ماجرای دلار 23 هزار تومانی در لایحه بودجه 1402 چیست؟
در حالی دلار 23 هزار تومانی در لایحه بودجه به عنوان نرخ تسعیر در نظر گرفته شده است که دولت و شرکت‌های دولتی ارز خود را در سامانه نیما عرضه می‌کنند که نرخ آن 28 هزار و 500 تومان تعیین شده و در عمل ارز دولت با این نرخ به ریال تبدیل خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، براساس گفته‌های وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی، دولت نرخ تسعیر ارز در بودجه را 23 هزار تومان در نظر گرفته است و نسبت به سال گذشته تغییر نداده است. این در حالی بود که پیشنهاداتی برای افزایش نرخ تسعیر ارز در بودجه وجود داشت.
در این بین یکی از مواردی که همواره از جانب برخی اقتصاددانان مطرح می‌شود این است که دولت به عنوان اصلی ترین عرضه کننده ارز در کشور، خود از افزایش نرخ ارز سود می‌برد و به این ترتیب بخشی از کسری بودجه خود را جبران می‌کند.
دلایل مخالفان کلیات لایحه بودجه 1402؛ از تشدید ناترازی تا عدم تعیین تکلیف تعهدات دولتخاندوزی در پاسخ به برخی شبهات که گفته می شود دولت از محل افزایش نرخ ارز منتفع شده و هزینه های خود را تأمین می کند گفته بود که در حال حاضر، دولت هر چه ارز در اختیار دارد، به قیمت نیمایی برای خرید کالای اساسی در اختیار وارد کنندگان قرار می‌دهد، بنابراین حتی اگر قیمت ارز، به دو برابر رقم کنونی هم افزایش یابد، نفعی متوجه دولت نمی‌شود.
لازم به ذکر است که پیش از این نیز وزیر اقتصاد در پاسخ به سوال تسنیم در خصوص سیاست ارزی دولت در لایحه بودجه گفته بود که فرضیه سازمان برنامه و بودجه این است که براساس نرخ ارز در بودجه مجموع درآمد و هزینه دولت را تامین کند. در نتیجه دولت در کسب درآمد خود هیچ چشم انداز یا انتظار و امیدواری مبنی براینکه با افزایش نرخ ارز درآمد بیشتری کسب کند، طبق لایحه بودجه ندارد.
نکته اینجا است که اگر چه دولت نرخ 23 هزار تومانی را به عنوان نرخ تسعیر در بودجه در نظر گرفته است اما با توجه به اظهارات وزیر اقتصاد، ارز دولت، چه ارز حاصل از فروش نفت و چه ارز حاصل از صادرات پتروشیمی‌ها و شرکت‌های بزرگ در سامانه نیما عرضه خواهد شد.
ارز دولت با نرخ نیما ریال می‌شود
با توجه به اینکه نرخ سامانه نیما 28 هزار و 500 تومان است در عمل ارز دولت نیز با نرخ 28 هزار و 500 تومن به ریال تبدیل خواهد شد. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که نرخ 23 هزار تومانی تعیین شده در بودجه نقش عملیاتی چندانی ندارد.
یکشنبه شب رییس کل بانک مرکزی در خصوص انتقادات به دلار 28500 تومانی اظهار داشت: این عدد بر مبانی نرخ ارز ای‌تی‌اس 28500 تعین شده است و بودجه دولت را به تعادل می‌رساند چرا که نرخ ارز در بودجه دولت 23 هزار تومان است. تعادل مصرف‌کننده نیز برقرار می‌شود چون نمی‌خواهیم کالاهای اساسی مردم از محل ارز گران شود.
نرخ 23 هزار تومانی بودجه تنها بعد روانی دارد؟
نکته مهم اینجا است که معمولا نرخ سامانه نیما با تاخیر نسبت به افزایش قیمت ارز در بازار آزاد واکنش نشان می‌دهد. در حقیقت باید گفت که افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت سبب افزایش درآمدهای دولت نخواهد شد اما تاثیر خود را در سال بعد خواهد گذاشت. در نتیجه افزایش نرخ ارز در بازه یک ساله و با تغییر نرخ ارز در نیما افزایش خواهد یافت.
البته باید توجه داشت که طبق گفته معاون اول رییس جمهور، دولت تصمیم دارد تا برای دو سال نرخ نیما را ثابت نگه‌دارد تا چلوی افزایش قیمت کالاهای اساسی گرفته شود.
گفتنی است، با توجه به موارد مطرح شده می‌توان نتیجه گرفت که عدم تغییر نرخ تسعیر در لایحه بودجه سال آینده تنها بعد روانی داشته است و ارز دولت در نهایت با نرخ 28 هزار و 500 تومان که در سامانه نیما تعیین شده است به ریال تبدیل خواهد شد و در صورتی که این نرخ تغییر پیدا کند، درآمدهای دولت نیز تغییر خواهند کرد.