مناقشات آبی ملی و بین المللی می توانند به نظریه «جنگ آب» دامن بزنند
تهران - ایرنا - وزیر نیرو، مناقشات آبی را یکی از عرصه‌های مهم بروز خشونت در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی دانسته و معتقد است که این مناقشات می تواند به نظریه «جنگ آب» دامن بزند.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، «رضا اردکانیان» در یادداشتی یادآور شده است که بیش از یک دهه است که ظرفیت‌های آب برای توسعه همکاری و ارتباطات انسانی مثبت آشکار و بر آن تأکید شده است و تلاش برای مدیریت یکپارچه منابع آبی، شکل دادن به سازمان‌های حوضه آبریز (River-Basin Organization)، تقویت هیدرو - دیپلماسی در سطح آکادمی، اجرا و افزایش یافته است.
وزیر نیرو در ادامه یادداشت آورده است، تعداد توافقنامه‌های امضا شده آبی نشان می‌دهند که ظرفیت‌های آب برای توسعه همکاری انسانی حداقل به اندازه فرآیندهایی که احتمال جنگ آب را تقویت می‌کند، گسترش یافته است و ایران نیز به دلیل قرار داشتن در منطقه غرب آسیا و تأثیرپذیری از مناسبات آبی میان ترکیه و کشورهای پایین‌دست رودخانه‌های دجله و فرات؛ تأثیرپذیری از مناسبات آبی بین ایران و افغانستان و سایر کشورهای آسیای میانه و تأثیرپذیری از مناسبات آبی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان و ترکیه در شمال غرب و همچنین هرگونه بحث بر سر بهره‌برداری از دریای خزر، دریای عمان و خلیج فارس، در معرض مناقشات بین‌المللی آبی است.
اردکانیان می افزاید، کم‌آبی تاریخی فلات مرکزی ایران در کنار الگوی نامناسب توسعه که برآمده از فقدان آمایش سرزمین و بسیاری ملاحظات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است، مناقشات آبی را در داخل کشور نیز دامن می‌زند.
وی، پرداختن به این مسائل و ارائه الگوهایی برای «متحول‌سازی زمینه‌های مناقشه» بویژه در عرصه داخلی را نیازمند مشارکت عمیق علوم انسانی و اجتماعی در بررسی علل ریشه‌ای برآمدن مناقشات دانسته که در گذشته نسبت به این ضرورت کم‌توجهی شده و آن دسته از دانش‌هایی که برای مدیریت منابع آب به‌کار گرفته شده‌اند، بدون جهت‌گیری به سمت تفکر میان‌بخشی و میان‌رشته‌ای، به بروز مشکلاتی انجامیده است که بخشی از آن در درجه اول خشونت علیه محیط زیست سپس خشونت انسان علیه انسان است. زمان زیادی از دست رفته اما هنوز فرصت باقی است تا رویکردها اصلاح شوند و شاهد توسعه سازوکارهای منجر به «متحول‌سازی مناقشات» و صلح‌سازی باشیم.
به اعتقاد وزیر نیرو، واقعیت این است که هیچ نظام پایدار بیوفیزیکی در عرصه مدیریت منابع آب شکل نمی‌گیرد مگر آن‌که دانش متناسب با پیچیدگی این گونه نظام‌ها بر اساس ادراکی میان‌رشته‌ای، و درک ارتباطات میان بخش‌های مختلف - کشاورزی، صنعت، خدمات، زندگی شهری، رفتار فردی و مرکب از همکاری علوم فنی - مهندسی، محیط‌زیست و علوم اجتماعی در معنای وسیع آن تولید شود.
اردکانیان، پیدایش عرصه‌های مطالعاتی گسترده‌ای در چند دهه گذشته درباره ملزومات اجتماعی و اقتصادی پایدارسازی منابع آب، روند تلفیق شدن مساله آب با مقولات غیرفنی را نشان می‌دهند و اگر دو سه دهه قبل عباراتی نظیر «جامعه‌شناسی مدیریت منابع آب» غریب بود، اما امروز در فضای دانشگاهی آشنا هستند با این حال هنوز در عرصه اجرایی به دشواری پذیرفته می‌شوند.
وی افزوده است: گذشت بیش از دو دهه گویای آن است که «مسأله آب، کمیابی آن نیست بلکه حکمرانی آب مسأله است.» حکمرانی آب خیلی ساده به معنای نظام و شیوه اعمال قدرت، تقسیم منابع، اتخاذ تصمیم‌ها، نظارت بر انجام تصمیم‌ها، ارزیابی تصمیم‌ها و کردارها و سنجیدن میزان و نوع حرکت کردن در مدیریت منابع آب است.
وزیر نیرو در این یادداشت می افزاید: بدیهی است که وقتی از قدرت، تصمیم‌گیری، ارزیابی و سنجش سخن به میان می‌آید، اساسا از یک نظم سیاسی - سیاستی سخن می‌گوییم و در این میان حکمرانی آب تحت تأثیر ساختار نهادی، اقتصاد آب، اعتماد و سرمایه اجتماعی، ارتباطات آبی و الگوی توسعه قرار می گیرد.
وی تصریح کرد: متخصصان سال‌هاست از عباراتی نظیر «جنگ آب» استفاده می‌کنند و بسیاری نیز آن را نظریه‌پردازی کرده‌اند اما نظریه‌پردازی درباره جنگ آب، بیش از هرجای دیگری درباره خاورمیانه و شمال آفریقا صورت گرفته است و جای خوشبختی است که بیش از یک دهه از طرح آب به عنوان ابزاری برای اتصال آدمیان به یکدیگر، انسجام اجتماعی و صلح نیز می‌گذرد.
*س_برچسب‌ها_س*