سه‌شنبه 6 آذر 1403

نابرابری در تقسیم اشتغال / آقایان از خانم ها سبقت گرفتند!

وب‌گاه گسترش مشاهده در مرجع
نابرابری در تقسیم اشتغال / آقایان از خانم ها سبقت گرفتند!

بنابر گزارش مرکز آمار در پاییز امسال، از هر 5 نفر شاغل در بازار کار، یک نفر زن و 4 نفر مرد هستند. اشتغال زنان در بخش کشاورزی و صنعت کاهش یافته و به نظر میرسد نیروی کار حاضر در این بخش به اشتغال در بخش خدمات مشغول شدهاند. بخش خدمات بزرگترین بخش اقتصادی برای اشتغال بانوان است.

افرادی که بالای 15 سال سن دارند و توانایی کار کردن را دارند و در جایی مشغول به فعالیت هستند، به عنوان "شاغل" شناخته می‌شوند. در فصل پاییز امسال نسبت اشتغال نسبت به پاییز سال 1401 افزایش یافته است. به عبارت دیگر، در فصل پاییز امسال حدود 4 نفر از هر 10 نفر ایرانی در سن کار به عنوان افراد شاغل در بازار کار فعالیت داشته‌اند.

بررسی دادههای مرکز آمار در پاییز 1402 حاکی از آن است که شاغلان کل کشور در بخش خدمات، بیش از نیمی از جمعیت نیروی کار را به خود اختصاص دادهاند. سهم بالای بخش خدمات از کیک اقتصادی ایران و رونق موجود در این بخش میتواند از دلایل این امر باشد. پس از آن بخش صنعت حدود 34 درصد از جمعیت شاغل در کشور را دارد. کمترین سهم اشتغال نیز به بخش کشاورزی تعلق گرفته است.

بنابر گزارش مرکز آمار در پاییز امسال، از هر 5 نفر شاغل در بازار کار، یک نفر زن و 4 نفر مرد هستند. اشتغال زنان در بخش کشاورزی و صنعت کاهش یافته و به نظر میرسد نیروی کار حاضر در این بخش به اشتغال در بخش خدمات مشغول شدهاند. بخش خدمات بزرگترین بخش اقتصادی برای اشتغال بانوان است.

بخش خدمات در نگاه مردان نیز جذابترین بخش اقتصادی بوده و نیمی از آقایان طی پاییز سال جاری در این بخش اشتغال داشتهاند. اگرچه سهم اشتغال زنان از بخش صنعت کمتر شده، اما اشتغال آقایان در این بخش افزایش یافته و سهم آن به 35.8 درصد رسیده است. بخش کشاورزی برای مردان نیز کمترین میزان اشتغال را دارد و از جمعیت افراد شاغل در آن کاسته شده است. دلیل این امر میتواند خشکسالیهای پی در پی و افزایش مهاجرت از روستا به شهر باشد.

بررسی دادههای مرکز آمار در پاییز 1402، حاکی از آن است که بیش از 64 میلیون نفر از جمعیت ایران، در بازه سنی 15 سال و بیشتر قرار دارند. 32.3 میلیون نفر از این جمعیت را بانوان تشکیل دادهاند. بنابراین میتوان گفت که سهم زنان و مردان از جمعیت بالای 15 سال کشور برابر است.

اشتغال پاییز 1401 در یک نگاه

از مجموع جمعیت بالای 15 سال کشور، شماری توان کار کردن دارند و در بازار کار مشغول فعالیت هستند. این تعداد به عنوان فرد «شاغل» شناخته میشوند. در پاییز سال جاری 24.7 میلیون نفر از جمعیت بالای 15 سال، شاغل بودهاند. به بیان دیگر در پاییز سال 1401، نسبت افراد شاغل 15 ساله و بیشتر به کل جمعیت این رده سنی معادل 38.3 درصد بوده است. این عدد «نسبت اشتغال» است و نشان میدهد طی بازه زمانی مذکور در ایران از هر 10 نفر، تقریبا 4 نفر شاغل بودهاند.

در پاییز امسال نسبت به پاییز 1401، تعداد 705 هزار و 501 نفر به شاغلان اضافه شدهاند. در حال حاضر 20.7 میلیون نفر از شاغلان را مردان و 4 میلیون نفر را بانوان تشکیل دادهاند. این بدان معنا است که از هر 5 فرد شاغل در بازار کار، یک نفر زن و 4 نفر دیگر مرد هستند. پس اشتغال بانوان در بازار کار ایران بسیار کمرنگ است.

زنان و مردان شاغل پس از ورود به بازار کار، در یکی از سه بخش اصلی اقتصاد مشغول فعالیت میشوند. این بخشها شامل "خدمات"، "صنعت" و "کشاورزی" است. بخش خدمات بزرگترین سهم از کیک اقتصادی ایران را دارد. بنابراین با توجه به رونق این بخش و سهم بالای آن از رشد اقتصادی، انتظار میرود تعداد افراد شاغل در بخش خدمات بیشتر از سایر بخشها باشد.

جدیدترین ارقام منتشر شده توسط مرکز آمار این امر را تایید میکند و نشان میدهد 52.1 درصد از افراد شاغل، در بخش خدمات مشغول فعالیت هستند. تعداد افراد شاغل این بخش، در پاییز امسال نسبت به پاییز 1401، افزایش 1 واحد درصدی داشته و به رقم 12.9 میلیون نفر رسیده است. بنابراین پویایی بخش خدمات در پاییز امسال نسبت به سال گذشته افرایش یافته و جمعیت بیشتری از نیروی کار عرضه شده را به خود جذب کرده است.

34.2 درصد از جمعیت شاغل در بخش صنعت به کار پرداختهاند. این بخش دومین سهم از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. سهم شاغلان این بخش در پاییز امسال نسبت به پاییز 1401، حدود 0.4 واحد درصد کمتر بوده است. هنوز آمار رشد اقتصادی بخش صنعت طی فصل پاییز منتشر نشده است. اما آمار رشد اقتصادی تابستان 1402 نشان میدهد، رشد بخش صنعت و معدن (بدون نفت) نسبت به تابستان 1401کمتر شده است. اگر این رویه در فصل پاییز ادامه دار شده باشد، میتوان گفت کاهش رشد اقتصادی بخش صنعت، منجر به کاهش رونق این بخش و در نتیجه از بین رفتن برخی مشاغل صنعتی و کمتر شدن تعداد افراد شاغل در آن شده است.

سهم اشتغال بخش کشاورزی هم 13.6 درصد گزارش شده که در مقایسه با فصل مشابه سال قبل، کاهش 0.7 واحد درصدی داشته است. خشکسالیهای متوالی و مهاجرت از روستا به شهر میتوان از دلایل کاهش اشتغال افراد در این بخش باشد. همچنین با توجه به افزایش سهم اشتغال بخش خدمات و در مقابل کاهش سهم بخش صنعت و کشاورزی از اشتغال، میتوان گفت احتمالا بخش خدمات، افراد شاغل در بخش کشاورزی و صنعت را به خود جذب کرده است. اما تصویر بازار کار از اشتغال زنان و مردان در بخشهای اقتصادی مختلف چگونه است؟

خدمات، جذابترین بخش برای اشتغال بانوان

بررسی ها نشان میدهد از مجموع 4 میلیون نفر جمعیت زن بالای 15 سال شاغل در کشور، 2.5 میلیون نفر در بخش خدمات مشغول فعالیت هستند. به بیان دیگر تقریبا 63 درصد از بانوان شاغل در بخش خدمات فعالاند که این تعداد در مقایسه با پاییز 1401 افزایش 5.4 واحد درصدی داشته است.

بخش صنعت سهم 25.7 درصدی از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. تعداد بانوان شاغل در بخش صنعت طی پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته 4.5 واحد درصد کمتر شد. همچنین بخش کشاورزی با کاهش 0.9 واحد درصدی از اشتغال بانوان مواجه شده است. نرخ اشتغال این بخش برای بانوان در پاییز سال جاری به 11.4 درصد رسید که معادل 455 هزار نفر است.

بنابراین همانطور که پیشتر هم اشاره شد شاید بتوان گفت بخش خدمات، زنان شاغل در بخش کشاورزی و صنعت را به خود جذب کرده و جذابترین بخش برای بانوان به منظور اشتغال بوده است.

تغییر مسیر شغلی کشاورزان به سمت خدمات و صنعت

در پاییز امسال، آقایان 20.7 میلیون نفر از شاغلان کشور را تشکیل دادهاند. از این تعداد 10.4 میلیون نفر در بخش «خدمات» اشتغال دارند. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از مردان شاغل بالای 15 سال، در بخش خدمات مشغول کار هستند. تعداد مردان شاغل در این بخش نسبت به پاییز سال گذشته، 0.2 واحد درصد افزایش داشته است. مقایسهها نشان میدهد جذابیت بخش خدمات برای بانوان بیشتر از آقایان است. چرا که سهم اشتغال زنان از بخش خدمات، نسبت به سهم اشتغال مردان فعال در این بخش بیشتر است.

طی پاییز امسال، اشتغال آقایان در بخش «صنعت» روندی مخالف با اشتغال زنان و اشتغال کل کشور را تجربه کرد و بیشتر شد. به طوری که در پاییز سال جاری بخش صنعت توانست اشتغال 233 هزار نفر مرد دیگر را تامین کرده و بدین ترتیب مجموع جمعیت شاغل در این بخش را به 7.4 میلیون نفر برساند. یعنی طی پاییز امسال سهم اشتغال آقایان در این بخش به 35.8 درصد رسید. مقایسه نرخ اشتغال زنان و مردان در بخش صنعت نشان میدهد، این نرخ برای مردان بیشتر از بانوان است. با توجه به ماهیت مردانه برخی امور صنعتی، این ارقام توجیهپذیر است.

سهم اشتغال آقایان در بخش کشاورزی بر خلاف اشتغال آنها در بخش صنعت و خدمات کمتر شده است. در پاییز امسال سهم اشتغال بخش کشاورزی به 14.1 درصد رسید که نسبت به فصل مشابه سال قبل 0.6 واحد درصد کاهش داشته است. تداوم خشکسالی، کمبود آب و مهاجرت افراد به شهر میتواند از دلایل کاهش جذابیت اشتغال در بخش کشاورزی باشد. افراد شاغل در این بخش به دو بخش خدمات و صنعت وارد شده اند.