واکاوی ماجرای پول‌پاشی‌ها برای بدست آوردن گیشه
شاید اوج این انتقادها به وزارت ارشاد و صداوسیما در دولت قبل بیشتر هم شد. محمدمهدی اسماعیلی وزیر وقت اعلام کرد که پخش تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای ممنوع است و باید با آن برخورد شود. اما از طرفی دیگر خبری از تبلیغات در صداوسیما نبود.
این در حالی است که مدیران صداوسیما می‌گویند فیلم سینمایی بایستی از شاخصه‌هایی برخوردار باشد که بتوانیم آن را تبلیغ کنیم. (برخی از مدیران تلویزیون اعتقاد دارند که بیشترِ فیلم‌های سینمای ایران را نمی‌توان همراه خانواده دید و قابل تبلیغ نیستند) البته که این نقطه نظرِ استاندارد و درستی است اما رونقِ سینما و جلوگیری از این تبلیغات ناعادلانه هم نیاز به تمهید و تدبیر ویژه‌ای دارد.
وقتی یک تهیه‌کننده خاص برای به دست آوردن عنوان «سلطان گیشه» حاضر است مبالغ بالایی هزینه کند تا در شبکه‌های ماهواره‌ای فیلم او تبلیغ شود. شبهاتی درباره برخی از فیلم‌ها و تبلیغات آنها وجود دارد که مبالغ زیادی به حساب برخی از شبکه‌های خارجی ریخته تا فیلم‌شان بیشتر تبلیغ شود و اینجا فقط عنوان «پرفروش‌ترین فیلم گیشه سینماها» را به خودش اختصاص دهند نه رضایتِ مخاطب!
امروز در پسِ این اتفاق تنها یک جرم اتفاق نمی‌افتد؛ جرمِ تبلیغ در شبکه‌های خارجی، جرمِ عدم توجه به رضایت مخاطب هم به آن اضافه کرد. اینکه برخی از کارگردانان همچون کارگردان «فیلم عزیز» در برنامه «هفت» می‌گوید سینما را تک ژانری کردند زیاد بیراه نیست.
اتفاقاً در این فضا می‌توان گفت در سینما امروز کسانی پول درمی‌آورند که بیشتر تبلیغ کنند! حالا این تبلیغ می‌تواند در هر شبکه، مدیوم و پلتفرم و صفحه مجازی اتفاق بیفتد.
اگر تلویزیون به میدان بیاید همه این اتفاقات به سمت دیگری خواهد رفت. چرا که یک فضای تبلیغی عادلانه، آن‌وقت مردم به دور از هر هیاهوی تبلیغی به کیفیتِ کارگردانی، بازیگری و قصه فیلم نمره می‌دهند و بر این اساس فیلم‌ها به فروش می‌رسد. همچون گذشته‌ای نه چندان دور هم چنین رویکردی وجود داشته است.
امروز می‌توان با نگاهی به فروش فیلم‌های سینمایی به این نکته کاملاً رسید؛ بسیاری از تهیه‌کنندگان و کارگردانان در سینما این اعتراض را بارها به صداوسیما داشتند تا فضای تبلیغی را به طور یکسان برای همه فیلم‌ها فراهم کند.
هرچند این تبعیض را می‌توانیم در تبلیغِ فیلم‌های کودکانه در شبکه کودک مشاهده کنیم که بعد از «پسر دلفینی»، «لوپتو»، «بچه زرنگ» و از این دست فیلم‌ها، در روزهای فروشِ «شنگول و منگول» اما «باغ کیانوش» بیشتر موردنظر تلویزیون است!
از طرفی دستگاه‌های نظارتی در ارشاد هم بایستی وارد این اتفاق شوند و واکاوی کنند؛ ماجرای این تبلیغات ماهواره‌ای چیست؛ در پشت پرده آن چه خبر است؟ این پول‌ها از کجا می‌آید که برخی از تهیه‌کنندگانِ خاص حاضرند چند برابرِ هزینه ساخت فیلم‌شان، هزینه تبلیغ بپردازند.
در حالی‌که بخش عمده‌ای از بدنه سینمای ایران قادر به پرداخت چنین پول‌هایی نیستند و چشم‌شان به تبلیغ در شبکه‌های داخلی و بیلبوردهای شهری دوخته شده است.
«با مسببان این اتفاق برخورد خواهد شد.» این جمله معروف وزیر وقت ارشاد بود که در مقامِ حرف باقی ماند و عملیاتی نشد. یا حمایت از سینمای ایران و رونقِ فروش آن که معمولاً در صحبت‌های مدیران صداوسیما دیده می‌شود نیز در مقام حرف باقی ماند.
یکی از وظایف رسانه ملی حتماً تبلیغ محصولات فرهنگی و هنری است؛ تبلیغ سینما، تئاتر، کتاب و حتی هنرهای تجسمی به جای این همه تبلیغ رنگارنگ و حتی لاکچری باید در دستورِ کار قرار بگیرد؛ اما نه آنقدر تبلیغ محصولات فرهنگی و هنری ارگانی و سازمانی بلکه بخش خصوصی نیازمند حمایت بیشتری است.
نباید بیشتر از این‌ها تلویزیون در امر توجه به محصولات فرهنگی تعلل کند که اقتصاد فرهنگ دچار مشکل شود.
شروعِ این اتفاقات از نیمه اول سال 1395 بود و در زمانِ فعالیت شبکه جم این اتفاقات به اوج خودش هم رسید. حتی بعضاً پایِ تعهدنامه‌هایی به میان آمد که حق تبلیغ فیلم در شبکه‌های ماهواره‌ای از بین برود و به جایِ آن آنونس فیلم به رادیو برود و تیزر به تلویزیون!
در سال‌هایی با اوج گرفتن برنامه «هفت» شبکه سه و کارهای زنده دیگر در شبکه‌های یک و دو سیما ضمن مرور بر اکران فیلم‌ها در قالب موضوعات مختلف فیلم‌های سینمای ایران معرفی می‌شدند.
این اتفاق بعضاً در رادیو بیشتر اتفاق می‌افتاد اما در سال‌های اخیر این برنامه‌ها هم کمتر شد. حتی بسیاری از سینماگران نسبت به نگاه سلیقه‌ای رسانه ملی مبنی بر پخش تیزر فیلم‌های سینمایی انتقاد کردند. در عین حال هنوز جریانِ تبلیغ فیلم‌های سینمایی ایران و حتی سریال‌های خانگی در شبکه‌های ماهواره‌ای ادامه دارد.
خبرنگار ما بارها این موضوع را از مدیران امر در وزارت فرهنگ و سازمان صداوسیما پیگیری کرده است. مدیرکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره گذشته این نکته را مطرح کرده بود که «در حوزه برخورد با این دوستان رویه خودمان را تشدید کردیم. حتی از اخطار و تذکر دادن عبور کرده‌ایم به حوزه بازدارندگی تبلیغات در فضای ماهواره‌ای رسیده‌ایم که با همت مراجع قضایی در آینده‌ای نزدیک مشکلات و چالش‌ها در این حوزه برطرف شود.»
اما امروز که عدم توجه صداوسیما به موضوع تبلیغات سینما را یادآور شدیم و از تبلیغات بی‌رویه و شائبه‌برانگیز برخی از تهیه‌کنندگان سینما در شبکه‌های ماهواره‌ای گفتیم، به نظر می‌رسد نه تنها بازدارندگی ایجاد نشده بلکه متأسفانه به یک رویه‌ای برای فروشِ پوشالی فیلم‌ها هم بدل شده است.