مستطیل سبز در تسخیر سیما و سینما / فرار به سوی پیروزی

خبرگزاری فارس 1401/08/22 - 14:27 مشاهده در مرجع

خبرگزاری فارس - گروه سینما: چند روزی تا آغاز بزرگ‌ترین رویداد ورزشی نمانده است، جام جهانی فوتبال قطر به زودی آغاز می‌شود و تمام دنیا را درگیر خود می‌کند. به همین بهانه در این گزارش تلاش خواهیم کرد نگاهی توصیفی به آثار سینمایی و تلویزیونی ورزشی داشته باشیم. آثاری که یا موضوع اصلی آن ورزش (با تمرکز بر فوتبال) بوده است، یا در کنار موضوع محوری خود به صورت جنبی به فوتبال هم پرداخته‌اند.

در ایران فیلم‌های ورزشی به ندرت ساخته می‌شوند و کارگردانان و نویسندگان غالباً انگیزه‌ی چندانی برای ورود به این ژانر ندارند. هر چند که در این میان تعداد معدودی سینماگر در مقاطع مختلف زمانی ریسک این کار را به جان خریده و سمت ساخت فیلم سینمایی ورزشی ایرانی رفته‌اند.

*ژانر ورزشی، محبوب اما کم پیدا در ایران

فوتبال به عنوان پرطرفدارترین ورزش جهان همواره در کانون توجه بسیاری از فیلمسازان در کشورهای مختلف بوده است. دامنه این بذل توجه به شکلی چشمگیر بوده که آنها در فیلم‌هایشان، مستقیم و غیرمستقیم به فوتبال و حواشی آن پرداخته‌اند. در واقع امروزه سینمای دنیا ژانر ورزشی را کاملاً به رسمیت شناخته و برای طرفداران پرشمار آن با بالابردن سطح کمی و کیفی تولیدات خود در این زمینه احترام ویژه‌ای قائل است.

برای پی بردن به این حقیقت فقط کافی‌ست تاریخ سینمای جهان را مرور و بررسی کنیم تا در یک چشم به هم زدن متوجه شویم که تعداد زیادی فیلم ورزشی تا کنون در سطح جهان ساخته شده که تم آنها رشته‌های مختلف ورزشی و حتی زندگینامه ورزشکاران معروف است. این در حالی‌ست که در ایران فیلم‌های ورزشی به ندرت ساخته می‌شوند و کارگردانان و نویسندگان غالباً انگیزه‌ی چندانی برای ورود به این ژانر ندارند. هر چند که در این میان تعداد معدودی سینماگر در مقاطع مختلف زمانی ریسک این کار را به جان خریده و سمت ساخت فیلم سینمایی ورزشی ایرانی رفته‌اند.

در واقع باید اقرار کرد که بر خلاف سینمای جهان، فیلم سینمایی ورزشی ایرانی به تعداد محدودی ساخته شده است و اساساً این ژانر در ایران توسط کارگردانان به نوعی با بی‌مهری مواجه شده است. با این وجود سریال‌هایی که در تلویزیون با موضوع فوتبال ساخته شده‌اند بیشتر از فیلم‌هایی است که در حوزه سینما با همین مضمون ساخته شده و مورد توجه قرار گرفته‌اند.

* فوتبال در سینمای جهان

شاید بتوان گفت معروف‌ترین فیلم های سینمایی با موضوع فوتبال، فیلم «فرار به سوی پیروزی» است که در آن چندین بازیکن معروف فوتبال جهانی چون پله و بابی مور و نیمی از بازیکنان تیم فوتبال ایپسویچ تاون که سال 1978 قهرمان شد، در کنار هنرپیشه‌هایی همچون سیلوستر استالونه ایفای نقش کرده‌اند.

در خلاصه داستان این فلیم آمده است: «در حالیکه اسرای متفقین در حال آماده شدن برای برگزاری یک مسابقه فوتبال با تیم ملی آلمان در پاریس اشغالی هستند، نیروی مقاومت فرانسه و افسرهای بریتانیایی در حال طرح ریزی نقشه‌ای برای فرار آنها هستند...» از دیگر فیلم‌های سینمایی که درباره فوتبال و بازیکنان فوتبال ساخته شده‌اند.

می‌توان به «بازی بزرگ» محصول 1953 انگلیس و ساخته موریس الوی، «دار و دسته» محصول 1989 انگلیس به کارگردانی آلن کلارک که این فیلم در سال 2009 توسط نیک لاو بازسازی شد، «لگدزنان و جیغ‌کشان» محصول 2005 آمریکا، «کفشدوزک» محصول 1992، «دختر گریگوری» محصول 1981، «ترس دروازه‌بان از پنالتی» به کارگردانی ویم وندرس محصول سال 1972، «ساکر مام» محصول 2008، «مثل بکام کات‌دار بزن» محصول 2002 و انیمیشن‌های سینمایی «فوتبال دستی» محصول 2013 و «انسان نخستین» محصول 2018 اشاره کرد.

*فوتبال در سینمای ایران

فیلم سینمایی «فوتبالیست‌ها» شاید مشهورترین فیلم ایرانی باشد که درباره فوتبال ساخته شده است. این فیلم شاید تنها فیلمی باشد که به صورت مستقیم به مربی گری و بازی فوتبال پرداخته است که علی پروین و حمید استیلی در آن ایفای نقش کرده‌اند. این فیلم محصول 1379 علی اکبر ثقفی است و فاطمه گودرزی و مرحوم جمشید اسماعیل خانی نیز در ان حضور داشتند.

از فیلم های دیگر سینمای ایران که به صورت غیرمستقیم به فوتبال پرداخته و موضوعات حاشیه‌ای چون زندگی شخصی و مافیای فوتبال را تصویر کرده است می‌توان به «یادم تو را فراموش» علی عطشانی، «عرق سرد» سهیل بیرقی، «زاپاس» برزو نیک نژاد، فیلم «ازدواج غیابی» کاظم معصومی، «آفساید» جعفر پناهی، فیلم «مثلث آبی» به کارگردانی هادی صابر و سریال های «پژمان»، «به سوی افتخار»، «آخرین بازی» و «لژیونر» اشاره کرد که بازیکنان فوتبالی چون مرحوم مجید سبزی، غلام فتح آبادی، احمدرضا عابدزاده، پژمان جمشیدی، علی انصاریان، بهروز رهبری فرد، وحید شمسایی، حسین یاریار، کریم باقری، آرش برهانی، جواد زرینچه و... در آنها ایفای نقش کردند.

فیلم های ورزشی ساخته شده در سینمای ایران به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ای فیلم ورزشی درباره ستارگان و زندگینامه ورزشکاران است و دسته دیگر، فیلم سینمایی درام ورزشی که در دل قصه‌ای اجتماعی و متفاوت تم ورزشی اثر هم مشهود است.

دسته‌ای ازمعروف ترین فیلم‌های ورزشی ساخته شده سینمای کشورمان در این زمینه از قرار زیر هستند.

1. فیلم خط پایان 2. فیلم یاس‌های وحشی 3. فیلم شیرهای جوان 4. فیلم آفساید 5. فیلم دیوار 6. فیلم عرق سرد 7. مس تند صفر تا سکو 8. فیلم غلامرضا تختی 9. فیلم سونامی 10. فیلم لاله. در بین آثار شناخته شده و معروف این ژانر، برخی از آثار بهانه‌ای شده‌اند برای نقد وضع موجود، که درست همان آثار مورد توجه جشنواره‌های خارجی قرار گرفته‌اند. آثاری که با سیاه نمایی چشمشان را بر روی افتخارات ملی کشورمان در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی بسته‌اند.

* ورزش در آنتن سیما و پرده سینما

به نظر می‌رسد با توجه به جوان بودن کشورمان و استقبال خیره کننده و در خور ستایش جوانان ایرانی از رشته‌های مختلف ورزشی به ویژه کشتی، فوتبال، رشته‌های رزمی و... این نیاز به روشنی مشخص است که فیلمسازان و کارگردانان ایرانی بایستی به صورت ویژه به این ژانر ورود پیدا کرده و سطح کمی و کیفی تولیدات خود را در رشته‌های مختلف ورزشی با توجه به نیاز مخاطب امروزی ارتقاء دهند.

هر چند که تلاش‌های صورت گرفته تا کنون به رغم برخی انتقادات در خور تقدیر است اما همچنان با توجه به نیاز جامعه در این زمینه پاسخگوی مناسبی از سوی صدا و سیما و سینمای ایران در زمینه تولید فیلم‌ها و سریال‌های ورزشی را شاهد نبوده‌ایم که امید است در ادامه این نقیصه به صورت اساسی مرتفع گردد.

پایان پیام /