متولی اصلی اعلام آمار جانباختگان حوادث طبیعی کجاست؟

ارائه برخی آمارهای متفاوت از شمار جانباختگان و مصدومان حوادث از سوی دستگاه‌های مختلف این پرسش را ایجاد کرده که متولی اصلی ارائه آمار در حوادث طبیعی نظیر سیل، زلزله و... کدام دستگاه است؟

به گزارش ایسنا، سال‌هاست که در هنگام حوادث و بحران‌هایی نظیر زلزله، سیل و... آمارهای متفاوتی از شمار جانباختگان و آسیب‌دیدگان اعلام می‌شود. آمارهایی که وقتی به شمار فوت شدگان می‌رسد حساسیت بیشتری پیدا می‌کند. سال‌ها پیش در زمان وقوع زلزله بم، یکی از مشکلات در این زلزله بحث آمار بود، تاجایی که به گفته اسماعیل نجار، رئیس سابق سازمان مدیریت بحران کشور از 20 هزار تا 45 هزار کشته را به عنوان شمار جانباختگان این زلزله اعلام کرده بودند، درحالیکه جانباختگان زمین لرزه بم حدود 34 هزار نفر بودند و بیش از 200 هزار نفر نیز مجروح شدند.

در زمان وقوع زلزله بم، سازمان مدیریت بحران کشور تشکیل نشده بود، اما پس از تشکیل این سازمان هم مشکل تفاوت در آمارها ادامه پیدا کرد. به عنوان مثال پس از زمین‌لرزه 7.5 ریشتری در شهرستان سراوان که در 27 فروردین ماه سال 1392 رخ داد، ابتدا شمار جانباختگان 40 نفر اعلام شد و پس از آن مشخص شد که تنها فوتی این زلزله یک نفر بود که درپی ریزش کوه جان خود را از دست داده بود. مثال‌هایی از این دست را می‌توان در حوادث طبیعی دیگری نیز پیدا کرد. موضوعی که ضرورت وجود یک متولی رسمی برای اعلام شمار جانباختگان و خسارات یک حادثه را به خوبی نشان می‌دهد.

اخیرا نیز و در جریان وقوع سیل در نقاط مختلف کشور، محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در حالی آمار جانباختگان سیل در کشور را 78 نفر اعلام کرد اما در همان ایام مقام مسئول دیگری از مرگ حدود 90 تن در سیل خبر داده بود. سازمان پزشکی قانونی نیز اعلام کرده که از چهارم تا دوازدهم مرداد ماه 95 پیکر در سیلاب‌ها به این سازمان ارجاع شده تا دلیل مرگ آنان مورد بررسی قرار گرفته و معلوم شود که آیا این افراد به دلیل سیل جان خود را از دست داده‌اند یا عامل دیگری سبب مرگ آنان شده است.

نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور درباره برخی تفاوت‌ها از آمارهای ارائه شده از شمار جانباختگان سیل‌های اخیر گفت:‌«سازمان مدیریت بحران کشور آمار رسمی جانباختگان سیل را اعلام می‌کند. چراکه مدیریت بحران پس از انجام بررسی‌های پزشکی قانونی درباره علت مرگ جانباختگان آمار قطعی را اعلام می‌کند و این آمار صرفا مربوط به افرادی است که به دلیل سیل جان خود را از دست داده‌اند. همانطور که مستحضرید اجساد کشف شده به پزشکی قانونی منتقل شده و در آنجا دلیل مرگ بررسی می‌شود. به عنوان مثال در سیل استان یزد ابتدا فوتی‌ها هفت نفر اعلام شد اما پس از انجام بررسی از سوی پزشکی قانونی تنها مرگ پنج نفر به دلیل سیل مورد تایید قرار گرفت.»

اما کدام نهاد مسئول بررسی اعلام آمارهای مربوط به حوادث طبیعی است و به خصوص جانباختگان آن است؟ مرتضی اکبرپور، معاون پیشین سازمان مدیریت بحران کشور دراین‌باره به ایسنا گفت:‌«از زمان تصویب قانونی جدید مدیریت بحران کشور در سال 1398، تکالیف سازمان‌ها و دستگاه‌ها در هنگام وقوع حوادث به‌طور شفاف‌تری بیان شده است. حوادث نیز سطح بندی شده و بر حسب آنکه نوع حادثه ملی یا استانی باشد، درباره اطلاع‌رسانی پیرامون آن نیز تصمیم گیری می‌شود. به عنوان مثال در حوادث ملی وزیر کشور یا رئیس سازمان مدیریت بحران کشور باید آمار نهایی و به خصوص آمار فوت‌شدگان را اعلام کنند. در حوادث محلی و استانی، استاندار، فرماندار و بخشدار یا مدیران کل بحران استان‌ها وظیفه اطلاع‌رسانی را برعهده دارند.»

اکبر پور با بیان اینکه در حوادث طبیعی اعلام آمار جانباختگان مورد توجه افکار عمومی قرار دارد، گفت: «همین توجه افکار عمومی نیز سبب می‌شود تا این آمار حساسیت ویژه‌ای داشته باشد. به همین دلیل نیز لازم است که اولا افراد غیرمسئول در این زمینه اطلاع رسانی نکنند و ثانیا دستگاه‌های امدادی دیگر مانند اورژانس، هلال احمر، آتش‌نشانی و... نیز آمار خود را به ستاد بحران بدهد تا پس از انجام بررسی‌های لازم و تطبیق و یکسان سازی آمار فوتی‌ها و جانباختگان اعلام شود.»

معاون پیشین سازمان مدیریت بحران کشور با تاکید بر اینکه مدیریت بحران متولی اصلی اعلام آمار جانباختگان حوادث است، اظهارکرد: «برابر قانون آنچه که از سوی این سازمان اعلام می‌شود، آمار رسمی است. در واقع سازمان مدیریت بحران در اعلام آمار مربوط به جانباختگان حوادثی نظیر سیل، زلزله و... موضوع را با سازمان تخصصی که پزشکی قانونی است، مطرح کرده و این سازمان پس از بررسی اجساد ارجاعی آمار آن را در اختیار مدیریت بحران قرار می‌دهد.»

وی درباره اینکه آیا آمار 95 جسد ارجاعی به پزشکی قانونی را می‌توان به عنوان آمار قطعی جانباختگان سیل اعلام کرد یا خیر گفت: «این آمار مربوط به اجساد ارجاعی است. حالا باید بررسی‌های لازم در سازمان پزشکی قانونی انجام و مشخص شود که آیا مرگ به دلیل سیل بوده یا عامل دیگری باعث آن شده است. آنچه که از سوی مدیریت بحران اعلام می‌شود، آمار قطعی و نهایی مربوط به جانباختگان سیل تا به این لحظه است. حالا ممکن است با بررسی اجساد دیگر این تعداد افزوده شود یا همینقدر بماند. اما موضوع مهم‌تر این است که باید یک نهاد آمار مربوط به حوادث طبیعی و به خصوص فوتی‌ها را اعلام کند.»

احتمال افزایش شمار جانباختگان سیل با توجه به آمار مفقودی‌ها همچنان ادامه دارد. ممکن است اجساد برخی از مفقودشدگان پیدا شده و به این آمار افزوده شود یا اینکه این افراد در سلامت پیدا شده و آمار تغییری نکند، اما آنچه مهم است ضرورت توجه به قوانین و مقررات مربوط به مدیریت بحران در ارائه آمارها و به خصوص آمار جانباختگان حوادث طبیعی است. بهتر است در چنین شرایطی سازمان مدیریت بحران کشور فردی را به عنوان سخنگوی بحران مربوطه و تنها مرجع رسمی اعلام آمار معرفی کند تا تمام رسانه‌ها اعم از دیداری، شنیداری و مکتوب بتوانند از طریق ارتباط با این سخنگو به‌روزترین آمار را از حوادث دریافت کنند.

ببینید | تنها پستچی قایق‌سوار که برای رساندن بسته‌ها آدرسی ندارد

ببینید | عذرخواهی «ویل اسمیت» از «کریس راک» به خاطر سیلی معروف اسکار