هشدار به مسئولان / بیماری مهلک پوکی استخوان را جدی بگیرید

روز جهانی پوکی استخوان رویدادی سالانه است که همه ساله در 20 اکتبر مصادف با 28 مهرماه در یک کمپین جهانی اقداماتی را جهت افزایش آگاهی جهانی از پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان و بیماری متابولیک استخوان انجام می دهد و در سلسله گفت و گوهایی که در این‌گزارش آمده است، سعی در فرهنگ سازی در راستای پیشگیری از پوکی استخوان داریم.

کلسیم یک ماده معدنی ضروری است که همه موجودات زنده، از جمله انسان‌ها، برای ادامه زندگی به آن نیاز دارند. بدن نمی‌تواند کلسیم را خود به خود تولید کرده و حتما باید آن را از طریق مواد غذایی دریافت کند که لبنیات یکی از منابع مهم کلسیم محسوب می شود ولی با توجه به گرانی لبنیات، اضافه کردن کربنات کلسیم به نان و غنی سازی نان، بهترین و در دسترس ترین راهکار و در عین حال ارزان ترین راه تامین کلسیم برای بدن است.

در ایران نیمی از زنان بالای 45 سال و 90 درصد از زنان بالای 75 سال به درجاتی از کاهش توده استخوانی مبتلا هستند به نحوی که از هر دو زن و چهار مرد بالای 50 سال یک نفر مبتلا به کاهش تراکم استخوان است که یکی از مهم ترین دلایل آن کمبود کلسیم در بدن است.

اما رییس اداره بیماری‌های عضلانی، اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با تاکید بر نقش پررنگ تغذیه بر پیشگیری از بروز پوکی استخوان، تصریح کرد: مصرف لبنیات و مواد حاوی کلسیم، ویتامین D یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم می‌تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری کند و یا پوکی استخوان را به تعویق بی‌اندازد اما، نکته مهم این است که استخوان‌های ما حداکثر ظرفیت و سفتی خود را تا 30 سالگی دارند و پس از آن، بدن به سمتی پیش می‌رود که وضعیت استخوان‌ها متخلخل شود. هرچه وضعیت تغذیه ما در سنین قبل از 30 سالگی مناسب باشد شرایط ما پس از 30 سالگی بهتر خواهد بود.

دکتر فاطمه حاجی ولی‌زاده، با اشاره به اینکه پوکی استخوان یک بیماری خاموش است، گفت: این بیماری مختص اواخر سنین میانسالی و سالمندی است که با مینرالیزه شدن استخوان اتفاق می‌افتد و سبب می‌شود استخوان‌ها متخلخل و شکننده شوند. در واقع ساختار استخوان بهم می‌خورد و ماده معدنی آنها کم شده و استخوان استحکام خود را از دست می‌دهد؛ در نتیجه استخوان با کوچک‌ترین ضربه‌ای که انتظار نمی‌رود، دچار شکستگی می‌شود.

به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، مصرف لبنیات در میان خانوارهای ایرانی کاهش یافته است. سرانه مصرف لبنیات در ایران همواره کمتر از میانگین جهانی بوده چنانچه در حال حاضر به طور خوشبینانه 70 کیلوگرم است و این عدد ممکن است کمتر نیز باشد.

سرانه مصرف لبنیات که منبع کلسیم می باشد، مطابق میانگین جهانی که توصیه شده است باید حدود 150 تا 165 کیلوگرم باشد، این در حالی است که سرانه مصرف محصولات لبنی در کشورهای توسعه‌یافته از 200 کیلو به بالاست و در برخی کشورهای اروپایی تا 350 کیلوگرم هم می‌رسد در حالی که در کشور ما حداکثر رکورد سرانه مصرف لبنیات در میانه دهه 80 و چیزی نزدیک 100 کیلوگرم بوده است.

به اذعان کارشناسان بخش سلامت، مسائلی مانند کاهش دریافت کلسیم در کودکان به‌خصوص در مناطق محروم منجر به کاهش میانگین قد شده است در حالی که مصرف شیر که ارزان‌ترین و کامل‌ترین غذا محسوب می‌شود جلوی بسیاری از مشکلات مربوط به سلامت را می‌گیرد و هزینه‌های درمان خانوارها را در آینده کاهش می‌دهد.

اما با توجه به ضرورت اهمیت استفاده از کلسیم و به دلیل گران بودم لبنیات که یکی از منابع کلسیم می باشد استفاده از کربنات کلسیم در آرد نان می تواند این کمبود را جبران کند و راهکاری عالی و ارزان قیمت و گزینه ای مناسب محسوب می شود.

همچنین رییس فراکسیون دیپلماسی سلامت مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: توجه به سلامت مردم همیشه از اولویت های اصلی کمیسیون بهداست مجلس بوده و هست و در این خصوص حمایت های لازم و اقدامات مورد نیاز را انجام می دهیم.

دکتر زهرا شیخی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که با توجه به آزاد شدن ارز نهاده های دامی و افزایش قیمت چند مرحله ای محصولات لبنی به گفته سخنگوی انجمن فراورده های لبنی ایران، مصرف لبنیات خصوصا شیر با کاهش 20 درصدی مصرف و کمرنگ شدن آن در سبد مصرف خانواده ها روبرو بوده و از طرفی کلسیم، بیشتر از طریق محصولات لبنی در بدن تامین می ش

ود و این کاهش مصرف می تواند اثرات جبران ناپذیری بر کودکان، زنان باردار و مادران شیره ده و همچنین سالمندان داشته باشد درباره راهکار کمیسیون بهداشت برای رفع این مشکل برای قشر ضعیف مردم که توانایی مالی کافی ندارند، گفت: این موضوعی است که باید از طرف دستگاه‌های مرتبط مورد بررسی بیشتر قرار گیرد و علاوه بر کمیسیون بهداشت مجلس، کمیسیون کشاورزی نیز به این موضوع مرتبط است و از طرفی شاید نیاز باشد که کمیسیون امنیت مجلس نیز ورود کند.

وی درباره این موضوع که با توجه به اینکه امروزه در دنیا استفاده از مکمل های دارای کلسیم در صنایع غذایی مختلف مانند غنی کردن آرد جهت تهیه نان به عنوان یک کالای پر مصرف در سبد غذایی خانواده و دیگر مواد غذایی، رایج است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا می شود این پیگیری توسط کمیسیون بهداشت مجلس صورت بگیرد که صنایع غذایی ایران هم از این مواد در تولید محصولات غذایی خود استفاده کنند؟ توضیح داد: توجه به سلامت مردم همیشه از اولویت های اصلی کمیسیون بهداست مجلس بوده و هست و البته بعد از انجام بررسی های لازم شاید نیاز باشد دولت نیز به این موضوع ورود کند تا بتوان اقدامات اجرایی تر و مثبت تری را در این زمینه شاهد باشیم.

رییس فراکسیون دیپلماسی سلامت مجلس افزود: بر اساس گزارش هایی که مرکز پژوهش های مجلس ارائه می‌دهد اگر لازم باشد این موضوع را جزو اولویت‌های اصلی کمیسیون قرار می‌دهیم و به تبع آن اگر دولت اعلام کند این پیشنهاد به عنوان لایحه ای در مجلس مطرح می شود.

اما دکتر محمد حسین عزیزی _ رئیس انجمن صنایع غذایی ایران _ در خصوص بحران کاهش کلسیم در جامعه در سخنانی گفت: 60 تا 70 درصد مردم کشور که بعضی منابع تا 90 درصد هم ذکر کرده اند، با کمبود کلسیم در بدن خود مواجه هستند و این نیاز در سالمندان بیشتر است و یکی از دلایل مهم پوکی استخوان در افراد سالمند ناشی از همین کمبود سرانه مصرف کلسیم می باشد.

رئیس انجمن صنایع غذایی ایران ادامه دادند: بهترین منبع تامین کلسیم برای بدن، لبنیات است که متاسفانه بخاطر افزایش بی رویه قیمت، باعث کاهش سرانه مصرف آن شده است و این زنگ خطری برای تهدید سلامتی جامعه می باشد

دکتر محمد حسین عزیزی در ادامه افزود: یکی از ارزانترین راه های جبران کمبود سرانه مصرف کلسیم در کشور، تولید نان های غنی شده با کلسیم می باشد.

تولید نان های غنی از مواد مورد نیاز بدن، می تواند نقش اساسی در تامین سلامتی جامعه داشته باشد که این مهم نیاز به عزم ملی و همت همه زنجیره تامین امنیت سلامت کشور اعم از دولت، مجلس و حتی قوه قضائیه به عنوان مدعی العموم را دارد.

رییس انجمن صنایع غذایی اظهار داشت: انجمن صنایع غذایی ایران این آمادگی را دارد تا با همیاری همه دستگاه های ذیربط نقش خود را در تامین سلامتی افراد جامعه ایفا نماید.

اما دکتر احمد فتح اللهی _ نائب رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران _ در این خصوص گفت: بر اساس منابع و تحقیقات معتبر علمی میزان کلسیم مورد نیاز روزانه برای کودکان 4 تا 18 سال، 1300 میلی گرم، برای افراد بزرگسال 1000 میلی گرم و برای افراد بالای 50 سال 1200 میلی گرم می باشد.

این در حالی است که متاسفانه به دلایل متعدد از جمله مشکلات اقتصادی سرانه مصرف روزانه کلسیم در ایران، کم است و این کمبود باعث تهدید سلامت و ایجاد بیماری های متعدد می گردد و سلامت جامعه را به خطر می اندازد.

نایب رئیس کمیسیون کسب و کار یونسکو ادامه داد: کلسیم نقش مهمی در بدن انسان دارد، هر چند بیشتر افراد نقش کلسیم را در استخوان سازی و حفظ استخوان ها می دانند، اما این ماده حیاتی به جز نقش خود در ساخت و حفظ استخوان، برای انقباض عضلانی، تنظیم فشار خون و انتقال عصبی و لخته شدن خون نیز اهمیت دارد.

از این رو نیاز است دستگاه های مربوطه برای جبران کاهش مصرف کلسیم در کشور اقدام و برنامه ریزی دقیقی داشته باشند.