«معجزه آبخیزداری»| چرا حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی"امری دینی و انقلابی" است؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ رهبر معظم انقلاب حضرت آیت العظمی امام خامنه ای روز گذشته در بیانات خود به مناسبت هفته منابع طبیعی و روز درختکاری فعالیت مرتبط با حفظ منابع طبیعی و درختکاری را امری دینی و انقلابی برشمردند. در این باره حجت الاسلام و المسلمین دکتر سیدعلی حسینی «مدیر اندیشکده دین، محیط زیست و کشاورزی دانشگاه امام صادق علیه السلام» می نویسد:

طبیعت جلوه جمال جمیل، بروز قدرت خدای قدیر، نمایش حکمت پروردگار حکیم، و هنر آفریدگار لطیف است. به راستی زیبا است بل زیباتر از زیبایی که نشانه ای از جمال معبود است. به درستی پخته، سخته و سنجیده است، چه آن را خدای توانای دانای عالم الغیب و الشهاده ساخته و پرداخته است. شگفت انگیز است، چه آنکه از ذاتی نشأت گرفته است که تفکر در آن جز حیرت نمی آورد. نیازهای آدمیان، جنبندگان، پرندگان و آبزیان را بر می آورد، زیرا خدای غنی حمید آن را پدید آورده است.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

آیات قرآن کریم درباره اهمیت و ضرورت حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی و کشاورزی فراوان است؛ طبق این آیات، محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان بستری برای کشاورزی و امرار معاش و شناخت قوانین بسیار دقیق، پیچیده و شگفت‌انگیز رابطه آب، خاک و گیاه و رویش و پویش نباتات معرفی شده است. اما متاسفانه انسان غالباً از این نعمت و آیت الهی غفلت می‌ورزد؛ نه به اهمیت حفظ منابع طبیعی و کشاورزی توجه دارد و نه از نعمت و آیت بودنِ این امور، یاد می‌کند. از این رو قرآن همواره در انسان تنبه می‌آفریند و اهمیت، فضیلت و سودمندی‌های محیط زیست و منابع طبیعی و کشاورزی را به عنوان بستری برای امرار معاش و کسب روزی، به آدمیان یادآور می‌شود؛ باشد که انسان‌ها از خواب غفلت بیدار شده و جایگاه واقعی و منزلت درخور منابع طبیعی و کشاورزی را دریابند. به گروهی از این آیات توجه کنید:

«و هو الذی أنزل من السماء ماءً فأخرجنا به نباتَ کل شیء فأخرجنا منه خضراً نُخرِجُ منه حباً متراکباً و من النخل من طلعها قِنوان دانیه و جنات من أعناب و الزیتون و الرمان مشتبهاً و غیرَ متشابه انظروا الی ثَمَرِه اذا أثمَر و یَنعِهِ ان فی ذلک لآیات لقوم یؤمنون» «و اوست که از آسمان، آبی فرو فرستاد و بدان هرگونه گیاه بیرون آوردیم، و از آن جوانه سبز رویاندیم و از آن دانه‌های بر هم انباشته بیرون آوردیم، و از شکوفه خرما خوشه‌های در دسترس و باغ‌های انگور و [درختان] زیتون و انار [پدید آوردیم] که همانند و ناهمانند هستند؛ به میوه‌های آن چون میوه دهد و برسد بنگرید؛ در این برای اهل ایمان، مایه‌های عبرت است.» (سوره انعام (6)، آیه 99.)

«و هو الذی أنشَأ جنات معروشات و غیرَ معروشات و النخلَ و الزرعَ مختلفاً أکُلُه و الزیتونَ و الرمان متشابهاً و غیر متشابه کُلوا من ثمره اذا أثمر و آتوا حقَه یوم حصاده و لاتسرفوا انه لا یحب المسرفین» «و او کسی است که باغ‌های [دارای درختان] دار بست‌دار و بدون داربست (یا درختان کاشته شده و خودرو را) پدید آورده است و نیز درخت خرما و زراعتی که میوه‌های آن گوناگون است، و درخت زیتون و انار که همانند و ناهماننداند. از میوه آن چون میوه بر آورد بخورید و روز چیدنش حق [بینوایان از] آن را بپردازید، ولی اسراف نکنید که او اسراف‌کاران را دوست ندارد.» (سوره نبأ (78)، آیه 14 و 15.)

«و أنزلنا من المعصرات ماءً ثجاجاً لنخرج به حباً و نباتاً» «و از ابرهای متراکم آبی ریزان فرود آوردیم تا بدان دانه و گیاه برویانیم.» (سوره نبأ (78)، آیه 14 و 15.)

«فَلیَنظُرِ الاِنسَانُ اِلَی طَعَامِهِ أَنَا صَبَبنَا المَاء صَباً ثُمَ شَقَقنَا الأَرضَ شَقاً فَأَنبَتنَا فِیهَا حَباً و عِنَباً و قَضباً و زَیتُوناً و نَخلاً و حَدَائِقَ غُلباً و فَاکِهَهً و أَباً مَتَاعاً لَکُم و لِأَنعَامِکُم» «پس آدمی باید به غذای خود بنگرد ما از آسمان آب را به صورت بارشی فرو ریختیم؛ آن گاه زمین را با شکافتنی [لازم] شکافتیم و در آن دانه [ها] رویانیدیم و انگور و سبزی و زیتون و خرما و باغ‌های [با درختان] درهم تنیده و میوه و چراگاه، تا وسیله استفاده شما و دام‌هایتان باشد.» (سوره عبس (80)، آیه 24 32.)

«اَوَ لَم یَرَوا أنا نسوق الماء الی الارض الجُرُزِ فنخرج به زرعاً تأکل منه أنعامهم و أنفسهم أفلا یبصرون» «آیا ننگریسته‌اند که ما آب [ابرهای باران‌زا] را به سوی سرزمین خشک می‌رانیم و بدان کشترازی بر می‌آوریم که چارپایانشان و خودشان از آن می‌خورند، آیا [به چشم بصیرت] نمی‌نگرند؟» (سوره سجده (32)، آیه 27.)

«و فی الأرض قِطَع مُتَجاوِرات و جَنات من أعناب و زرع و نخیل صِنوان و غیرُ صِنوان یُسقی بماء واحد و نفضل بعضها علی بعض فی الاُکُل ان فی ذلک لآیات لقوم یعقلون» «و در زمین قطعات [کرت‌هایی] است نزدیک به هم و باغ‌هایی از [درختان] انگور و کشت‌ها [ی گوناگون] و خرما، همانند و ناهمانند، که همه به یک آب سیراب می‌گردند و [با این همه] میوه‌های بعضی را بر بعضی دیگر [از حیث مزه و نوع و کیفیت] برتر ساخته‌ایم. بی‌گمان در این برای خردورزان دلایل [روشن] است.» (سوره رعد (13) آیه 4.)

از این دسته از آیات که تعداد آن در قرآن کریم بسیار فراوان بوده و تعداد این آیات حدود 1000 آیه نیز یاد شده است است، معلوم می شود خدای متعال به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و نیز کشاورزی اهمیت خاصی دارد و این همان نکته‌ای بود که رسول خدا صلوات الله علیه و آله هنگامی که به مدینه آمد و پرچم حکومت اسلامی را بر بام مدینه برافراشت، آن را نصب العین خود ساخت و نخستین رمز و راز توسعه اقتصادی و کشاورزی در روزگار آن حضرت همین نکته حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی به خصوص حفظ آب و خاک بوده است.

و اما نکته پایانی اینکه وقتی انسان چیزی را مهم بداند آن را با دقت، حساب شده و با کیفیت انجام داده و به فرجام می‌رساند. از نظر نگارنده بزرگترین مشکل کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست در روزگار ما این است که حفاظت از منابع طبیعی بخصوص آب و خاک بخوبی توجه مناسب بدان نشده و مهم شمرده نمی‌گردد و این در واقع مخالفت روشن با تعالیم اسلامی در این‌باره است. از این رو دولت اسلامی موظف است جایگاه حفاظت از آب و خاک و حفظ اراضی کشاورزی و منزلت کشاورزان را بشناسد و بشناساند وگرنه عادلانه رفتار نکرده است و هنگامی که برای دولت به درستی این مسأله روشن گردد و اهمیت و جایگاه آن را فهمید دیگر به آن به عنوان یک مسأله حاشیه‌ای و تجملاتی نمی‌نگرد و آن را در رأس برنامه‌های خود قرار خواهد داد و برای ترمیم، حفظ و شکوفایی و توسعه آن برنامه خواهد ریخت.