نخستین واقف و متولی موقوفات در تاریخ / وقف چه تاثیری بر اداره جامعه دارد؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صاحب نیوز؛ وقف از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار (ع) است که در منابع فقهی فضیلت و ثواب بسیار زیادی برای آن نقل شده، سنت وقف از تعالیم ارزشمند در مکتب اسلام محسوب و از اهرم‌های موثر اعتقادی و فرهنگی برای جبران نیازهای مادی و معنوی جامعه به شمار می رود.

وقف، یکی از برترین مصادیق احسان و نیکوکاری است که در سامان دهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش فراوانی دارد. این سنت که از پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار (ع) برای ما به یادگار مانده است، از عوامل تاثرگذار در شکوفایی تمدن و پیشرفت در عرصه های گوناگون جوامع اسلامی محسوب می شود. به همین دلیل، وقف می تواند در جنبه های گوناگون حیات اجتماعی و فردی انسان، مانند فرهنگ، اقتصاد و دیگر عرصه ها، نقش سازنده ای داشته باشد.

* نخستین واقف و متولی موقوفات در تاریخ / فلسفه نامگذاری روز وقف در تقویم رسمی کشور

براساس مستندات تاریخی نخستین وقف در اسلام توسط پیامبر اسلام (ص) انجام شده است؛ «آن حضرت در سال سوم هجرت پس از جنگ احد هفت بوستان و مزرعه آباد را به نام «بساتین السبعه» که به ایشان هدیه شده بود را وقف کردند و تولیت آن را پس از رحلت خود به حضرت فاطمه واگذار کردند. این بوستان ها متعلق به یک یهودی بنام مخیریق بود که در جنگ احد به یاری پیامبر آمده بود، «مخیریق یهودی» بدون آن که مسلمان شود به صف مجاهدان اسلام پیوست و وصیت کرد که اگر کشته شد دارایی اش را در اختیار حضرت محمد (ص) قرار دهند تا به هر خیر که خدایش فرموده و خود خواهد هزینه کند.» پیامبر اکرم (ص) نیز بعد از کشته شدن «مخیریق» اموال او و «حیطان سبعه» را در قالب صدقه جاریه در خدمت نیازمندان قرار داد‌، بدین ترتیب هسته اولیه «وقف اسلامی» تشکیل شد و پیامبر اکرم (ص) در تاریخ اسلام به عنوان «اولین واقف» به شمار آمد.

حضرت علی (ع) با عمران و آبادانی اراضی بایر و حفر چاه و ایجاد نخلستان، تمامی ثمرات و منافع این اراضی را تحت عنوان وقف در جهت استفاده افراد مستمند قرار دادند و در وقف‌نامه خود نکات بسیار مهمی قید کردند از جمله اینکه اموال وقف شده نباید به کسی بخشیده شود و یا به ارث برده شود و یا فروخته شود و همه این امور در موقوفات ممنوع است، پایه گذار شیوه وقفنامه نویسی است. در این وقفنامه فرزندش امام حسن مجتبی (ع) را نیز متولی موقوفات خود قرار داد.

در تقویم رسمی کشورمان 27 ماه صفر به نام روز جهانی و آغاز دهه وقف نامگذاری شده است و فلسفه نامگذاری هم ریشه در این دو مناسبت تاریخی دارد، زیرا اولا سالروز ارتحال نبی گرامی اسلام «اولین واقف» است و ثانیا مصادف با سالروز شهادت سبط اکبر حضرت امام مجتبی (ع) «اولین متولی موقوفات امیر المؤمنین (ع)» است. از سوی دیگر با توجه به عظمت روز بیست‌وهشتم صفر که روز مصیبت و عزاداری سید انبیاء حضرت محمد مصطفی (ص) است از این رو یک روز قبل از آن، یعنی 27 صفر به نام روز وقف نامیده شد و از سال 1376 روز 27 ماه صفر با عنوان «روز وقف» به تقویم رسمی کشور وارد شد.

* چیزهایی که بعد از مرگ مومن پاداش آنها جاری می ماند

در اهمیت سنت حسنه وقف می توان به حدیثی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) اشاره کرد که فرمودند: «چند چیز است که بعد از مرگ مؤمن پاداش آنها به او می رسد: علمی که از خود به یادگار گذاشته باشد، فرزند صالحی که جانشین خوبی برای او باشد و قرآنی که به ارث گذاشته باشد، یا مسجدی که ساخته است یا نهری که آن را جاری ساخته باشد یا صدقه ای که در حال حیات خود انجام داده است»

در این حدیث علاوه بر اینکه «وقف اموال، ارزش علم و فرزند صالح در یک ردیف قرار گرفته، به ارتباط جدایی ناپذیر بین وقف اموال، دانش و فرزند صالح نیز اشاره شده است در واقع بر اینکه وقف اموال باعث دستیابی انسان به دانش و فرزند صالح می شود تاکید شده است.»

* بسیاری از نیازهای جامعه توسط واقفین خیراندیش برطرف می شود

حجت الاسلام مهدی قربانی در گفتگو با خبرنگار صاحب نیوز؛ سنت حسنه وقف را از سنت های به جامانده از سیره اهل بیت (ع) دانست و با بیان اینکه پیامبر اکرم (ص) و حضرت امیرالمومنین (ع) اولین واقفین بودند که دیگران را به پیروی از این سنت توصیه می کردند اظهار کرد: اگر کسی بخواهد به معنای واقعی کلمه برای خود صدقه و حسنه جاری قرار دهد چاره ای جز وقف ندارد و باید قسمتی از اموال خود را برای نیازهای جامعه وقف کند.

کارشناس دینی ادامه داد: وقتی بررسی می کنیم می بینیم بسیاری از نیازهای امروز جامعه توسط واقفین خیراندیشی که در سالهای قبل از اموال خود گذشتند انجام شده احداث پل، کاروانسرا، بیمارستان و مراکز آموزشی از قدیم الایام مرسوم بوده اینها از واقفین گذشته به جا مانده و ما بهره برده و استفاده می کنیم و بسیاری دیگر از نیازهای اجتماعی، فرهنگی، قرآنی مذهبی امروز ما توسط واقفین تامین می شود مثل مساجد حسینه ها تکایا و اماکن مذهبی است که توسط اشخاص خیر و واقفین خیراندیش انجام شده است.

وی با تاکید بر اینکه اگر مردم اثرات وقف را بدانند به انجام سنت وقف تشویق می شوند خاطرنشان کرد: از قدیم الایام واقفین برای گره گشایی از نیازهای جامعه قدم برمی داشتند در مباحثی همچون امور مذهبی و سنت عزاداری، ساخت پل و کاروانسراها نیاز روز آن زمان بوده ولی نیازهای امروز تفاوت کرده است بیماری های صعب العلاج، بیماریهای خاص، امور قرآنی و فرهنگی جامعه، کمک به ادامه تحصیل اشخاص بی بضاعت، کمک به فقرا، کمک به امور درمانی خانواده ها اینها می تواند از مصادیق نیازهای روز جامعه باشد و همچنین وقف کردن در امور علمی برای پیشرفت علم در جامعه امروز از مهمترین نیازهای جامعه است چرا که پیشرفت علم می تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.

انتهای پیام /