مدت انتظار خرید خانه 2 برابر شد

فهرست محتوا
• از 11/5 سکه در سال به 1/3 سکه رسیدیم
• دستمزد دلاری از 262 به 106 دلار کاهش یافت
• مدت انتظار خانه‌دار شدن دو برابر شد

انتظار یک قرن برای رسیدن به خانه، شاید جمله‌ای تکراری و کلیشه‌ای به نظر برسد، اما واقعیتی تلخ است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. هر سال در شورای سه‌جانبه‌ای درباره حداقل دستمزد تصمیم‌گیری می‌شود؛ گاهی این افزایش 20 درصد، گاهی 30 درصد و به ندرت و به صورت استثنایی تا 50 درصد تعیین می‌شود. با این حال، این ارقام با قانون کار همخوانی ندارند و هیچ ارتباطی با نرخ تورم سالانه یا هزینه واقعی سبد معیشت خانوارها ندارند.

در این شورا همه چیز با چانه‌زنی و قدرت اثرگذاری افراد تعیین می‌شود. رقم‌های تعیین‌شده در اغلب مواقع با فاصله زیاد از تورم و فاصله بسیار عمیق با سبد معیشت تعیین می‌شود. نتیجه تصمیمات شورای عالی کار، عقب‌ماندگی مستمر دستمزد از رشد قیمت کالاهای مصرفی را رقم زده و این عقب‌ماندگی در مقایسه با رشد قیمت‌های کلیدی با رشد دستمزد عیان است.

از 11/5 سکه در سال به 1/3 سکه رسیدیم

بررسی توان خرید دستمزد تعیین‌شده سالانه در اواخر دوره محمود احمدی‌نژاد، دوره حسن روحانی، دوره ابراهیم رئیسی و آغاز کار مسعود پزشکیان، سقوط رفاه مردم را نشان می‌دهد. در سال 1388 به عنوان سال شروع دور دوم ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و سالی که تحریم‌های شدید علیه ایران در حال پایه‌گذاری بود، با حداقل دستمزد سالانه می‌شد 11 سکه تمام و یک نیم‌سکه بهار آزادی خرید. یعنی اگر کارگر دستمزد ماهانه خود را خرج نمی‌کرد و دربست کنار می‌گذاشت با 12 ماه حقوقش می‌توانست 11/5 سکه تمام‌بهار آزادی خریداری کند.

امروز یعنی در شهریور 1404 و دومین سال ریاست‌جمهوری پزشکیان که بیش از یک دهه فشارهای تحریم بر گرده اقتصاد وارد شده، با حداقل دستمزد در طول یک سال می‌توان یک سکه تمام و یک ربع سکه خرید. یعنی توان خرید حداقل دستمزد در برابر سکه در طول 16 سال 89 درصد کمتر شده است.

روند این سال‌ها را که نگاه می‌کنیم تا سال 1391 افت شدید قدرت خرید را می‌بینیم. از سال 1392 تا 1395 دوباره قدرت خرید در حال ترمیم بود ولی از سال 1396 به بعد سقوط دوباره شروع شد و توان خرید هر سال از سال قبل کمتر شد. بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد از سال 1396 به بعد تنها سالی که توان خرید دوباره افزایشی شد، سال 1404 است. به‌طوری‌که در سال 1403 افراد با یک سال دستمزد خود می‌توانستند 0/8 یک سکه تمام‌بهار آزادی را خریداری کنند اما در شهریور امسال قدرت خریدشان به یک سکه تمام و یک ربع‌سکه بهار آزادی افزایش پیدا کرده است.

دستمزد دلاری از 262 به 106 دلار کاهش یافت

دقیقاً همین روند در مقایسه دو شاخص دستمزد و نرخ دلار هم قابل مشاهده است. در سال 1388 با یک ماه حقوق کارگری می‌شد 262 دلار از بازار آزاد خریداری کرد. اما توان خرید کارگران با یک ماه حقوق خود به 77 دلار در سال 1403 رسید. یعنی بیش از 70 درصد توان خرید کمتر. در سال 1404 دوباره قدرت خرید دستمزد در برابر دلار بالاتر رفت و به 106 دلار در ماه رسید.

در خلال این سال‌ها باز هم افت قدرت خرید در سال‌های 1390 و 1391 مشهود است ولی از سال 1392 دوباره توان خرید بیشتر می شود و از 109 به 200 دلار در ماه می‌رسد. باز هم از سال 1396 به بعد کاهش قدرت خرید دیده می‌شود. هرچند در دو سال 1400 و 1402 قدرت خرید اندکی بهبود پیدا می‌کند ولی از 107 دلار در ماه فراتر نمی‌رود.

مدت انتظار خانه‌دار شدن دو برابر شد

قیمت مسکن که از سوی بانک مرکزی اعلام می شود از سال 1395 به بعد موجود است و قیمت سال‌های قبل وجود ندارد تا نرخ‌ها از سال 1388 بررسی شود. در سال 1395 میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران چهار میلیون و 567 هزار تومان اعلام شده است. با توجه به دستمزد اعلامی وزارت کار، در سال 1395 با یک سال دستمزد می‌شد 2/1 مترمربع مسکن در تهران خریداری کرد.

قیمت مسکن در 9 سال گذشته 1837 درصد افزایش پیدا کرده و در مرداد 1403 به 88 میلیون و 500 هزار تومان رسید. برآورد حداقل دستمزد یک‌ساله در این سال 85 میلیون و 599 هزار تومان است. بنابراین با یک سال دستمزد اعلامی وزارت کار در سال 1403 می‌شد 0/9 مترمربع مسکن در شهر تهران خریداری کرد. بنابراین قدرت خرید مسکن از سال 1395 تا 1403، بیش از 57 درصد کاهش پیدا کرده است. به عبارت دیگر اگر برای خرید خانه‌ای 50 متری، کارگران باید 50 سال دستمزد خود را هزینه می‌کردند؛ مدت انتظار خانه‌دار شدن در سال 1403 به بیش از 100 سال رسیده است.