هم اندیشی کنگره بین المللی علم و قرآن: فرهنگ بریده از علم دانشگاه را تهدید می‌کند
نشست هم اندیشی اولین کنگره بین‌المللی "علم و قرآن" با حضور برخی از اساتید و پژوهشگران در دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، نشست هم اندیشی اولین کنگره بین‌المللی "علم و قرآن" با حضور برخی از اساتید و پژوهشگران در دانشگاه تهران برگزار شد.
برگزاری کنگره بین المللی علم و قرآن در خردادماه
سیدمحمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران، در این نشست طی سخنانی با اشاره به اینکه این کنگره با ماهیت بین‌المللی در خصوص رابطه علم و قرآن در خرداد ماه و همزمان با 90 سالگی این دانشگاه برگزار می شود از تلاش های خانم علم‌الهدی در برگزاری این کنگره خبر داد و ابراز امیدواری کرد در این جلسه رئوس و محورهای این کنگره تعیین شود.
وی با اشاره به مشارکت دانشگاه‌های مختلف در این خصوص گفت: سال‌ها، علما و اندیشمندان، دنبال ارتباط بین علم و قرآن بودند البته این تلاش‌ها معمولا بنا بر ذوق و سلیقه شخصی شکل گرفته و کتاب‌های علمی و مقالات متعددی در این راستا شکل گرفته است.
مقیمی ادامه داد: قرآن دایره المعارف بزرگی نیست که همه چیز به تفصیل در آن وجود داشته باشد بلکه اشارات قرآن معمولا کلی و گذراست لذا همه مباحث از قرآن کریم قابل استخراج نیست. علم در قرآن، دو بعد دارد که یکی از آنها بعد عقلی و دیگری تجربی و نظری است.
وی با بیان اینکه تلاش‌هایی که در رابطه با پیوند علم و قرآن صورت گرفته متعدد است، یادآور شد: برخی از این تلاش‌ها افراط‌گرایانه بوده و نگاه دایره المعارفی به قرآن داشتند و برخی نیز دنبال انکار مباحث علمی در قرآن هستند و معتقدند قرآن صرفا یک کتاب برای هدایت بشر است اما تلاش‌هایی به صورت اعتدالی توسط برخی از عالمان متدین انجام شده و تلاش کردند برای اثبات اعجاز علمی قرآن اقداماتی را انجام دهند و کتبی را تألیف کنند که این تلاش‌ها قابل توجه است.
رئیس دانشگاه تهران با اشاره به اینکه با رشد چشمگیر علوم با شبهه افکنی‌های متعددی در عرصه بین‌المللی مواجه هستیم و برخی سعی می‌کنند آموزه‌های الهی را به چالش بکشند، تاکید کرد: تلاش کنگره این است که به این مقوله بپردازد و از پنجره قرآن کریم به علوم بپردازد تا بتواند به خوبی به شبهات پاسخ دهد. برای ورود به این عرصه خطیر باید افرادی که به خوبی قرآن را درک می‌کنند، وارد عرصه شده و فعالیت کنند تا لایه‌های پنهانی که در زمینه علم در قرآن وجود دارد را کشف کنیم.
فرهنگ بریده از علم دانشگاه را تهدید می‌کند
جمیله علم الهدی، دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی، در این نشست گفت: موضوع علم در ایران یکی از مباحث جدی رشته‌های مختلف است اما معمولا دو مواجهه با آن وجود دارد. در یک مواجهه علم به عنوان دستاورد است و نگاه دیگر نیز مواجهه نهادی با علم است.
وی با بیان اینکه در حوزه مواجهه نهادی با علم می‌توانیم به میزان زیادی صحبت کنیم، تاکید کرد: متاسفانه این نگاه در ایران چندان مورد استقبال نیست. اگر رویکرد انتقادی نیز داشته باشیم به نظر می‌رسد ایران هیچ وقت در طول تاریخ مستعمره نبوده ولی می‌توانیم بگوییم دچار استعمار معرفتی شده است. بررسی پیشرفت‌های علمی در ایران نشان می‌دهد ما سعی کرده‌ایم همواره خودمان را بر اساس استانداردهای غربی تعریف کنیم لذا نهاد علم در ایران همچنان خودش را تابع علم در جهان می‌داند.
علم الهدی تصریح کرد: دانشگاه جندی شاپور شاهد این است که تمدن ما تمدنی مبتنی بر عقلانیت و علم بوده است اما در میان قشر تحصیل کرده افتخار به این تمدن را مشاهده نمی‌کنیم. در چنین وضعیتی که دچار هژمونی فرهنگی هستیم فاصله نسبتا زیادی بین علم و فرهنگ ایجاد شده و گویا این دو با هم قهر کرده‌اند لذا فرهنگ بریده از علم به صورت یک فرهنگ مهاجم و دانشگاه را تهدید می‌کند.
وی تاکید کرد: از سوی دیگر به صورت احساسی با سنت برخورد کردیم و این باعث شده غرب‌گرایی و غرب‌ستیزی به معنای سَلَفی رشد کند و این مسئله هم باعث تهدید علم و فرهنگ می‌شود. به نظر می‌رسد مواجهه فعال با سنت و تجدد و مخصوصاً در زمینه علمی اهمیت زیادی دارد. این هدف محقق نمی‌شود مگر اینکه به قرآن و منابع معصومان (ع) مراجعه کنیم چرا که نمی‌توانیم سنت و تجدد را بدون هیچ معیاری مورد بررسی قرار دهیم.
علم الهدی با اشاره به اینکه مواجهه ما با قرآن همواره به عنوان کتابی بوده که نوشته شده و الان باید با استفاده از روش‌شناسی‌هایی، آن را مورد بررسی قرار دهیم، تاکید کرد: قرآن یک معلم بزرگ است و بیشتر از اینکه با روش تحقیق دنبال بررسی قرآن باشیم باید آداب تحقیق در قرآن را یاد بگیرم.
وی گفت: سال‌هاست مباحث علم و دین در کشور ما رواج دارد و دستاوردهای خوبی هم داشته است. از سال گذشته که رئیس جمهور در سازمان ملل، قرآن را بر روی دست گرفتند بنا بر این شد که توجهی جدی‌تر به قرآن صورت گیرد. البته در جمهوری اسلامی ایران توجهات زیادی به تلاوت و قرائت قرآن شده است اما این کنگره، اقدامی در راستای نشان دادن توجه جدی‌تر دانشگاه‌های ایران به قرآن کریم در عرصه بین‌المللی است. این کنگره شروع یک جریان در زمینه پژوهش علمی در حوزه قرآن است و ان‌شاءالله دستاوردهای زیادی هم داشته باشد.
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست با اشاره به اینکه در طول تاریخ شاهد رابطه قرآن و علم را در دو بستر علوم تجربی و انسانی بودیم که سه مرحله را طی کرده است، گفت: عمده بحث‌ها به ساحت دوم یعنی علوم انسانی مربوط می‌شود که این‌کار از سوی مصری‌ها شروع شد و کتب زیادی در زمینه رابطه قرآن و علوم روانشناسی و اجتماعی نوشتند.
وی پیشنهاد داد در این همایش در حوزه رابطه قرآن با علوم اجتماعی بحث و گفت وگو شود.
مهدی گلشنی، استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اینکه قرآن در محیط ما و مخصوصا در چند دهه اخیر مورد غفلت قرار گرفته است، تاکید کرد: قطعا استعمار نقش مهمی در این زمینه داشته تا مسلمانان از نوآوری در این زمینه غفلت کنند و صرفا دنبال اثبات اعجاز علمی قرآن باشند. به نظرم مهمترین نقش این کنگره این است که نقش صحیح علم در قرآن را بیان کند.
وی گفت: اگر این کنگره بتواند نقش دقیق قرآن در علم را روشن کند اقدامی ارزنده انجام داده است.
گلشنی افزود: فرهنگ اسلامی در محیط ما حاکم نیست لذا باید از دوران دبیرستان و با در نظر گرفتن سطوح مختلف سعی کنیم فرهنگ اسلامی را ترویج و نقش مهم قرآن در علم را روشن کنیم.