مقابله علمی شیخ کلینی با فرقه «قرامطه» از کجا آغاز شد؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از شبکه خبری تهران‌نیوز: امروز روز بزرگداشت شیخ ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق ورامینی رازی معروف به شیخ کُلِینی است، شخصیتی که زمان امام حسن عسگری علیه‌السلام در روستای «کُلین» نزدیک بخش جلیل‌آباد پیشوای ورامین به دنیا آمد.

شیخ کلینی در زمانی به دنیا آمد که بیشتر مردم شهرری شافعی و حنفی و برخی روستاهای اطراف آن مانند علی‌آباد و حسن‌آباد شیعه بودند، بنابراین ری به شهر شیعه‌نشین معروف شد. همچنین دوران مرحوم کلینی پرحادثه و پراتفاق بود، به طوری که در آن دوران فرقه قرامطه (گروه انحرافی و غالی) در دامن شیعه اسماعیلی رشد و نمو یافت. این فرقه دست به قتل و غارت می‌زدند و احکام و اعتقادات شیعی را تغییر می‌دادند، بنابراین شیخ کلینی برای مقابله با این افکار شیطانی کتاب «اصول کافی» را نگاشتند. برخورد آرا و اندیشه‌های اسماعیلیه، حنفی، شافعی و شیعه در زمان شیخ کلینی باب شده بود، به همین دلیل کتابخانه‌ای به نام کتابخانه شیخ کلینی در شهرری مکان بازدید و مطالعه بسیاری از علاقه‌مندان شده است. مهم‌ترین اثر شیخ کلینی کتاب نام‌آشنای «کافی» است. این کتاب از برجسته‌ترین منابع حدیثی شیعه و مهم‌ترین و معتبرترین منبع از کتب اربعه است. برای شناخت بهتر این عالم برجسته گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام سیدحسن شفیعی، استاد حوزه و کارشناس حوزه دینی و اسلامی انجام دادیم. حجت به چه معناست؟ شفیعی با اشاره به حدیث «وأما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه احادیثنا فانهم حجتی علیکم و أنا حجه الله علیهم» اظهار کرد: این حدیث تویقع امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف بوده و راهکار و مسیر راه شیعه را در عصر غیبت مشخص می‌کند و مفهوم حدیث آن است که در رویدادها، بلایا و اتفاقات زمانه به راویان حدیث ما رجوع کنید که آنان حجت من بر شما و من حجت خداوند بر شما هستم. وی با بیان اینکه این حدیث و توقیع تکلیف شیعه را در عصر غیبت مشخص می‌کند، اضافه کرد: دلالت این حدیث آن است که زمانی که رویداد و اتفاقی در عصر غیبت رخ می‌دهد، وظیفه شیعیان است که به کسانی رجوع کنند که برای آنان حجت باشد. این استاد حوزه با طرح این سوال که حجت به چه معناست؟ افزود: وقتی شما به دستوری عمل می‌کنید صرف‌نظر از اینکه آن دستور مطابق با واقعه است یا خیر، شما نزد خداوند مهجور هستید، بنابراین در روایات و احادیث مختلف عنوان شده که ائمه معصومین علیهم‌السلام حجت خداوند روی زمین هستند و در صورتی که به حجت اهل‌بیت علیهم‌السلام عمل شود مقبول درگاه الهی خواهد بود. شفیعی یادآور شد: براساس روایات در زمان غیبت کبری که معصوم وجود ندارد، باید به راویان حدیث مراجعه شود، چراکه این راویان تسلط و دانش لازم در حوزه احادیث (فقه، کلام، عقاید و...) دارند، به طوری که حرف راویان حدیث بر مردم حجت است. وی متذکر شد: راویان حدیث واسطه‌های فیضی هستند که بعد از معصومین علیهم‌الاسلام نور و علم اهل بیت علیهم‌السلام را به ما منتقل می‌کنند و هر زمان در تاریکی و جهل باشیم، باید به راویان حدیث مراجعه کنیم و از جمله کسانی که حجت خداوند و اهل بیت‌علیهم‌السلام بر ما بوده، ثقه‌السلام کلینی است. این استاد حوزه عنوان کرد: شیخ کلینی از مفاخر شیعه است که ایرانی بوده و در شهرری و از توابع این شهر زاده شده و در یک خانواده علمی و حدیثی پرورش یافته است، به طوری که پدر شیخ کلینی یعنی شیخ یعقوب اسحاق کلینی رازی و دایی ایشان از علمای منطقه بوده‌اند. راز هجرت شیخ کلینی به ممالک اسلامی شفیعی با بیان اینکه ری یک منطقه شیعه‌نشین بوده که در اطراف آن اهل تسنن سکونت داشتند، ادامه داد: تصارب آراء، برخورد و تفاوت فرقه در زمان شیخ کلینی بسیار زیاد بوده و مباحث علمی، رجالی و فقهی مطرح می‌شده و فرقه‌های حنفیه، شافعی، اسماعیلیه و شیعه مباحث مختلفی با یکدیگر داشته‌اند. وی تشریح کرد: این موضوعات موجب شده علما در زمان شیخ کلینی به موضوعات علم حدیث و گردآوری آن داشته باشند، البته در زمان شیخ کلینی علم حدیث رواج داشته و فقها و علمای هم عصر شیخ کلینی حتی از اهل تسنن افتخار داشته‌اند که احادیث نبوی و ائمه اطهار علیهم‌السلام را گردآوری کرده‌اند. کارشناس حوزه دینی و اسلامی تأکید کرد: بنابراین شیخ کلینی عمر 70 ساله خودشان را در مسیر آموزش و تعلیم و تعلم قرار دادند و هجرت‌هایی را به شهرری، کوفه، قم و... داشتند، به طوری برای تلمذ از محضر محدثین بزرگ در قم بهره لازم را می‌برد. شفیعی تشریح کرد: شیخ کلینی همچنین با سفر به کوفه در محضر فقهای بزرگ بهره می‌برد، بنابراین استادان شیخ کلینی را در کتب رجال بالغ بر 40 یا 50 نفر از بزرگان و فقعا و محدثین نام می‌برند و این نشان‌دهنده آن است که شیخ کلینی در آن زمان رنج بسیاری در تعلم و آموختن چشیده‌اند. وی تصریح کرد: شیخ کلینی دارای استادان بسیار بزرگی مانند محمد ابن اسماعیل نیشابوری، احمد ابن ادریس قمی، حسن ابن فضل ابن زید یمانی، محمد ابن حسن صفر قمی و... بوده که در قم، ری و کوفه از وجود ارزشمند این استادان کسب فیض کرده و تلمذ می‌کند. این استاد حوزه افزود: دلیل تحمل دشواری‌های شیخ کلینی آن بوده که مرجع مراجعات مردم در زمان خود بودند و در چند زمینه شیخ کلینی احساس وظیفه می‌کرد؛ نخست حفظ و نگهداری احادیث و صیانت از اعتقادات دیرین مردم. در این زمینه شیخ کلینی به کتابت و گردآوری احادیث می‌پرداخت و مهم‌ترین اقدام مرحوم کلینی کتابت آثار ماندگار شیعه و موثق‌ترین کتب شیعه بوده که کتاب هشت جلدی اصول و فروع الکافی است. شفیعی اضافه کرد: در این کتاب کافی بالغ بر 16 هزار و 199 حدیث گردآوری شده؛ البته باید در نظر داشت که در شرایط و موقعیتی این احادیث گردآوری شده که برای پیدا کردن یک حدیث شیخ‌کلینی‌ها شهرها و مرزها را درمی‌نوردیدند تا از علما تلمذ کرده و احادیثی را گردآوری کنند. وی عنوان کرد: در حقیقت گردآوری حدیث از گردآوری دُر، گوه و جواهرات دشوارتر بوده، چراکه شیخ کلینی به اقصی نقاط مملکت اسلامی رفته و در محضر علما و استادان کسب فیض می‌کرد تا بتوانند احادیث جمع‌آوری کند. این استاد حوزه تبیین کرد: امروز با تمام امکانات، سیستم‌های رایانه‌ای و فضای مجازی نمی‌توان 16 هزار و 199 حدیث را بخش‌بندی کرد، چراکه کار بسیار طاقت‌فرسایی است و امروز ما به راحتی سر سفره علما می‌نشینیم و از احادیث نقل شده بهره می‌بریم. شفیعی بیان کرد: باید تلاش‌ها و رنج طلاقت‌فرسایی که شیخ کلینی متحمل می‌شد تا بتواند احادیث را گردآوری کند ارج بنهیم و شیخ کلینی با کتابت احادیث و گردآوری کتب حدیث از کیان اعتقادی و باورهای تشیع دفاع می‌کرد و این وظیفه برعهده شیخ کلینی بود. ابن اثیر درباره شیخ کلینی چه گفت؟ وی در ادامه توضیح داد: در زمان شیخ کلینی تضارب آرا بسیار زیاد بود و علمای شیعه وظیفه داشتند از اعتقادات شیعیان دفاع کنند و از آثار شیخ کلینی می‌توان به مباحث کلامی، اخلاقی و فقهی اشاره کرد، چراکه ایشان به دلیل جامعیت، آشنایی و تسلط به «ثقه‌الاسلام» معروف شد، یعنی مورد اعتماد تشیع و تسنن بود. این استاد حوزه گفت: آقابزرگ تهرانی می‌گوید: «کافی» کتابی است که نظیر آن در کتب اربعه نوشته نشده است یا ابن اثیر از دانشمندان اهل تسنن و مولف کتاب «جامع الاصول من احادیث الرسول» عناون می‌کند که شیخ کلینی احیاکننده مذهب شیعه در سده سوم است. شفیعی متذکر شد: سده سوم معاصر با آغاز غیبت کبری امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف است و مرحوم کلینی هم عصر نواب اربعه و فقهای بزرگ زمان خود بوده و درخشش ویژه ایشان به این دلیل بوده که دشواری‌های زیادی را در زمینه هدایت جامعه داشته است. وی اضافه کرد: شیخ جایگاه راوی حدیث، حجت خدا و حجت ائمه اطهار علیهم‌السلام بر مردم بود و بزرگ‌ترین آثار و میراث ایشان علاوه بر کتب، تربیت شاگردان بزرگی مانند ابن ابی رافع صیمری، احمد بن محمد بن عاصم کوفی، ابو غالب احمد بن زراری و... بود که از خدمت شیخ کلینی تلمذ کردند. این استاد حوزه درباره رشد و نمو فرقه «قرامطه» در دوران شیخ کلینی و انحرافات متعدد در آن زمان گفت: شیخ کلینی برای مبارزه و مقابله با انحرافات متعدد صورت گرفته اثر «الرد علی القرامطه» را تألیف کرد و به هدایت فکری و مبانی جامعه اسلامی پرداخت. شفیعی تشریح کرد: شیخ کلینی و علمای سده سوم برای حفظ گوهر دین کتاب «الرد علی القرامطه» را نوشت تا از مبانی فکری و کلامی اسلام صیانت و از انحرافات دینی جلوگیری کند، «قرامطه» فرقه‌ای داعش‌گونه بود که تکفیر و بزرگنمایی برخی شاخص‌های دین با دیدگاه سوء و یکجانبه‌گری به دین را مهم‌ترین اهداف خود می‌دانست که شیخ کلینی در کنار تأایف کتاب «اصول کافی» برای اثبات حقانیت مکتب اهل بیت علیهم‌السلام اثر «الرد علی القرامطه» را به رشته تحریر درآورد. انتهای پیام /*