هیات‌های مذهبی ما کجای جنگ امروز ایستاده‌اند
تهران - ایرنا - یکی از مداحان شناخته‌شده کشور گفت: ذات هیات‌های مذهبی، عرض ادب به حضرات معصومین (ع) است. نباید این مضمون گم شود و اگر این مضمون جاری شد، فرد خواه‌ناخواه ظلم‌ستیز می‌شود.
به گزارش روز سه شنبه ایرنا از دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه‌ای، در سال‌روز میلاد حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در دیدار با جمعی از مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام یکی از کارکردهای مهم هیات‌های مذهبی را حضور فعال و اثرگذار در موضوع جهاد تبیین و روشنگری توصیف کردند. دعوت مداحان به بعضی ملاحظات برای حفظ هویت و کارکرد اصلی و سنتی هیات از دیگر محورهای مهم این دیدار بود.
پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR برای بحث و بررسی بیشتر این موضوع به گفت‌وگو با حاج‌احمد واعظی مداح اهل‌بیت علیهم‌السلام پرداخته است. واعظی، از مداحان شناخته‌شده کشور است که مجری دیدار امسال هم بوده و معتقد است طبق گفته رهبر انقلاب، همان‌گونه که هر تلاشی جهاد نیست، پس ممکن است هر مداحی و ستایش اهل‌بیتی هم در زمره جهاد قرار نداشته باشد. متن این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
برای شروع از تاریخچه و سابقه این دیدار آیینی سالانه شروع کنیم.
سابقه دیدار امروز به زمان ریاست‌جمهوری رهبر انقلاب برمی‌گردد. به یاد دارم که آقای شمس و مرحوم اکبرزاده و بسیاری از عزیزانی که آن موقع در برگزاری اولین جلسه این مجلس حضور داشتند، در ذهنشان نبود که این برنامه تا سال‌های دیگر هم ادامه پیدا کند. شخص رهبر انقلاب این جلسه را از همان روز اول پسندیده بودند و دوست داشتند. ایشان به عوامل این مراسم گفته بودند من هر جای دیگری که باشم، شما این جلسه را برگزار کنید. برای همین، این جلسه به قوت خود باقی ماند.
دیدار با مداحان و شاعران آیینی یکی از دیدارهای پرمضمون چند ماه اخیر بود. محور این دیدار را می‌توان این گزاره دانست که هیات کانون جهاد و قیام است. این گزاره با توجه به اینکه از سمت دیگر، این ملاحظه هم وجود دارد که هیات ها نباید دستاویز حرکت‌های سطحی سیاسی قرار گیرند، چطور قابل تبیین است؟
ابتدا بنده بحث سیاست را تفکیک می‌کنم. دین سیاسی یا سیاست دینی؟ تفاوت است بین دین سیاسی و سیاست دینی. هیات هم از این موضوع مستثنی نیست. آنچه که مورد انتقاد و مذمت است، مورد اول است. رهبر انقلاب در دیدار اخیر به این نکته اشاره کردند که خیلی از این جوانان و شهدا بچه‌های هیات هستند. این فرمایش صحیح است؛ چون آنان بر مبنای کار سیاسی و اعتقادی رفتند. کار آنها جنبه سیاسی، اعتقادی، ملی و آئینی - مذهبی دارد.
حرف این است که هیات سیاست‌زده نشود، اما اینکه ریشه یک سیاست، هیاتی و مذهبی باشد، این جریان مورد قبول همه است و کسی با آن مشکل ندارد. ممکن است برخی بحث سیاست و هیات را اینگونه مطرح کنند و بگویند که هیات بر مبنای روابط این‌وآن بالا و پایین می‌شود، اما ذات یک سیاست اگر مذهبی و هیاتی باشد، آنوقت، آن حکومت علوی و آن نظام مهدوی می‌شود. این قضیه با این تفکیک کمی روشن می‌شود. رهبر انقلاب می‌فرمایند که این اساس و عنصر مغز و مبنا باعث احیای امر اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام می‌شود. همان که امام صادق و حضرت رضا علیهم‌السلام فرمودند.
یکی از کلیدواژه‌هایی که اخیراً رهبر انقلاب روی آن مدام تأکید دارند، جهاد تبیین و روشنگری است. حضرت فرمودند: «لَو عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَبَعُونَا»؛ یعنی فی‌نفسه از اهل‌بیت اطلاع پیدا کنیم و رفتار و کردار و احادیثشان را تبیین کنیم تا سؤال‌ها و شبهاتی را که در ذهن‌ها ایجاد می‌شود، بتوانیم پاسخ بدهیم.
یکی دیگر از جملات رهبر انقلاب این بود که هر تلاشی جهاد نیست؛ یعنی در حوزه اهل‌بیت و هیات ممکن است هر جلسه و هر خواندن و هر منبر و هر حرکتی در قالب هیات جهادی تلقی نشود و از حوزه جهاد خارج باشد. حرف رهبر انقلاب این بود که هیاتی‌ها، مداحان اهل‌بیت، واعظان و دست‌اندرکاران هیات ها، امروز در این جنگ و در مواجهه حق علیه باطل، کجای کار هستند. تو کجای این جنگی، تکلیف و وظیفه‌ات چیست و کجا ایستادی!؟ اینجاست که تبیین جای خود را پیدا می‌کند. اگر تبیین صورت نگیرد و یا خودت قوه تبیین و شناخت و بصیرت لازم را نداشته باشی، ممکن است قربه‌الی‌الله به جنگ الله بروی! بعضی از آیات قرآن بسیار زیبا جای خود را پیدا می‌کند. آیه 82 سوره اسراء می‌فرماید: «وَنُنَزِلُ مِنَ القُرآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحمَه لِلمُؤمِنِینَ وَلَا یَزِیدُ الظَالِمِینَ اِلَا خَسَارًا»؛ یک طرف زیان و خسران و طرف دیگر، شفا و رحمت است. خداوند با توجه به عملکرد و تبیین و تفسیر و شناخت ما از قرآن، یا شفا و رحمت می‌دهد، یا دچار خسران می‌شویم.
اینگونه اگر به هیات نگاه کنیم، هر هیات یک هسته مقاومت خواهد بود.
بله! دقیقاً ذاتش مقاومت است. این تبیین، امر و جهاد و تلاش و پویایی هیات را به‌خوبی شکل می‌دهد. البته، الآن هم همین است، چراکه مدافع حرم بچه هیاتی است. رهبر انقلاب در تعبیر عجیبی فرمودند شما مداحان سر بزنگاه‌های جنگ و دفاع از حرم و فتنه 88 خوش درخشیدید و در هیات‌ها، مجاهدپروری و شهیدپروری کردید، این صدا خاموش نشود. این واقعیت است. ذات هیات این است؛ چون وقتی شما می‌خواهی برای شخصیتی عرض ادب کنی و به او وصل شده و محب او شوی، ذات این کار تحرک می‌شود.
یکی از مداحان پیشکسوت می‌گفت هیاتی‌ها و مداحان، تنها قشری بودند که در فتنه 88 مردودی نداشتند.
بله، درست است. فرمایش و مقصود رهبر انقلاب هم همین بود که شما در چنین عرصه‌ها خوش درخشیدید. البته، مسئله محدود به این مسائل نبود و گریزی هم به قداست کار مداحان داشتند. خیلی بی‌پرده فرمودند که مداحی، موسیقی پاپ نیست. ما تا حالا این‌جوری از رهبر انقلاب نشنیده بودیم. ایشان سه بحث صدا، آهنگ و هندسه خوانندگی و مهندسی‌خواندن را مطرح کردند. یک دنیا حرف در این نکات است؛ یعنی تو باید چیدمان کارت را بلد باشی و یک اتاق فکر برای خواندن خودت داشته باشی. این نکات باید در خدمت محتوا قرار بگیرد.
رهبر انقلاب در بحث صورت و فرم هم این نکته را متذکر شدند هرچند باید هنرمندانه فعالیت کرد، اما در زمینه صورت و فرم هم اگر زیاده‌روی شد به‌صورتی که محتوا در آن گم شود، در این صورت حتماً باید تأمل و تجدیدنظر صورت گیرد. بله، این هم مشکل دارد. ذات هیات، عرض ادب به حضرات معصومین علیهم‌صلوات‌الله است. نباید این مضمون گم شود. این مضمون اهمیت دارد. این مضمون اگر جاری شد، فرد خواه‌ناخواه ظلم‌ستیز می‌شود. بحث رهبر انقلاب این است که این فضا را درک کنید و کارتان را درست انجام بدهید؛ حالا این اشک و عرض ادب و حسین گفتن، ممکن است ده سال دیگر کار خودش را بکند و اثر وضعی‌اش را بگذارد. ایشان به‌خاطر وضعیت کنونی و شرایط زمانه، توقع تبیین دارند. زمانه بر سر جنگ است، تعارف که نداریم. الآن هزاران آدم پای کامپیوترها و سایت‌هایشان در فضای مجازی می‌نشینند و همه‌چیز را به هم می‌ریزند.
چقدر این فهم وجود دارد که چنین جنگ و کارزاری در جریان است؟
ببینید ما نمی‌توانیم کسی که خودش را به خواب زده بیدار کنیم، ولی آن کسی که واقعاً خواب است را تا صدا بزنی بیدار می‌شود. گاهی آدم نمی‌خواهد شرایط و بحران‌ها را قبول کند که دیگر نمی‌توان کاری کرد. بعضی‌ها در این موضوع خودشان را به خواب زده‌اند، هر قدر هم صدایشان بزنی و بگویی فایده ندارد. با این‌ها کاری نداریم، اما الباقی قبول دارند. این جنگ واقعاً وجود دارد و هیات ها، پادگان‌ها و مقرهای اصلی این جنگ فرهنگی و رسانه‌ای هستند که سوای سازماندهی ظاهری، مولد انرژی و نیرو هستند. هیئات، جایگاه پشتیبانی محسوب می‌شوند. حاج‌قاسم که صرفاً نیروی رزمی و جهادی است و مأموریت‌های محوله‌اش فرهنگی و رسانه‌ای نیست، بعد از شهادتش، یک کتاب نوحه و روضه در وسایل این مرد میدان پیدا کردند. مرد میدان و جهاد این‌چنین بود، تکلیف نیروهای فرهنگی و رسانه‌ای که دیگر مشخص است.
به‌عنوان سوال آخر بحث دیگری هم که در دیدار اخیر مطرح بود، بحث نوآوری و جذب صحیح در هیات بود. در این زمینه باید چه ملاحظاتی مدنظر باشد؟
به نظر من، تمام فرمایشات رهبر انقلاب بسیار سلیس و روان بود. ایشان می‌گویند جذب جوان بسیار خوب است. خب، شک و حرفی در این نیست، اما بلافاصله می‌گویند نه به هر قیمتی! نباید نوآوری به هنجارشکنی تبدیل شود. باید در این فضا پای کار امام حسین علیه‌السلام آمد. خود ما مداحان هم از این موضوع مستثنی نیستیم. قاعدتاً تمام کارهایی که ما انجام دادیم، خوب نبوده است. اگر زمانی ناخواسته یک کار اشتباهی انجام بدهی، جبران و کار می‌کنی، اما یک وقت هست که به هر دری می‌زنی تا دیده شوی، بعد کار را تزئین و توجیه می‌کنی. به تعبیر قرآن، شیطان این کار را برایت زینت می‌دهد تا فکر کنی در حال انجام کار زیبایی هستی، بعد خودت را توجیه می‌کنی یا در مقام توجیه می‌گویی این‌جوری کردم.