنون نیز می رسد. این افراد منتظر، به ندرت از خود قدرت نشان می دهند و در حالتی کاملا احساسی و به دور از عقلانیت به سر می برند و با تصویر زن مقتدر و همراه ایرانی که در طول سال های جنگ در جامعه دیده می شود، فاصله زیادی دارند؛ مانند نمایشنامه های "انتظار با بوی نرگس" و "از بی نامی های عشق".
این مدرس دانشگاه گفت: در برخی دیگر از نمایشنامه ها، شخصیت اصلی که در میانه نبرد حضور داشته، اکنون به دنبال چیزهایی است که در جنگ از دست داده اشت؛ به عنوان مثال، در نمایشنامه "بوی خوش جنگ"، جانبازی پس از جنگ به خانه بر می گردد و دلتنگ هم رزمان خود می شود و در حالت مکاشفه آنها را می بیند. معمولا شخصیت اصلی این گونه نمایش نامه ها که کسی یا چیزی را در جنگ گم کرده است، شخصیتی منفعل دارد. او نتوانسته پس از گذشت سالیان، خود را با شرایط و محیط پس از جنگ تطبیق دهد.
وی افزود: در برخی نمایشنامه های دفاع مقدس، شخصیت اصلی به دلیل عدم شناخت دیگران از اهداف و اعتقادات وی و در نتیجه عدم درک وی، تنها و عزلت نشین است. "اهل اقاقیا"، "با من مثل دریا" و "آواز پر جبرائیل" از این دسته نمایشنامه ها هستند. در این آثار نیز قهرمان به شدت منفعل است، در گوشه ای نشسته و منتظر درک از سوی دیگران است. نکته جالب در این گونه نمایشنامه ها این است که در اغلب آنها، در انتهای داستان به شکلی باورنکردنی اعتقادات و ایمان رزمنده از سوی اطرافیانش قابل درک می شود.
فرد لو در ادامه به برخی دیگر از آسیب ها و ضعف های تئاتر دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: ضعف در طرح ایده و نمایشنامه، گسترده نبودن طیف موضوعات و مضامین آثار دفاع مقدس، چاپ آثار نمایشی، نبود نیاز سنجی و مخاطب شناسی، نهادینه نشدن تئاتر دفاع مقدس، نبود پیوستگی مناسب تئاتر دفاع مقدس با تئاتر کشور، نبود حمایت مناسب، نبود هدف گذاری و... مهمترین نقاط ضعف تئاتر دفاع مقدس است.
وی در خاتمه خاطر نشان کرد: یک جریان فعال، موثر و پویا به خصوص اوایل دهه هفتاد و بعد از جنگ تحمیلی شکل گرفت که جریانی به‌شدت حیاتی بود، جریانی تحت عنوان «تئاتر دفاع مقدس» که نسلی از هنرمندان تئاتر کارشان را با این مضامین و جشنواره‌هایی مانند جشنواره تئاتر مقاومت شروع کردند و امروزه هم جزو شاخص‌ترین هنرمندان تئاتر ما شناخته می‌شوند، ولی در ادامه متاسفانه این جریان پویایی خودش را از دست داد لذا امروز باید تئاتر دفاع مقدس آسیب شناسی شود و نباید دستخوش سطحی نگری شود.
انتهای پیام /
