موقوفاتی با نیت ترویج کتاب و کتابخوانی / با اهدای یک جلد کتاب هم می‌توان واقف شد
یک گام کوچک نظیر اهدای یک کتاب به یک کتابخانه در مدرسه‌ای محروم می‌تواند جرقه‌ای را در ذهن دانش‌آموزی ایجاد کند، امیدی در دلش برانگیزاند و چه بسا حرکتی بزرگ در آینده را رقم زند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شاید در ذهن برخی افراد جامعه اینطور به نظر برسد که واقف به فردی می‌گویند که یک قطعه زمین، یک باب آپارتمان یا یک باغ بزرگی را به نیت کمک به نیازمندان، ایتام و مستمندان وقف کرده باشد اما حقیقت چیز دیگری است؛ گاهی یک جلد کتاب را هم می‌توان به نیت ترویج فرهنگ کتابخوانی وقف کرد.
شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که در گذر از کنار مدرسه یا کتابخانه‌ای، نام فردی را بر در و دیوار آن دیده باشید، فردی که سرمایه‌ای را برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی وقف کرده است. اصلی‌ترین کارکرد این موقوفات را می‌توان در راستای کاهش فقر فرهنگی دانست. البته این‌گونه نیست که برای وقف فرهنگی باید سرمایه‌ای افسانه‌ای داشت و وقت و انرژی زیادی برای برنامه‌ریزی و انجام آن صرف کرد. آنچه مسلم است اینکه یک گام کوچک نظیر اهدای یک کتاب به یک کتابخانه در مدرسه‌ای محروم می‌تواند جرقه‌ای را در ذهن دانش‌آموزی ایجاد کند، امیدی در دلش برانگیزاند و چه بسا حرکتی بزرگ در آینده را رقم زند.
بانویی که با اهدای 98 جلد کتاب واقف فرهنگی شد
"زهرا شریعتی" فردی است که با اهدای 98 جلد کتاب به کتابخانه مدارس خراسان رضوی، نام خود را به لیست واقفان فرهنگی کشور اضافه کرده است. او کتابی را که یک‌بار خوانده و سال‌هاست در گوشه قفسه کتابخانه‌اش خاک می‌خورده را به دست ده‌ها کودک و نوجوان مستعد و مشتاق مشهدی رسانده است.
او درباره این اقدامش می‌گوید: حدودا 10 سال گذشته بود که به ذهنم رسید کتاب‌های درسی و غیر‌درسی که در درون خانه دارم را به کتابخانه‌ای اهدا کنم. خواهرم نیز در این اقدام همراهی‌ام کرد. نهایتا به این نتیجه رسیدم که با وقف این کتاب‌ها هم از ثوابش برخوردار شوم و هم در مسیر فرهنگ کتابخوانی گامی برداشته باشم.
ثروتی که برای نشر کتاب وقف شد
مرحوم "نعمت‌الله مکی‌آبادی" در سال 1398 یک قطعه زمینی را در استان کرمان با نیت تهیه کتاب به ایتام و نیازمندان وقف می‌کند. بهادر مکی‌آبادی فرزند این واقف فرهنگی درباره مرحوم پدرش می‌گوید: پدرم بازنشسته آموزش و پرورش بود. در طول عمرش تلاش می‌کرد تا دانش‌آموزان به دلیل فقر و تنگدستی از مدرسه و درس جا نمانند. بنابراین اگر سرمایه‌ای به او می‌رسید در این مسیر هزینه می‌کرد و در نهایت، یک قطعه زمین در شهرستان بردسیر استان کرمان به‌نامش بود که او را به نیت استفاده در مصارف آموزشی وقف کرد.
خیری که همه چیزش را وقف ترویج کتابخوانی کرد
پرویز اذکایی از چهره‌های فرهیخته ایران است که در مراسم ملی بزرگداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار سال 1399 توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به‌عنوان خیر نمونه کشوری برگزیده شد. وی در دی‌ماه سال 1395 کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه مرکزی همدان اهدا کرد و در تاریخ 21 تیرماه 1396 «کتابخانه تحقیقاتی تخصصی پرویز اذکایی» شامل 7500 جلد کتاب نفیس و 6500 جلد مجله علمی و فرهنگی در کتابخانه مرکزی همدان افتتاح شد و هم‌اکنون در دسترس علاقه‌مندان است.
این کتابخانه که اذکایی از آن به‌عنوان کتابکده تعبیر می‌کند، مجموعه‌ای نفیس و گزیده در رشته‌های مختلف علوم انسانی به ویژه تاریخ و ایران‌شناسی و فلسفه و علوم است که در قرون مختلف به تحریر درآمده و حاصل بیش از نیم قرن زحمت مداوم، کار و کوشش علمی این دانشمند بزرگ عصر ما است و براساس برآورد کارشناسان ارزش ریالی کتاب‌های اهداشده توسط اذکایی بیش از 40 میلیارد ریال است.
همچنین اذکایی، منزل مسکونی اش به متراژ 300 مترمربع و 180 متر زیربنا واقع در کوی شکریه همدان را که کارشناسان ارزش ریالی فعلی آن را حدود 60میلیارد ریال برآورد کرده‌اند، وقف کرده تا به یک کتابخانه عمومی با مدیریت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان تبدیل شود. این مجموعه توسط اذکایی به نام «خانه فرهنگی روانشاد میرزاکاظم اذکایی مدیر» یا کتابخانه عمومی کوی شکریه همدان نامگذاری شده است. علاوه بر این اقدامات ارزنده و ماندگار، به درخواست دکتر اذکایی، تمامی حساب‌های مالی و اوراق بهادار نامبرده در قالب وقف به نام اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان جهت هزینه‌های جاری مجموعه اذکایی اهدا شد تا در صورت فوت، با نظارت ناظر وقف توسط اداره کل کتابخانه‌های عمومی صرف شود.
وقف کتابفروشی برای ترویج کتابخوانی
شاید یکی از بهترین انواع وقف همین باشد؛ وقت کتاب و هرچیزی که به نحوی به کتاب و کتابخوانی و بالا بردن آگاهی مردم در طول تاریخ ربط داشته باشد. مثلا وقف مغازه کتابفروشی در شهر بابک یکی از وقف‌های ثبت شده در این عرصه است. "صفر غضنفری"، یکی از خیران نیکوکار شهرستان شهربابک است که مغازه کتابفروشی خود را با مساحت 113 متر مربع که بیشتر از یک هزار جلد کتاب‌های مذهبی، اعتقادی و... داشته است، حالا آن را با هدف ترویج و اشاعه فرهنگ کتابخوانی و شناخت سبک زندگی اهل‌بیت و شهدا و وقف کرده است. حالا خیلی وقت است که کتاب‌های موجود در کتابخانه این واقف، علاوه بر فروش به صورت امانت هم در اختیار علاقه‌مندان و کتابخوان‌ها قرار می‌گیرد.
"ملک" اولین واقف فرهنگی کشور
شاید نام حاج حسین‌آقا ملک را شنیده باشید. او بازرگان و زمین‌دار، گنجینه کتابخانه و موزه خود را در ششم آبان 1316 خورشیدی به آستان قدس رضوی وقف کرد و امروز کتابخانه و موزه ملی ملک، نخستین موزه وقفی خصوصی ایران و یکی از 6 کتابخانه بزرگ کشور با موضوعیت نسخه‌های خطی محسوب می‌شود.
وقف کتاب نفیس از سوی رهبر انقلاب
در تیرماه سال 1374، استاد "غلامحسین امیرخانی" هنرمند چیره‌دست خط نستعلیق و چهره ماندگار هنر یک نسخه فوق‌العاده نفیس از دیوان حافظ را به رهبر معظم انقلاب اسلامی اهدا کرد. معظم‌له نیز پس از مطالعه و تدقیق در این کتاب، آن را به رسم وقف به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا فرمودند.
رهبر معظم انقلاب در آغاز این نسخه فوق‌العاده نفیس نوشته‌اند: "این نسخه نفیس دیوان لسان‌الغیب حافظ شیرازی (ره) را که هنرمند برجسته زمان ما، آقای غلامحسین امیرخانی به اینجانب اهدا کرده‌اند، به آستان والای کتابخانه حضرت ثامن‌الحجج علیه‌الصلا و السلام تقدیم می‌دارم"
تولیت آستان قدس رضوی: توسعه وقف در حوزه کتاب منجر به پیشرفت کشور می‌شود
