واکنش معاون صنایع دستی به مصادره فرهنگی محصولات ایرانی

مریم جلالی، معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره اخباری که هر از گاهی پیرامون مصادره فرهنگی کالاها و محصولات ایرانی منتشر می‌شود، گفت: صنایع دستی به معنای تولید حکمت پایه است. در دنیای امروز که ویژن‌سازی و برندسازی حرف اول را می‌زند، مولفه‌های مختلفی وجود دارد. این مولفه‌ها ناشی از قصه و روایتی است، که نیازمند کشف ما بر اساس نیاز مشتری است، تا در یک بسته‌بندی صحیح و زیبا ارائه دهیم. صنایع دستی ایران در عین برخورداری از ظرفیت‌های فوق‌العاده، از ادبیات توسعه، ادبیات کسب‌وکار و بازارسازی به دور مانده است. ما تلاشمان بر این است که دانش تجاری‌سازی و برندسازی را به صنایع دستی به عنوان هنر بومی‌مان اضافه کنیم.

جلالی ادامه داد: رویکردهای اقتصادی کمک خواهد کرد که بازارهای جانشین داشته باشیم، سلیقه مخاطب را در طراحی محصول رعایت کنیم و ببینیم نیازهای مشتری در چیست. اینکه من در خانه اثر هنری خلق کنم، تا اینکه کالای هنری تولید کنم، دو رفتار متفاوت است. یک رفتار از جوشش فردی نشات می‌گیرد و دیگری باید با بازار جهانی مطابقت داشته باشد.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه جهانی‌سازی و شبکه‌های اجتماعی منجر شده مالکیت معنوی بعضی از محصولات مخدوش شود، افزود: اگر دیر بجنیم، ممکن است محصولمان را به نام دیگری ثبت شود. باید سیاست‌مداران برای احصاء و ثبت دستاوردها در کنار رسانه‌ها به ما کمک کنند.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه هر از گاهی اخبار مربوط به مصادره فرهنگی صنایع کشورمان به گوش می‌رسد، رصدی انجام دادید که بدانیم کدام کشورها در تلاش برای برداشتن نام ایران از محصولاتمان هستند، توضیح داد: دنیای امروز دنیای روایت‌هاست. هرکس که روایت تازه‌تر داشته باشد، گوی سبقت را ربوده است. من اسمش را مصادره فرهنگی نمی‌گذارم، بلکه اسمش را توسعه فرهنگی می‌گذارم. اگر محصولاتمان اصیل و ریشه‌دار باشد، هیچ کس نمی‌تواند آن را مصادره کند. تعبیر شما از مصادره فرهنگی نمود سطحی از هنر است.

جلالی مدعی است که هیچ‌کس نمی‌تواند قلم‌زنی اصفهان، منبت ملایر و... را مصادره کند. چون این‌ها ریشه در فرهنگ و تاریخ دارند. ما به نهضت تولید محتوا نیاز داریم، که آن محتوای ثبت شده را با توجه به شبکه‌های اجتماعی نشان دهد. اینجاست که مستندسازی معنا می‌یابد.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به این سوال که حذف نام ایران از محصولات ایرانی را مصادره فرهنگی نمی‌دانید؟ تصریح کرد: کالای اصیل نیاز به برچسب‌گذاری برای اعلام نشان ندارد. البته به ارزش روایت اعتقاد دارم. ولی وقتی من نوعی یک کالای جعلی و دم دستی را بجای کالای اصیل جا می‌زنم، ممکن است در وهله اول حوزه‌ای را پوشش دهد، ولی سطوح مطالعات عمیق را پوشش نمی‌دهد. در سطح کارشناسی هم اقبالی به آن نخواهد شد. ما باید به تولید محتوا برای ثبت محصولاتمان توجه کنیم.

وی ادامه داد: ما وقتی کپوبافی دزفول را ثبت جهانی کردیم، دیدیم در خیلی از کشورها این ثبت رخ داده است. مثلاً در کشور افریقا چیزی شبیه کپوبافی داریم، ولی ویژگی فرهنگی کشورمان را ندارد. نگران نباشیم، بلکه تلاشمان را بیشتر کنیم. آنقدر تعدد و تنوع صنایع دستی زیاد است، که جهان کارشناسی در برابرش سر خم کرده است. شاید مشتریان عمومی و جهان عامه گولِ چند خبر سطحی را بخورند، که فلان محصول را به نام خودشان زدند، ولی الان فرش کاشان و فرش تبریز و ملیله زنجان برند است.

جلالی در پاسخ به سوال که کدام کشورها در تلاشند محصولات و صنایع ایرانی را به نام خودشان بزنند، گفت: همه کشورها به دنبال منافع ملی خودشان هستند. هر کشوری که کوچکترین اثر فرهنگی داشته باشد، به دنبال ساختن وجهه جهانی است. کشورهایی که با ما مشابهت‌های فرهنگی دارند، محصولات مشابه ما را دارند. ما در همه جا رد پای هنر ایرانی را می‌بینیم.