نمی‌توانیم بیشتر از توان مرکز هنر‌های نمایشی توقع داشته باشیم / سیاست یک بام و دو هوا را تئاتر خصوصی راه انداخته است

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو - سپیده شریعت رضوی؛ 12 تیرماه بود که با اعلام غیررسمی قادر آشنا مدیر کل هنر‌های نمایشی، فعالیت تماشاخانه‌ها و سالن‌های تئاتر در تهران و شهرستان‌ها به واسطه آغاز پیک پنجم کرونا تعطیل و فروش بلیت متوقف شد. جالب است بدانید که در این زمان ادامه فعالیت سینما‌ها به خود سینماداران واگذار شد و معلوم نیست که سینما و متولیان آن چگونه توانسته است چنین تصمیمی بگیرد، اما تئاتر و مسئولان آن نه.

پس از 2 هفته یعنی 26 تیرماه که خود جای تعجب دارد روابط عمومی مرکز هنر‌های نمایشی در خبری رسمی اعلام کرد که در پی تعطیلی سالن‌های نمایش به دلیل تشدید روند شیوع ویروس کرونا طی روز‌های اخیر و دستورالعمل ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر تعطیلی مشاغل به استثنای گروه اول، قادر آشنا مدیرکل هنر‌های نمایشی از تخصیص کمک هزینه حمایتی به منظور جبران بخشی از خسارت‌های گروه‌های مورد تأیید اداره کل هنر‌های نمایشی که از دستورالعمل ستاد ملی مبارزه با کرونا پیروی و اجرای خود را طی 2 هفته اخیر تعطیل کردند، خبر داد.

بر این اساس مقرر شد مبلغ 30 تا 50 میلیون ریال به گروه‌های نمایشی تهران و 20 میلیون ریال به گروه‌های نمایشی دیگر استان‌ها اختصاص یابد. مبلغ حمایتی مذکور پس از شناسایی گروه‌های متضرر از تعطیلی سالن‌ها از سوی اداره کل هنر‌های نمایشی، پرداخت خواهد شد.

این کمک هزینه حمایتی مورد انتقاد رسانه‌ها و برخی از گروه‌ها و فعالان حوزه تئاتر قرار گرفته است و هنوز مشخص نیست که این حمایت چه زمان بدست هنرمندان خواهد رسید ناگفته نماند که برخی از گروه‌ها اجرای خود را در برخی از سالن‌های خصوصی از سر گرفته‌اند که این موضوع باعث می‌شود حمایت به آن‌ها تعلق نگیرد و تنها به نمایش‌هایی که در سالن‌ها دولتی و یا دیگر سالن‌های خصوصی اجرا داشتند و مجبور به توقف کار خود شده‌اند، تعلق می‌گیرد.

همین موضوع باعث شد به سراغ کهبد تاراج بازیگر، نویسنده و کارگردان تئاتر که این روز‌ها مجبور به توقف اجرای نمایش خود با نام «غلامرضا لبخندی» در تماشاخانه ایرانشهر شده است، به گفتگو بنشینیم و نظر او را درباره کمک هزینه مرکز هنر‌های نمایشی جویا شویم.

کهبد تاراج کارگردان نمایش «غلامرضا لبخندی» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو درباره حمایت مرکز هنر‌های نمایشی از گروه‌های تئاتری که به دلیل وضعیت قرمز کرونا در شهر‌های مختلف ایران از جمله تهران کار خود را تعطیل کرده‌اند، بیان کرد: سیاست مرکز هنر‌های نمایشی سیاست غلطی نیست البته من نمی‌خواهم دفاع کنم، اما گروه‌هایی که به این حمایت اعتراض می‌کنند آیا از مبلغ کمک هزینه خبر دارند؟ کل مبلغ کمک هزینه 20 تا 25 میلیون است یعنی در این 2 هفته که اعلام کرده‌اند تئاتر تعطیل شود گروه‌های نمایشی 20 تا 25 میلیون کمک هزینه دریافت می‌کنند و مسئولان براساس بودجه خود کمک هزینه را تخصیص می‌دهند.

وی ادامه داد: مرکز هنر‌های نمایشی یک ظرفی دارد و ظرفش همین قدر است ما نمی‌توانیم از این مرکز بیشتر از این ظرف توقع داشته باشیم. کل بودجه تئاتر 18 میلیارد است و این مرکز باید سالی سه تا چهار جشنواره گردن کلفت برگزار کند ضمن اینکه این بودجه برای تئاتر کل کشور است و تنها برای تئاتر تهران نیست.

کارگردان نمایش «غلامرضا لبخندی» درباره بازگشایی بی سروصدا برخی از تماشاخانه‌های خصوصی پس از تعطیلی تئاتر از 12 تیرماه به دلیل شرایط قرمز کرونایی تصریح کرد: این مرکز هنر‌های نمایشی نبود که اجازه فعالیت به تماشاخانه‌های خصوصی را داد بلکه آن‌ها خودشان تصمیم به از سرگیری فعالیت گرفتند حال جالب اینجاست که تا روز دوشنبه 3 مرداد فعالیت خود را دوباره متوقف کردند چراکه متوجه شدند شرایط فوق بحرانی است که دولت همه ادارات و بانک‌ها را تعطیل کرده است.

تاراج افزود: متاسفانه سیاست یک بام و دو هوا را تئاتر خصوصی راه انداخته است نه مرکز هنر‌های نمایشی. تئاتر‌ها و یا سالن‌های خصوصی به نوعی گروکشی راه انداخته و به گونه‌ای در مقابل مرکز عمل کردند که یا به ما پول بدهید یا فعالیت خود را از سر می‌گیریم.

این نویسنده تئاتر با اشاره به اینکه باید دید کسانی که به کمک هزینه مرکز هنر‌های نمایشی اعتراض کرده‌اند کجای تئاتر قرار گرفته‌اند، گفت: چه شد که سالن‌های خصوصی سال گذشته کمک هزینه‌ای از مرکز هنر‌های نمایشی دریافت و بعد تعطیل کردند، اما امسال گفتند، خصوصی هستیم، مبلغ حمایت کم است و سالن‌هایشان را باز کردند. از سوی دیگر قرار بر این بود تئاتر خصوصی دستش روی زانوی خود باشد نه اینکه یک دستش روی زانوی خود و دست دیگرش روی زانوی دولت باشد. متاسفانه تعریف تئاتر خصوصی ما از دهه 30 اشتباه بوده است اگرچه در جا‌هایی درست شده است، اما استقبال نشده و به سمت تئاتر تجاری حرکت کرده است.

وی تاکید کرد: شاید این روز‌ها مساله ما این حمایت‌ها نباشد بلکه این است که چه کسی شرایط تئاتر کشور را رقم می‌زند اگر وزارتخانه است که باید بگویم تئاتر را به رسمیت نمی‌شناسد که اگر به رسمیت می‌شناخت تقاضای بودجه بیشتر می‌کرد. ما نمی‌دانیم مسئولیت تئاتر کشور با کیست و این سوال اصلی ماست. من حدود 18 سال است در این حوزه مشغول به کار هستم، اما هنوز نمی‌دانم متولی این حوزه چه کسی است؟

کارگردان «غلامرضا لبخندی» در پاسخ به این پرسش که آیا مجبور شد اجرای نمایش خود را متوقف کند یا نه، بیان کرد: به من که «غلامرضا لبخندی» را در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه برده بودم، گفته نشد که نمایشم را تعطیل کنم و یا به اجراهایم ادامه بدهم تنها گفتند اگر اجرا داشته باشی کمک هزینه به گروهت تعلق نمی‌گیرد و اگر اجرا نداشته باشی کمک هزینه به شما تعلق می‌گیرد. ما با نصف صندلی مجبور بودیم به کمک هزینه فکر کنیم. تاراج ادامه داد: من اثری را می‌شناسم که در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفت و در کل 90 میلیون تومان فروش داشت، اما 45 میلیون بابت صندلی خالی و 30 میلیون کمک هزینه دریافت کرد. آیا برای گروهی که 90 میلیون فروش داشته و 75 میلیون کمک هزینه دریافت کرده است، پول کمی است؟ خیر. این نارضایتی خنده‌دار و غر زدن انگار مد شده است.

وی درباره اختصاص بودجه جشنواره‌هایی دولتی به گروه‌های تئاتری در این شرایط خاطرنشان کرد: نمی‌توانیم جشنواره تئاتر فجر را نادیده بگیریم چراکه گروه‌هایی از سراسر ایران می‌آیند که انگیزه خود را به صورت بالفعل به نمایش می‌گذارند و کمک هزینه دریافت می‌کنند. ما تنها نباید تئاتر تهران را ببینیم بلکه باید تئاتر کشور را ببینیم. جشنواره دولتی باید برگزار شود تا چرخه تئاتر کشور بچرخد.

این کارگردان تئاتر با بیان اینکه غلامرضا لبخندی تنها پس از سه اجرا کار خود را متوقف کرد، گفت: هر زمان تئاتر باز بشود ما دوباره اجرا‌های خود را از سر می‌گیریم البته من تجربه تعطیلی کار در دوران کرونا را دارم و می‌دانم باید با آن چگونه برخورد کنم.

تاراج درباره بازتولید «غلامرضا لبخندی» که 2 سال پیش در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفته بود، مطرح کرد: گروه ما در این 2 سال 5 کار تولید کرده است که یکی از آن‌ها به به دلیل آنکه نتوانستیم با مرکز هنر‌های نمایشی برای اجرای آن تعامل داشته باشیم، مجوز نگرفت و در نهایت باعث شد «غلامرضا لبخندی» را دوباره بازتولید و روی صحنه ببریم. سه بازیگر نمایش تغییر کرده‌اند، دکور را دوباره خریدیم، لباس‌ها را تغییر دادیم و 10 روز برای اجرای نمایش تمرین کردیم.

وی با اشاره به اینکه «غلامرضا لبخندی» در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفته است، درباره خصوصی یا دولتی بودن این تماشاخانه اظهار کرد: این تماشاخانه زیر نظر شهرداری و نیمه خصوصی است و ما از گیشه 20 درصد به تماشاخانه پرداخت می‌کنیم.

این نویسنده تئاتر با اشاره به اینکه ترجیح داده است با خصوصی‌ها در یک قالب قرار نگیرد، درباره توقف اجرای نمایش «غلامرضا لبخندی» در این شرایط تصریح کرد: با خود فکر می‌کردم اجرا کردن در این شرایط سخت به چه قیمتی. جالب است که برخی از دوستان ما این حرف را می‌زنند روی صحنه هم می‌روند، اما زمانی که فروشی ندارند، می‌گویند به دلیل جان بازیگرانمان و مردم اجرای نمایش را متوقف می‌کنیم.

تاراج در پایان درباره جدیدترین فعالیت‌های خود خاطرنشان کرد: مشغول نوشتن نمایشنامه جدیدی با نام «یتیمچه» هستم که امیدوارم بتوانم آن را به چهلمین جشنواره تئاتر فجر ارایه بدهم. «یتیمچه» که در اوایل دهه 90 می‌گذرد و رئالیستی است، قرار است تجاوز را در خانواده ایرانی نشان بدهد و امیدوارم رنگ صحنه را ببیند. یک ماه است که نگارش را آغاز کرده‌ام و احتمالا تا آخر مهر کار را به پایان می‌رسانم.