مصرف گاز باید بهینه شود / برنامه وزارت نفت برای بهینه سازی چیست؟

مصرف گاز خانگی بهمن سال گذشته از مرز 680 میلیون متر مکعب گذشت ک پیش بینی ها حکایت از افزایش مصرف گاز در زمستان امسال دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، در روزهای گذشته نمایندگان مجلس به منظور قرائت گزارش کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در مورد ناترازی تولید و مصرف گاز، جواد اوجی، وزیر نفت را به صحن علنی مجلس فراخواندند. در این جلسه وزیر نفت با بیان اینکه با 300 میلیون مترمکعب کسری گاز مواجه هستیم، گفت: برای رفع ناترازی گاز به 80 میلیارد دلار سرمایه گذاری طی 3 الی 4 سال آینده نیاز داریم.

این گفته وزیر نفت با واکنش نمایندگان از جمله رئیس مجلس مواجه شد و قالیباف با در اظهارتی گفت: آقای اوجی، اگر جنابعالی و بنده به عنوان خدمتگزار مردم در قانونگذاری و اجرا حرفمان این باشد که 10 درصد از صندوق توسعه ملی را به ما دهید یا اینکه 80 میلیارد دلار پول دهید تا ناترازی را اصلاح کنیم باید این پرسش انجام شود که آیا این پول وجود دارد که داده شود تا این کار را انجام دهیم.

قالیباف بیان کرد: ما سالانه بین 60 تا 80 میلیون دلار انرژی‌هایمان را هدر می‌دهیم، آیا نمی‌خواهیم در این کشور تصمیم بگیریم، چگونه حاضریم دست گدایی به هرجا دراز کنیم و پول دهیم ولی حاضر نیستیم که اصلاحات لازم را انجام دهیم.

در حال حاضر و هفت ماه از اجرای قانون بودجه 1401 می‌گذرد و بخش‌هایی از تکالیفی که مجلس بر عهده دولت گذاشته هنوز بر زمین مانده است. از جمله اینکه در قانون بودجه 1401 وزارتخانه‌های نفت و نیرو مکلف شده‌اند که، تعرفه‌های خود را به نحوی اصلاح کنند که مشترکین تا الگوی مصرف به‌صورت یارانه‌ای، مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به‌صورت غیریارانه‌ای و براساس الگوی افزایش پلکانی (آی. بی. تی) تعیین شود.

به رغم تاکید قانون بر اصلاح تعرفه‌های آب، برق و گاز و غیر یارانه‌ای شدن نرخ برای مشترکین پرمصرف خانگی، هنوز شمار زیادی از این مشترکین پرمصرف از انرژی یارانه‌ای بهره می‌برند.

نا ترازی مصرف گاز

مصرف گاز خانگی بهمن سال گذشته از مرز 680 میلیون متر مکعب گذشت و به این ترتیب رکوردی تاریخی در مصرف گاز کشور ثبت شد. در همین دوره سخنگوی شرکت ملی گاز اعلام کرد که بخش خانگی 80 درصد از مصرف را به خود اختصاص می‌دهد.

وی این میزان مصرف را رقمی معادل مصرف گاز چند کشور همسایه عنوان کرد و گفت با توجه به این موضوع بیشترین اصلاح و کاهش مصرف برای حفظ پایداری شبکه نیز باید در این بخش رقم بخورد.

در ایران مصرف انرژی نسبت به میانگین جهانی بسیار بالاست و در ردیف 10 کشور پرمصرف انرژی قرار دارد. میزان مصرف گاز در ایران تقریباً معادل 12 کشور ثروتمند اروپایی است.

مصرف بالای گاز در بخش خانگی، ارزان بودن تعرفه گاز برای نیروگاه‌ها باعث شده که علاوه بر عدم پیروی از الگوی بهینه، در بخش نیروگاهی نیز راندمان کاهش یابد و همین مسأله به نوعی به مصرف فزاینده انرژی به ویژه گاز و ناترازی و عدم تعادل در این بخش منجر شده است. معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت در همین زمینه گفت: با ادامه روند موجود، پیش‌بینی می‌شود ناترازی گاز از 200 میلیون متر مکعب فعلی در ماه‌های سرد سال به حدود 250 میلیون متر مکعب در سال 1404 و به بیش از 50 میلیون متر مکعب در سال 1410 برسد.

مناطق مرفه نشین تهران، رکورددار مصرف گاز

بنا بر آمارهای گزارش الگوی رفاهی مصرف کنندگان گاز طبیعی در کشور که این ماه توسط وزارت رفاه منتشر شد، مشترکان پرمصرف سه تا چهار درصدی، به ویژه در پایتخت در ردیف اقشار مرفه هستند. بر اساس داده‌ها ی شرکت مل ی گازساکنان مناطق 1، 2 و 3 تهران که جز مرفهنشینان محسوب می شوند، بیشترین میز ان مصرف گاز را به خود اختصاص می‌دهند.

با توجه به آمار 25 میلیونی مشترکان گاز، می توان گفت حدود 750 هزار تا یک میلیون خانوار ایرانی، مشترکان بدمصرف هستند.

وزارت نفت به منظور ایجاد تعادل و بهینه‌سازی مصرف گاز سیاست‌های تشویقی و تنبیهی را به‌کار گرفته است. در راستای قانون بودجه 1401 تصمیم بر آن شد که مصرف انرژی خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی به صورت یارانه‌ای لحاظ شود و یارانه مشترکین پرمصرف نیز حذف شود.

پیش از تصویب قانون بودجه دولت در آذرماه سال 1400 تصمیم گرفت تعرفه‌های مصرف گاز را اصلاح کند و به این ترتیب در گام نخست به این شکل برداشته شد که هیچ‌گونه تغییری در قیمت سه پله نخست که تقریباً 75 درصد مشترکان بودند و بیش از 50 درصد مصرف را داشتند، صورت نگرفت. در مرحله بعد از آنجا که تعرفه‌های گاز در 12 پله تعریف شده است و از پله 4 تا پله 12 را مشترکان پرمصرف تشکیل می‌دهند. دولت مصوب کرد تعرفه هر پله نسبت به پله قبل 40 درصد افزایش یابد، یعنی سه پله نخست به عنوان 75 درصد مشترکان، هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشتند، اما از پله چهارم به عنوان نقطه شروع مشترکان پرمصرف، نرخ‌ها افزایش یافت که بخشی از آن در سال گذشته اجرا و بخشی نیز به سال 1401 موکول و اجرایی شد.

اردیبهشت ماه سال جاری وزیر نفت با اعلام بهره‌مندی 650 هزار خانوار از گاز رایگان گفت: در در بودجه 1401 به گاز رایگان برای خانواده‌های مراکز بهزیستی و کمیته امداد امام (ره) اشاره شده است و وزارت نفت منتظر دریافت آمار بهزیستی و کمیته امداد امام است.

اوجی با اشاره به اینکه یکی از اقدام‌های دولت سیزدهم افزایش تعرفه برای مشترکین پرمصرف گاز بود که پارسال در آذرماه رقم خورد، ادامه داد: گام اول به این شکل برداشته شد که هیچ‌گونه تغییری در قیمت سه پله نخست که تقریباً 75 درصد مشترکین ما بودند و بیش از 50 درصد مصرف را داشتند، صورت نگرفت.

به گفته وزیر نفت قیمت گاز برای مشترکین پرمصرف باید بدون یارانه باشد، افزایش قیمت ابزاری برای کنترل شدت مصرف انرژی و بهینه مصرف کردن گاز برای مشترکان باشد.

با وجود قانون بودجه 1401 و وعده وزیر نفت در خصوص تعرفه گذاری غیر یارانه‌ای مشترکین پرمصرف گاز این قانون هنوز اجرایی نشده است و همچنان بخش خانگی و مشترکین پرمصرف، چالشی برای نیروگاه‌ها و صنایع به شمار می‌روند.

با نزدیک شدن به فصل سرد و افزایش مصرف ضروری است که بهینه‌سازی مصرف انرژی به ویژه گاز از سوی وزارت نفت و نیرو با اعمال سیاست‌های تشویقی و تنبیهی برای مشترکین کم مصرف و پر مصرف دنبال شود.

انتظار می‌رود که وزارت نفت بر اساس مصوبه هیأت دولت در آذر ماه 1400 قانون بودجه 1401 و پیرو اظهارات اوجی در اردیبهشت ماه سال جاری در اجرای قانون مصمم باشد تا ضمن تعدیل و رفع ناترازی مصرف و تولید، بهینه‌سازی مصرف انرژی و اصلاح الگوهای مصرف در کشور محقق شود.