هوش هیجانی لازمه پیشگیری از رفتارهای آسیب زا در جامعه است

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرآت، ممکن است هوش هیجانی، هوش عاطفی یا EQ مفهوم جدیدی به نظر بیاید، اما حقیقت این است که این مفهوم، بیش از یک قرن است که با نام های متفاوت دغدغه‌ی بسیاری از روانشناسان بوده است. هوش هیجانی به این معنا است که بتوانیم انگیزه رفتارهای خود و سایرین را به خوبی درک کرده و از این اطلاعات در تعاملات اجتماعی خود با دیگران بهره ببریم.

در شرایطی که رسانه های استعماری با انتشار اخبار کذب، ناراحت کننده و تهییج کننده سعی در برانگیختن هیجانات و عواطف جامعه به خصوص نسل جوان و استفاده از خشم و هیجان بروز پیدا کرده توسط این قشر در پدید آوردن تجمعات، ناآرامی ها و اغتشاشات هستند؛ لزوم و اهمیت آشنایی و فراگیری هرچه بیشتر مهارت های کنترل هیجانات و هوش هیجانی بیش از پیش آشکار می شود.

هوش شناختی به تنهایی، برای موفقیت فردی کافی نیست

سمانه قوشچیان متخصص روانشناسی بالینی و استاد دانشگاه در گفتگو با مرآت، با اشاره به این که اصولاً هوش، لازمه موفقیت، ذکاوت و نیل به اهداف در زندگی فردی و اجتماعی است، بیان کرد: علیرغم باور عموم که افراد دارای آی کیو یا هوش شناختی بالا افراد بسیار موفقی هستند؛ مقوله هوش هیجانی نشان می‌دهد که اگر فردی از لحاظ آی کیو یا هوش شناختی در مرتبه بالایی باشد اما در کنار هوش شناختی خود فاقد مهارت های رفتاری لازم باشد نمی‌تواند ای کیو یا هوش هیجانی خود را به معنای واقعی نشان داده و نخواهد توانست فرد موثری در زندگی شخصی و اجتماعی خود باشد.

این روانشناس از خودآگاهی به عنوان اولین مهارت لازم در کنار هوش شناختی نام برده و یادآور شد: در همین ناآرامی‌های اخیر مشاهده شد بسیاری از افراد در جمعیت قرار گرفتند که حتی نمی‌دانستند علت اصلی و هدف حضورشان در آن جمعیت چیست به عبارت دیگر این افراد هدفهای قاطع و مشخصی نداشته و صرفاً به علت درگیر شدن در مسائل عاطفی و هیجانی در نا آرامی ها حضور پیدا کرده و از طریق رفتار محرک و ماشه چکان به این مسائل پاسخ داده و عکس العملی کاملا هیجانی نشان دادند.

این استاد دانشگاه افزود: به همین دلیل روانشناسان معتقدند هر چه افراد از لحاظ شخصیت روانی از سلامت روان کمتری برخوردار باشند؛ بخش زیادی از رفتارها و عکس العمل هایی که از خود نشان می دهند به صورت محرک پاسخ است. یعنی فرد منتظر یک مسئله یا اصطلاحا جرقه ای است تا دست به برون ریزی زده و برخوردی هیجانی و احساسی انجام دهد. وی افزود: در صورتی که اگر از این افراد در یک فضای آرام در مورد علت و مستندات برون ریزی هیجانی فرد پرسیده شود و یا از فرد بپرسیم چقدر از این رفتار بروز پیدا کرده آگاهانه بوده است و چه اهداف و برنامه هایی در پس این رفتار وجود داشته است؟ مشاهده می‌شود که شخص مذکور نمی تواند به درستی و آگاهانه از رفتار سرزده از خود دفاع کرده و در قبال عکس العمل خود پاسخگو باشد.

قوشچیان در ادامه ابراز داشت: در اینجا مشخص است که فرد بدون داشتن خود آگاهی لازم و برنامه و هدفی مشخص و بدون دانستن این که چه انتظارات برآورده نشده ای مسبب بروز این رفتارها و برون ریزی هیجانی شده، دست به عمل زده و در واقع میان محرک و پاسخ، جای خالی استدلال، تفکر، قضاوت، استنتاج، حافظه، تحقیق و مقایسه به روشنی مشاهده می شود.

فقدان عملکردهای اجرایی در افراد باعث بروز رفتار تشنج گرایانه می شود

این روان درمانگر با بیان این که هرچه مقوله عملکردهای اجرایی که شامل استدلال، تفکر، قضاوت، استنتاج، حافظه، تحقیق و مقایسه می شود، میان محرک و پاسخی که افراد نشان می دهند بیشتر باشد؛ خودآگاهی و درایت فرد در پاسخگویی به محرک ها بالاتر است، عنوان کرد: متاسفانه در اغتشاشات اخیر گروهی که رفتارهای تشنج گرایانه ای از خود بروز می دادند بیشتر دیده شدند و باید دانست این تشنج گرایی فرد را از خود آگاهی واقعی و پاسخ منطقی به محرک ها دور خواهد کرد.

این استاد دانشگاه از خود تنظیمی به عنوان مهارت مهمی دیگر در مسئله هوش هیجانی نام برد و گفت: توانایی فرد در تنظیم هیجانات، عواطف و خلقیات خود متناسب با موقعیت های مختلف جهت رسیدن به نتیجه مدنظر بدون به خطر انداختن اصالت و ریشه های هویتی خود و دیگران شامل چنین مهارتی می شود.

وی افزود: در صورتی که فرد فاقد مهارت خود تنظیمی بوده و نتواند در جایگاهی خاص رفتار متناسب با آن شرایط را نشان دهد در مناسبات اجتماعی خود با نزدیکان و افراد اجتماع دچار چالش خواهد شد و به اصطلاح فرد در برخورد با افراد و شرایط مختلف پختگی لازم را از خود نشان نخواهد داد.

فقدان مهارت خود تنظیمی باعث بروز رفتارهای نامناسب اجتماعی می شود

قوشچیان با بیان این که افرادی که از سلامت روان ضعیفی برخوردارند، فاقد مهارت های لازم در خود تنظیمی هیجانات و عواطف هستند؛ تصریح کرد: در چنین حالتی رفتارها و تهدیدات نامناسب و نامتعارفی از سوی چنین اشخاصی صادر می شود؛ نظیر آن چه در نا آرامی های اخیر شاهد آن بودیم.

این روانشناس با اشاره به اهمیت وجود مهارت های فردی برای برقراری درست روابط اجتماعی، اظهار داشت: باید ارتباطی منطقی و هدفمند میان فرستنده و شنونده پیام ایجاد شود تا این ارتباط بتواند خروجی مطلوب و کاربردی داشته باشد. در نتیجه یکی از مهارت های اجتماعی که کمک شایانی به هوش هیجانی کرده و می‌تواند تکانه ها و هیجانات نامناسب را به کنترل درآورد مهارت ارتباطی است.

این استاد دانشگاه در ادامه بیان کرد: داشتن مهارت ارتباطی در کنار خود حس همدلی را ایجاد کرده و می‌تواند عامل پیشگیری از آسیب های اجتماعی شایع در جامعه مانند طلاق شود. همچنین افرادی که از این مهارت در روابط اجتماعی خود بهره می برند به صورت هدفمند تری وارد ارتباط با سایر افراد جامعه شده و پذیرش بهتری از سوی اجتماعات برای این افراد وجود دارد.

انگیزه و برنامه ریزی بلند مدت باعث نشاط در زندگی می شود

وی با بیان این که انگیزه افراد در زندگی، در مقوله هوش هیجانی است، خاطر نشان کرد: خیلی از مواقع شاهد هستیم که افراد در زندگی صرفاً زنده ماندن را تجربه کرده و برای زندگی خود و برنامه ریزی، هدف و انگیزه‌ای بلند مدت ندارند.

قوشچیان افزود: زمانی که افراد از حالت منطقی دور شده و صرفاً به حالت احساسی و هیجانی روی می آورند؛ تبدیل به فردی می شوند که انگیزه های بسیار کوتاه مدت و لحظه ای آن ها را شاد کرده و پس از دوره ای کوتاه، مانند عملکرد یک قطعه فنر به حالت قبل باز می گردند و می توان به طور کلی گفت این افراد در زندگی نشاط لازم را ندارند. زیرا لازمه داشتن نشاط این است که فرد در خلال زندگی، به صورت منطقی در کنار هیجانات خود بتواند انگیزه های طولانی مدتی برای خود ایجاد کند.

این استاد دانشگاه در ادامه بیان کرد: علاوه بر این، فرد با انگیزه باید بتواند انگیزه های کوتاه مدتی که باعث شادی ها و هیجانات کاذب و زیاد می شود را به کنترل خود درآورد.

هوش هیجانی لازمه پیشگیری از رفتارهای آسیب زا در جامعه

وی افزود: عدم وجود خودآگاهی، خود تنظیمی، مهارت اجتماعی ارتباطی، انعطاف‌پذیری رفتاری و همدلی و انگیزه های منطقی پایدار برگرفته از هویت فردی، باعث خواهد شد تا فرد نتواند هوش هیجانی مناسبی را در زندگی فردی و اجتماعی از خود نشان داده و عدم وجود این نوع از هوش باعث می شود فرد یا خود را قربانی دیگران کرده و مورد سوء استفاده دیگران و یا به طور مثال رسانه قرار گرفته و یا شخص تبدیل به فردی سلطه گر شده که با قدرت نمایی، پرخاش و برخورد های طعنه آمیز و تحقیر آمیز به اصطلاح خودی نشان دهد که این رفتار نشان از وجود عزت نفس کاذب در فرد است.

قوشچیان در ادامه بیان کرد: رفتار هر دو دسته این افراد ناشی از نداشتن هوش هیجانی است که در نهایت باعث می شود به مرور زمان این اشخاص به افرادی مخرب در اجتماع تبدیل شده و علیرغم رفتارهای آسیب زای خود، جامعه را در ناکامی های خود مقصر دانسته و سایرین را متهم به بی توجهی خواهند کرد.

این روانشناس با بیان اینکه خودآگاهی یک فرد، توانایی او در شناسایی هیجان‌های خود و آگاهی از آن‌ها و کنترل در شیوه عکس العمل نسبت به اوضاع را شامل می‌شود، افزود: در صورتی که یک فرد از هیجانات خود آگاه باشد، واکنش متناسبی از او سر می‌زند و این مهارت در موقعیت‌های بحرانی بیش از پیش به چشم می‌آید. ویژگی دیگر افراد با هوش هیجانی بالا خود مدیریتی آن‌ها در موقعیت‌های مختلف است.

این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که آموزش و فراگیری مهارت هوش هیجانی از سنین پایین امری ضروری است، عنوان کرد: طبیعتا نوجوانان و جوانان سطح بالایی از انرژی و هیجان را درون خود دارند و باید این انرژی به شیوه درست و اصولی تخلیه شود اما در شرایطی که فرد مهارت کنترل هیجانانت و احساسات خود را نیاموخته و بنا به هر دلیلی این انرژی به درستی به کارگیری نشود؛ ممکن است جوان و نوجوانان به هر راهی برای تخلیه انرژی خود متوسل شود که متاسفانه حضور برخی از قشر جوان در اغتشاشات و ناآرامی‌ها نشان از عدم فراگیری و استفاده از مهارت هوش هیجانی است.

انتهای پیام /