ماجرای تماس دفتر رئیس‌جمهور آمریکا با بهزاد نبوی چه بود؟ / عاقبت پنهان کردن یک توافق از مجلس!
بیانیه الجزایر از سه بخش تشکیل شده بود که مانند برجام همه آن را طرف آمریکایی نوشته بود!
سرویس سیاست مشرق - در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل با نام «ویژه‌های مشرق» شما را در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.
در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.
*********
شامگاه 29 دی‌ماه 59، بهزاد نبوی، مسئول تیم مذاکره‌کننده ایران با نمایندگان دولت آمریکا که با میانجیگری دولت الجزایر در این کشور و بر سر ماجرای گروگان‌های سفارت آمریکا برگزار می‌شد، خبر از پایان مذاکرات داد و در گفت‌وگو با خبرگزاری پارس اعلام کرد: «عاقبت آمریکا تمامی شرایط پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران را جهت رهایی گروگان‌ها پذیرفته است. قرار است کلیه سپرده‌ها و وجوه نقد ما که از سوی دولت آمریکا توقیف شده، بلافاصله دراختیار دولت ایران قرار گیرد و برای بقیه دارایی‌های مورداختلاف نیز از طریق حکمیت اقدام خواهد شد.»
بهزاد نبوی فردای آن روز در یک کنفرانس مطبوعاتی به‌صورت مفصل‌تر به آنچه در الجزایر مورد توافق قرار گرفته بود، پرداخت و گفت که دو بیانیه در الجزایر توافق شده که مورد اول موافقت آمریکا و دولت الجزایر با چهار شرط مجلس ایران بود و مورد دوم بیانیه دولت الجزایر در زمینه حل‌وفصل ادعاها توسط دولت ایران و آمریکا که به دادگاه حکمیت ارجاع داده می‌شود.
بهزاد نبوی به مناسبت مرگ کارتر با روزنامه شرق درباره آن روزها سخن گفته است، در بخشی از این گفتگو که حاکی از امیداوری او به غرب بوده آمده است:
ظهر روزی که من بیانیه‌ها را از طرف دولت ایران امضا کردم، به منزل رفتم تا کمی استراحت کنم، چون سه چهار شب نخوابیده بودم. خواب و بیدار بودم که تلفن منزل زنگ زد و گفتند از طرف آقای کارتر تماس گرفته‌اند. به من گفتند آقای کارتر پیشنهاد می‌کند اگر شما آمادگی داشته باشید گروگان‌ها را تا زمانی که دوره ریاست‌جمهوری من تمام نشده و کاخ سفید را ترک نکرده‌ام آزاد کنید، ما هم پول‌های شما در حساب الجزایر را آزاد می‌کنیم. ماجرا از این قرار بود که، کارتر باید یک فرمان اجرایی می‌داد تا پول‌های ما در حساب الجزایر، در بانک لندن آزاد شده و در اختیار دولت ایران قرار گیرد.
نبوی در ادامه گفته است:
من هم بلافاصله اعلام موافقت کردم. آن روز روزی بود که گروگان‌ها را برای اعزام به فرودگاه می‌بردند. آن‌قدر این مسئله برای ما اهمیت داشت که بلافاصله لباس پوشیدم و به سمت فرودگاه رفتم تا مبادا در راه مشکلاتی پیش بیاید. خودم بالاسر کار بودم، تا اینکه گروگان‌ها سوار هواپیما شدند و فرودگاه مهرآباد را ترک کردند. خوشبختانه وقتی کارتر هنوز در کاخ سفید بود، گروگان‌ها ایران را ترک کردند و حتی گویا وقتی به آلمان رسیدند هنوز کارتر در کاخ سفید بود، اما متأسفانه وقتی گروگان‌ها به واشنگتن رسیدند، دوره کارتر تمام شده بود و ریگان از گروگان‌ها استقبال کرد!
این پرونده نکات مهمی دارد که نبوی به عمد آنها را جا انداخته است:
از جمله آنکه نبوی در آن زمان گفتگوکننه ماهری نبود، بهزاد نبوی تجربه و توانایی برای این مذاکرات مالی و حقوقی پیچیده و دارای ابعاد بین‌المللی را نداشت. او حتی کوشش نکرد از تعداد معدودی که از نظر حقوقی کم‌وبیش می‌توانستند او را یاری کنند، کمک بگیرد و در گروه او یک حقوقدان قابل‌قبول نیز وجود نداشت. البته پس از آنکه این توافقنامه منتشر شد، این واقعیت روشن شد که بهزاد نبوی حتی به رهنمودهای گروه مذاکره‌کننده ایرانی از نظر مالی هم توجه نکرده است.
برای مثال افرادی که از بانک مرکزی در گفت‌وگوها شرکت داشتند، خواهان برطرف‌شدن توقیف سپرده‌های ایران و بازپس‌دادن تدریجی وام‌ها [ی گرفته‌شده در دوران پهلوی از آمریکا] از سوی ایران در چهارچوب همان قراردادهای وام رژیم شاه بودند اما هنوز مشخص نیست به چه دلیلی و به دستور چه کسی بهزاد نبوی شخصا تصمیم می‌گیرد و تمام وام‌های ایران بی‌درنگ با امضای بیانیه [در الجزایر] بازپرداخت می‌شوند.
نکته دوم آن است که هنگامی‌که بهزاد نبوی در تاریخ 24 دی‌ماه 1359 در مجلس حاضر شد، پیش‌نویس بیانیه‌های الجزایر را به‌عنوان موافقتنامه ایران و آمریکا دراختیار داشت اما آنها را به ناروا به اطلاع نمایندگان مجلس نرساند و این موافقتنامه‌ها را که تعهدات بزرگی برای دولت ایران در آن ایجاد شده بود، به‌صورت لایحه به مجلس تقدیم نکرد!
از همه مهتر آن بود که بیانیه الجزایر از سه بخش تشکیل شده بود که مانند برجام همه آن را طرف آمریکایی نوشته بود.
البته سال‌ها پس از اجرای بیانیه الجزایر همچنان اصلاح‌طلبان امیدوار به ارتباط و تفاهم با آمریکایی‌ها هستند تا حدی که روزنامه آرمان‌ملی نوشته است:
اکنون ایران خود را آماده مذاکره نشان داده است و طبق گفته عراقچی جمهوری اسلامی حتی آماده مذاکرات فراتر از هسته‌ای است. توجه کنید که آمریکایی‌ها سال‌ها دنبال این شرایط بوده‌اند. این می‌تواند برای آمریکایی‌ها جاذبه داشته باشد. نتیجه مذاکره آینده شاید توافقی مانند هسته‌ای و برجام نباشد ولی هم‌فکری و هم نظری وجود خواهد داشت. بعد از 7 اکتبر گفت‌وگوها و مذاکرات در مورد منطقه همواره وجود داشته و حالا باید نتیجه‌اش را مشاهده کنیم!
