مدیریت رسانه در حوزه کتاب، فقط اطلاع‌رسانی درباره کتاب‌ها نیست
در «سرای آموزش» سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران، کارگاهی با عنوان «خبرنویسی در حوزه کتاب» برگزار شد که چند نشست مختلف در نسبت میان کتاب و خبر را پوشش داد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ستاد خبری سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران، با کمی فاصله از درهای اصلی شبستان، چادری با عنوان «سرای فعالیت‌های فرهنگی» برپاست. جایی که حتی در ساعت‌های شلوغ نمایشگاه هم دنج و خلوت است، برای کسانی که می‌خواهند دور از هیاهو، به مطالعه و یادگیری در حوزه‌های مرتبط با کتاب مشغول باشند. این‌جا میزهایی برای امانت و مطالعه کتاب دارد، بخشی برای برگزاری نشست‌های مربوط به گرافیک و تصویرسازی و در نهایت کارگاه‌های مختلفی هم مرتبط با کتاب و کتابخوانی. در «سرای آموزش» این سالن، کارگاهی با عنوان خبرنویسی در حوزه کتاب برگزار شد که چند نشست مختلف در نسبت میان کتاب و خبر را پوشش می‌داد.
در نشست عصرگاهی این کارگاه، مهدی کاموس، نویسنده و پژوهشگر، ارائه‌ای با موضوع «مدیریت رسانه با رویکرد کتاب» را با مخاطبین خود به اشتراک گذاشت.
کاموس با بیان این که نگاه ما به مدیریت رسانه، همچنان یک نگاه سنتی است، گفت: «داریم درباره سه عنصر مهم صحبت می‌کنیم: مدیریت، سازمان رسانه‌ای و کتاب. در حال حاضر تعریف مدیریت از «به کارگیری بهینه منابع مادی و انسانی» فراتر رفته است و الان دیگر بحث ما آفرینش منابع اجتماعی شده است. پس مدیریت رسانه یعنی رسانه طوری عمل کند که بتواند منابع اجتماعی بیافریند و مدیریت رسانه در حوزه کتاب، صرف اطلاع‌رسانی درباره کتاب‌ها و ذی‌نفعان آن‌ها مثل ناشرین و... نیست، بلکه باید از این حد فراتر برود و برای کتاب معنایی جدید تولید کند و در حوزه کتاب مشارکت اجتماعی جلب بکند. در رویکرد جدید مدیریت رسانه، نقطه کانونی رسانه خبرنگار و تولیدکننده خبر است که تخصص او از مدیر رسانه هم بیشتر است و به قول «پیتر دراکر»، مدیران رسانه دستیاران کارگران حرفه‌ای خود می‌شوند و کار را برای او تسهیل می‌کنند.»
کاموس با بیان این که خبر در حوزه کتاب خودش بخشی از محصول و بخشی از کتاب است، گفت: «خبرنگاری کتاب هم یک حوزه کاملا دانش‌بنیان شده است. یعنی اگر خبرنگار یادگیری مادام‌العمر نداشته باشد، به سادگی از عرصه خبر کنار می‌رود. خبرنگار باید دائما در حال ارتقای دانش خود و یادگیری مهارت‌های فناورمحور باشد تا نوآوری اتفاق بیفتد. خبرنگار در درجه اول باید نوآور و خلاق باشد، یعنی باید بتواند خلق ارزش‌های جدید بکند که پیاده‌سازی‌اش در عرصه کتاب می‌شود، معرفی کتاب به جامعه با هویت‌های جدید. خبرنگار مستقل خلاق ممکن است به این نتیجه برسد که معنای یک کتاب با مشارکت کتابخوارها، دانش‌آموزان و حتی یک کارتن‌خواب یا یک دوره‌گرد کتابدوست ساخته شود.»
او در ادامه توضیح داد: «نگاه ما تا الان به کتاب یا به عنوان منبع آموزشی بوده است یا سرگرمی و یا اقتصادی، البته یک نگاه نظارتی هم وجود دارد چون اطلاعات محمل قدرت است و به همین دلیل سازمان‌ها می‌خواهند مدیر و صاحب رسانه‌ها باشند، اما این نگاه باید تغییر کند. باید نگاه ما به کتاب، یک نگاه هویتی بشود و رسانه بتواند کتاب را به عنوان متنی که کارکرد اجتماعی دارد معرفی کند، یعنی کتاب به عنوان موجودی که می‌تواند همدلی اجتماعی ایجاد کند، می‌تواند آدم‌ها را از هم تمایز ببخشد، یا سرمایه فرهنگی تولید کند.»
کاموس ادامه داد: «در خبرگزاری‌های کتاب به جای اینکه دوربین‌مان به سمت مخاطب کتاب و پسند او باشد به سمت کتاب و ناشر است. نگاه ما باید به سمت مخاطب باشد، تازه آن هم نه به عنوان مخاطب، بلکه به عنوان مشارکت‌کننده. یعنی باید او را بخشی از روند تولید پیام بدانیم که یکی از ساده‌ترین راه‌های تولید این مشارکت هم ایجاد باشگاه مخاطبین است. حوزه ادبیات کودک و نوجوان هم مثال خوبی برای توضیح این امر است، چرا که خواه‌ناخواه کودکان خودشان را در ساخت اخبار کتاب‌های این حوزه داخل می‌کنند و رسانه‌ها به ناچار آن‌ها را می‌بینند. پس رسانه نباید منتظر صنعت نشر باشد. رسانه باید حتی قبل از انتشار کتاب را ببیند، یعنی ساختارها و زمینه‌هایی که منجر به تولید محتوا و خلق اثر خواهد شد را مدنظر داشته باشد، اما ما خبر کتاب را یک مسئولیت اجتماعی نمی‌شناسیم چون خبرنگار کتاب با جامعه کتابخوان و کتابدوست ارتباط کافی را ندارد و فقط با ناشرین، نهادهای دولتی و خصوصی که جایزه‌های ادبی می‌دهند و شبیه آن‌ها مرتبط است و در واقع بیشتر کار اطلاع‌رسانی می‌کند.»
کاموس تغییر نگاه به انسان را اولین اتفاقی که باید بیفتد، دانست و گفت: «دوره انسان اقتصادی مارکسیسم و دوره انسان صنعتی لیبرالیسم سپری شده است و الان دوران انسان فرهنگی است. در حوزه مدیریت رسانه هنوز این نگاه حاکم نیست و نگاه به انسان، اقتصادی است. به خاطر همین هم هست که به مخاطب نگاه مشارکت‌کننده نداریم. اگر نگاه جامعه به انسان، انسان فرهنگی باشد همه‌چیز تغییر خواهد کرد. آن وقت یک خبر درباره کتاب، خودش محصولی خواهد شد که جزیی از کتاب است نه درباره کتاب. این هم خیلی در دنیا رایج است که نظر رسانه‌ها درباره کتاب را پشت کتاب می‌نویسند.»
این پژوهشگر در انتها به مصادیقی از جلب مشارکت اجتماعی در تولید خبر حوزه کتاب، اشاره کرد: «مثلا من به عنوان خبرنگار حوزه کتاب کودک اگر هفته‌ای چند مدرسه و مهدکودک نروم، چطور می‌توانم، خبر خلاقانه تولید کنم؟ آیا من به عنوان خبرنگار کتاب با مردم جلسات همخوانی کتاب دارم؟ آیا از محتوای کتاب‌ها تولید رسانه‌ای می‌کنم که اثر آن‌ها روی مخاطب را مشاهده کنم و براساس آن اثر درباره کتاب صحبت کنم؟ آیا من با خواننده‌های کتاب یک ارتباط مستمر مثلا پنج ساله دارم که ببینم چه اتفاقی برای کتاب خواندن او افتاده؟ چطور از کتاب عاشقانه خواندن به کتاب جنایی خواندن رسیده؟ آن‌هایی که کتاب‌های موفقیت می‌خوانند زندگی‌شان با خواننده‌های دیگر کتاب‌ها فرق می‌کند؟ چرا ما برای به اصطلاح «کتابخوارها» برنامه‌ای نداریم؟ یعنی حتی از مشتریان حرفه‌ای خودمان هم بی‌خبریم؟»
سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم اردیبهشت آغاز شده و تا سی‌ویکم اردیبهشت ماه 1401 در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی (ره) و مجازی در سامانه ketab.ir ادامه خواهد داشت.
امروز سه‌شنبه 27 اردیبهشت نمایشگاه کتاب تهران به دلیل آلودگی هوای تهران تعطیل است.
259259
کد خبر 1632046