نعمت های مادی و معنوی خداوند به انسان

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ علی شیرازی در یادداشتی نوشت: برای حرکت در مسیر تعالی و رسیدن به کمال مطلق، شاخص هایی وجود دارد که ما به برخی از آن اشاره می کنیم: 1. خداشناسی؛ 2. پیامبر شناسی؛ 3. امام شناسی؛ 4. ولایت شناسی؛ 5. دنیا شناسی؛ 6. معاد شناسی؛ 7. قرآن شناسی؛ 8. اسلام شناسی؛ 9. مردم شناسی؛ 10 دشمن شناسی؛ 11. تکلیف شناسی؛ 12. هدف شناسی؛ 13. آینده شناسی؛ 14. فرصت شناسی؛ 15. ظرفیت شناسی؛ 16. خود شناسی؛ 17. کمال شناسی؛ 18. شهید شناسی؛ 19. شهادت شناسی؛ 20. نعمت شناسی. نعمت به معنای احسان، نیکی، مال، روزی، آسایش و خوشی است. خداوند به انسان ها، نعمت های مادی و معنوی فراوانی عنایت نموده است. ما در این نوشتار به برخی از آن نعمت های خدادادی اشاره می کنیم: 1. اللَهُ وَلِیُ الَذِینَ آمَنُوا یُخرِجُهُم مِنَ الظُلُمَاتِ اِلَی النُورِ؛ خدا یار اهل ایمان است که آنان را از تاریکی های جهل بیرون آورد و به عالم نور برد. 1 در این آیه به نعمت وجود خدا، نعمت ایمان، نعمت دوستی خدا با اهل ایمان، نعمت نفی جهل و نعمت عالم نور اشاره می کند. 2. وَ اِذ قالَ مُوسی لِقَومِهِ یا قَومِ اذکُرُوا نِعمَتَ اللهِ عَلَیکُم اِذ جَعَلَ فیکُم أَنبِیاءَ وَ جَعَلَکُم مُلُوکاً وَ آتاکُم ما لَم یُؤتِ أَحَداً مِنَ العالَمینَ؛ هنگامی که موسی به قوم خود گفت: ای قوم من! نعمت خدا را برخود به یاد آورید، هنگامی که در میان شما، پیامبرانی قرار داد؛ [و از اسارت فرعونیان رهایی بخشید] و شما را حاکم و صاحب اختیار خو د قرار داد؛ و به شما نعمت‌هایی داد که به هیچ یک از جهانیان نداده بود. 2 در این آیه به نعمت ارسال پیامبران، نعمت موسی، نعمت خطاب موسی: ای قوم من!، نعمت رهایی از چنگال اسارت فرعون، نعمت حاکمیت، نعمت صاحب اختیار خود بودن و نعمت ویژه دانستن بنی اسرائیل اشاره دارد. 3. در «تفسیر علی بن ابراهیم‌» از أحمد بن ادریس از أحمد بن محمد از سلمه بن عطاء از جمیل از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که‌: قَالَ: قُلتُ: قَولُ اللَهِ لَتُسَلُنَ یَؤمَئذ عَنِ النَعِیمِ؟ قَالَ: تُسأَلُ هَذِهِ الامَهُ عَمَا أَنعَمَ اللَهُ عَلَیهِم بِرَسُولِ اللَهِ صَلَی اللَهُ عَلَیهِ وَءَالِهِ وَسَلَمَ، ثُمَ بِأَهلِ بَیتِهِ عَلَیهِمُ السَلَامُ؛ جمیل گوید: عرض کردم‌: مراد از نعیم در این آیه چیست‌؟ حضرت فرمود: این امت بازپرسی می شوند از آنچه خداوند به سبب رسول الله "صلی الله علیه وآله وسلم" به آنها نعمت داده است‌، و سپس آنچه که به سبب اهل بیت رسول الله "علیهم السلام‌" به آنها نعمت عطا کرده است‌. 3 در اینجا، رسول خدا و اولیای الهی و اهل بیت پیامبر (ص) به عنوان نعمت و واسطه نعمت الهی یاد می شوند. خداوند به واسطه آنان نعمت های فراوانی به امت پیامبرش داده است. 4. لَقَد مَنَ اللَهُ عَلَی المُؤمِنِینَ اِذ بَعَثَ فِیهِم رَسُولًا مِن أَنفُسِهِم یَتلُو عَلَیهِم آیَاتِهِ وَیُزَکِیهِم وَیُعَلِمُهُمُ الکِتَابَ وَالحِکمَهَ وَاِن کَانُوا مِن قَبلُ لَفِی ضَلَال مُبِین؛ به یقین خدا بر مؤمنان منت نهاد [که] پیامبری از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد. قطعا پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند. 4 در این آیه به نعمت ایمان انسان ها، نعمت پیامبر، نعمت پیامبری از جنس بشر، نعمت آیات الهی، نعمت خواندن آیات برای انسان ها، نعمت پاک کردن گناه آنان، نعمت ارسال کتاب، نعمت حکمت، نعمت تعلیم قرآن و حکمت و نعمت هدایت اشاره می کند. 5. الیَومَ أَکمَلتُ لَکُم دینَکُم وَ أَتمَمتُ عَلَیکُم نِعمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الاِسلامَ دیناً؛ امروز، دین شما را برایتان کامل‌کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به‌عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم. 5 در این آیه به نعمت دین، نعمت کامل شدن دین، نعمت بهترین دین و نعمت تمام نمودن نعمت ها اشاره نموده است. 6. الحَمدُ لِلَهِ الَذِی أَنزَلَ عَلَی عَبدِهِ الکِتَابَ وَلَم یَجعَل لَهُ عِوَجًا؛ ستایش خدایی را که این کتاب [آسمانی] را بر بنده خود فرو فرستاد و هیچ گونه کژی در آن ننهاد. 6 در این آیه به نعمت ستایش و پرستش، نعمت خدا، نعمت توجه خدا به نیاز انسان، نعمت فرستادن کتاب، نعمت بندگی انسان، نعمت کامل ترین کتاب و نعمت کتاب بدون کژی و محکم اشاره دارد. 7. أَلَم تَرَوا أَنَ للَهَ سَخَرَ لَکُم مَا فِی لسَمَوَتِ وَمَا فِی لأَرضِ وَأَسبَغَ عَلَیکُم نِعَمَهُ ظَهِرَه وَبَاطِنَه؛ آیا ندیده اید که خدا آنچه را که در آسمان ها و زمین است، برای شما رام نمود و نعمت های آشکار و نهان خود را بر شما توسعه داد. 7 پیامبر اسلام (ص) به ابن عباس فرمودند: نعمت ظاهری، اسلام و آفرینش نیکوی تو و رزقی است که خداوند روزیت ساخته است، و نعمت باطنی آن است که اعمال بد تو را پوشانده و تو را رسوا نکرده است. 8 در این آیه به نعمت های آسمان، نعمت های در زمین، نعمت رام نمودن نعمت های آسمان و زمین، نعمت اسلام، نعمت آفرینش زیبای انسان، نعمت رزق و روزی، نعمت ستار بودن خدا و نعمت رسوا نکردن انسان ها اشاره نموده است. 8. خَلَقَ الاِنسَانَ، عَلَمَهُ البَیَانَ؛ انسان را آفرید و به او بیان را آموخت. 9 در این آیه به نعمت آفرینش انسان و نعمت تعلیم بیان اشاره کرده است. 9. یا أَیُهَا الَذینَ آمَنُوا اذکُرُوا نِعمَتَ اللهِ عَلَیکُم اِذ هَمَ قَوم أَن یَبسُطُوا اِلَیکُم أَیدِیَهُم فَکَفَ أَیدِیَهُم عَنکُم؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نعمت خدا را بر خویشتن، به یاد آورید؛ آن زمان که گروهی [از دشمنان]، قصد داشتند دست به‌سوی شما دراز کنند [و شما را از میان بردارند]، اما خدا دستشان را از شما کوتاه کرد. 10 در این آیه به نعمت ایمان، نعمت قطع دست دشمنان، نعمت نجات اهل ایمان، نعمت شکست دشمن، نعمت پیروزی مومنان بر دشمنان و نعمت امنیت اشاره دارد. حضرت امیر المؤمنین علی "علیه السلام" می فرمایند: لا نِعمَهَ أهنَأُ مِنَ الأمنِ؛ هیچ نعمتی گواراتر از امنیت نیست. 11 آنچه بیان کردیم، سهمی از میلیاردها نعمت خداوندی است. خلقت آسمان و زمین و کوه و دشت و دریا و باغ و بوستان و آب و خواب و گل و گیاه و پدر و مادر و همسر و فرزند و انواع مرکب و خانه و سلامتی و قدرت درک و تفکر و تکلم و بینایی و شنوایی و بویایی، همه نعمت های الهی اند. انقلاب اسلامی و ولایت فقیه و مردمسالاری دینی و آزادی اسلامی و استقلال و توفیق راز و نیاز و سحرخیزی و نماز اول وقت و نماز شب، همه از انعام خدای بزرگ و واحدند. خداوند بزرگ و کریم می فرماید: وَ اِن تَعُدُوا نِعمَهَ اللهِ لا تُحصُوها؛ و اگر نعمت‌های خدا را بشمارید، هرگز نمی‌توانید آن‌ها را احصا کنید. 12 ما چقدر قدردان و شکرگزار نعمت های الهی هستیم؟ قرآن می فرماید: وَ اشکُرُوا نِعمَتَ اللهِ اِن کُنتُم اِیَاهُ تَعبُدُون؛ و شکر نعمت خدا را به جا آورید، اگر او را می پرستید. 13 پروردگار مهربانمان می فرماید: لَئِن شَکَرتُم لَأَزیدَنَکُم وَ لَئِن کَفَرتُم اِنَ عَذابی لَشَدید؛ اگر شکرگزاری کنید، [نعمت خود را] بر شما افزون خواهم کرد و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید است! 14 همان خدای حکیم و مهربان می فرماید: أَ لَم تَرَ اِلَی الَذینَ بَدَلُوا نِعمَتَ اللهِ کُفراً وَ أَحَلُوا قَومَهُم دارَ البَوارِ؛ آیا ندیدی کسانی را که [شکر] نعمت خدا را به کفران تبدیل کردند و قوم خود را به سرای نیستی و نابودی کشاندند؟! 15 در حدیثی از حضرت رسول خدا "صلی الله علیه و آله و سلم" می‌خوانیم: اسرَعُ الذُنُوبِ عُقُوبَهً کُفرانُ النِعمَهِ؛ گناهی که زودتر از همه گناهان عقوبتش دامان انسان را می‌گیرد، کفران نعمت است. 16 قدر نعمت های بزرگ الهی را بدانیم و با شکر نعمت، پاسدار نعمت های خدادادی باشیم و نگذاریم نعمت های پروردگار از ما گرفته شود. پانوشت ها: 1. سوره بقره، آیه 257. 2. سوره مائده، آیه 20. 3. بحارالانوار، جلد 7، صفحه 272. 4. سوره آل عمران، آیه 164. 5. سوره مائده، آیه 3. 6. سوره کهف، آیه 1. 7. سوره لقمان، آیه 20. 8. مجمع البیان، جلد 4، صفحه 320. 9. سوره الرحمن، آیات 4و3. 10. سوره مائده، آیه 11. 11. غررالحکم، جلد 1، صفحه 793. 12. سوره نحل، آیه 18. 13. سوره نحل، آیه 114. 14. سوره ابراهیم، آیه 7. 15. سوره ابراهیم، آیه 28. 16. بحارالانوار، جلد 66، صفحه 70.