ناشران کتاب دیجیتال و الکترونیک چه مطالبه‌ای از نمایشگاه کتاب دارند؟
در حالیکه اعضای کمیسیون فرهنگی در نامه تشکر از برگزاری نمایشگاه به اختصاص جایگاه ویژه در شأن به محصولات دیجیتال و سایبری و کتاب کودک تاکید کردند، فعالان این عرصه می‌گویند، وزارت ارشاد باید دستاوردهای این حوزه را نیز جزو دستاوردهای نشر بداند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی روز گذشته در نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران قدردانی کرد. در این نامه 3 نکته جهت رفع کاستی‌ها و افزایش رضایت‌مندی مردم و ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی مطرح شده است. 1- تلاش و برنامه‌ریزی برای کاهش قیمت کاغذ و کتاب و با هدف افزایش توان خرید مردم 2- گسترش بیشتر نمایشگاه‌های کتاب استانی بر مبنای تحقق عدالت فرهنگی 3- اختصاص جایگاه ویژه در شأن به محصولات دیجیتال و سایبری و کتاب کودک.
درباره دو نکته نخست به نظر می‌رسد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه‌ریزی مدونی برای اجرا داشته باشد، تولید کاغذ داخلی به منظور کاهش قیمت کتاب در دستور کار قرار گرفته و برگزاری نمایشگاه کتاب مجازی نیز در دسترسی به شعار عدالت فرهنگی در حوزه دسترسی به کتاب برگزار شده و در دوره‌های آتی نیز برگزار خواهد شد. اما درباره نکته سوم، با وجود اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تغییر برخی مصوبات مبنی بر صدور مجوز نشر الکترونیک در اداره کتاب، گام‌هایی را برداشته، اما در نمایشگاه کتاب تهران در دو دوره اخیر انتقاداتی از سوی فعالان کتاب الکترونیک و نشر دیجیتال نسبت به جانمایی این ناشران وجود داشته است، انتقاداتی که موجب شد بخش عمده‌ای از این ناشران در دو دوره اخیر در نمایشگاه حاضر نشوند.
پیش از این علی رمضانی سخنگوی نمایشگاه کتاب تهران، در نشست خبری این رویداد درباره عدم حضور برخی از این ناشران و انتقاداتی که نسبت به جانمایی دیرهنگام فضا داشتند، گفته بود: «ثبت‌نام ناشران دیجیتال هفته قبل از شروع نمایشگاه آغاز و جانمایی مناسبی هم برایشان در نظر گرفته شد، در ادامه برای سکوها جانمایی‌های مختلفی پیشنهاد شد که مایل نبودند، در ادامه به واسطه جابجایی یکی از بخش‌های شبستان اصلی فضای مناسبی برایشان تدارک دیده شد. در این زمینه خواهش می‌کنم که از این استثناگرایی که برخی دوستان در این حوزه برای خود قائل‌اند و معتقدند باید در یک فضای آنچنانی حضور داشته باشند کناره‌گیری کنیم و دسترسی مردم را به کتاب دیجیتال فراهم کنیم.»
نشر دیجیتال و فرصت‌هایی که به تهدید تبدیل میشونداما چرا با وجود اینکه وزارت ارشاد فضایی بالغ بر 130 متر در اختیار این ناشران آن هم در سالن شبستان قرار داد، این ناشران نتوانستند دستاوردهای خود را به نمایش بگذارند؟
«ناشران دیجیتال یک روز مانده به برگزاری نمایشگاه کتاب در بیانیه‌ای اعلام کردند، در نمایشگاه امسال از آنجا که برنامه‌ریزی مناسب و به‌هنگام برای جانمایی فعالان این حوزه در کنار ناشران عمومی انجام نشد و یک روز مانده به نمایشگاه فضا اعلام شد، به علت فرصت کم آماده‌سازی و با وجود تمایل و تلاش فعالان این حوزه برای حضور در نمایشگاه، بخشی از بازیگران این حوزه حضور پیدا کرده و گروه بزرگی از فعالان امکان حضور پیدا نکردند. امید است در سال آینده با حضور رسمی انجمن فعالان کتاب دیجیتال در کنار مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران و برنامه‌ریزی مناسب، شاهد حضور حداکثری و پررنگ شرکتهای فعال و نمایش دستاوردهای کتاب دیجیتال کشورمان به کتاب‌دوستان باشیم.»
اما علی محمدپور دبیر میز کتاب دیجیتال مرکز ملی فضای مجازی و دبیر انجمن ناشران کتاب دیجیتال درباره ضرورت حضور فعالان این عرصه در نمایشگاه کتاب تهران و در مکانی مناسب، به تسنیم می‌گوید: ناشران الکترونیک در نمایشگاه کتاب به دنبال نشان دادن دستاوردهای کشورمان هستند، در پی فروش کتاب نیستند، این فعالان معمولاً هزینه سنگینی برای نشان دادن این دستاوردها می‌کنند، در نمایشگاه کتاب تهران نیز ما به دنبال نشان دادن دستاوردهای حوزه نشر الکترونیک کشورمان هستیم.
وی با اشاره به نقاط قوت نشر ایران می‌گوید: نشر ایران در منطقه پیشرو است، هم بیشترین تعداد ناشران را داریم و هم بیشترین تعداد عناوین، در حوزه الکترونیک نیز ما پیشرو هستیم، مخاطبان این حوزه با دستاوردهای نشر الکترونیک کشورمان در چه فضایی بهتر از نمایشگاه کتاب تهران می‌توانند آشنا شوند و استفاده کنند؟
به گفته محمدپور حوزه تخصصی برخی از ناشران کتاب الکترونیک متفاوت است، گروهی تخصصی در حوزه نشر دانشگاهی کار می‌کنند، که طبیعتاً باید در سالن ناشران دانشگاهی جانمایی شوند، ولی بیشتر ناشران صوتی و سکوهای نشر الکترونیکی کتاب عمدتاً عمومی‌اند و مخاطبانشان در شبستان حضور دارند. طبیعتاً در فضای دیگری از نمایشگاه نمی‌توانند مخاطبشان را پیدا کنند.
انجمن فعالان کتاب دیجیتال درباره عدم حضور برخی اعضا بیانیه صادر کردوی با اشاره به جانمایی این دوره ناشران دیجیتال در نمایشگاه کتاب می‌گوید: ابتدا به ما گفته بودند که در بخش دیجیتال که به فروش سی دی مشغول هستند، در مجاورت بخش کودک مستقر شوید، اما این برای ما ممکن نبود، بعد به ما 90 متر فضا در شبستان مصلی دادند، ما همان 90 متر را راضی بودیم با اینکه 6 ناشر بیشتر امکان جانمایی در این فضا نداشتند، اما تصمیم گرفتیم، پاویون نشر دیجیتالی کتاب را ایجاد می‌کنیم، ولی متاسفانه دوباره به ما گفتند این فضا لغو شده چون سکوها و پلتفرم‌ها موزع هستند، نه ناشر. در حالیکه نه در ایران و نه در دنیا کسی به نشر الکترونیک چنین نگاهی ندارد.
محمدپور تصریح می‌کند: یک روز مانده به نمایشگاه دوباره به ما گفتند همان 90 متر به 130 متر فضا تبدیل شده است، این فضای خوبی بود، اما برای ما فرصتی نمانده بود، یک هفته زمان نیاز بود تا پلتفرم‌ها و سکوها بتوانند حضور داشته باشند، غرفه‌آرایی کنند و حضور موثری نشان بدهند. یک روزه امکان هیچ غرفه آرایی نبود. دو تن از شرکت‌ها که آمادگی بیشتری داشتند حضور پیدا کردند تا فضا خالی نماند، اما اکثریت بازیگران این حوزه نتوانستند شرکت کنند.
وی با بیان این مطلب که ناشران الکترونیک تنها خواسته‌شان از نمایشگاه کتاب حضور در فضای ناشران عمومی یعنی شبستان مصلی بود. می‌گوید: اهمیت حضور سکوها به نشان دادن دستاوردهایشان بود. اما متاسفانه به نظر می‌رسد که ناشران کتاب الکترونیک و فعالیت‌های این حوزه را وزرات فرهنگ و ارشاد جزو دستاوردهای نشر نمی‌بیند. غلبه فکری در وزارت ارشاد شیوه‌های سنتی نشر با اولویت کاغذ است. اگر بنا به دستاورد باشد کتاب الکترونیک از 2 و نیم درصد در دو سال پیش به 7 درصد رسیده است، برخی ناشران این عرصه سرمایه‌گذاری میلیاردی برای تولید کتاب صوتی می‌کنند. این دستاوردها باید کجا نمایش داده شود؟ چرا هنوز وزارت ارشاد این حوزه را به رسمیت نمی‌شناسد؟
محمدپور ادامه می‌دهد: هنوز بعد از 10 سال نشر الکترونیکی کتاب در کشورمان به رسمیت شناخته نشده در حالی که در کشوری مثل آمریکا 35 درصد گردش مالی کتاب و بخش بزرگی از تاثیرگذاری نشر در این حوزه اتفاق می افتد. هنوز به کتاب الکترونیک و کتاب صوتی اعلام وصول داده نمی‌شود و هیچ حمایتی در قالب یارانه‌های نشر و یا حمایتها از سبد فرهنگی به این فعالان تعلق نمی‌گیرد و حتی کاربران این حوزه که بیش از سه میلیون کاربر جوان کتابخوان هستند تاکنون هیچ حمایت و توجهی را از سمت نهادهای فرهنگی کشورمان به خود ندیده‌اند.