وقتی انحصار برای عده‌ای منفعت دارد!
انحصار در صدور مجوز برای برخی از فعالیت‌های اقتصادی در سال‌های اخیر موجب کسبوکار سیاه مجوزفروشی شده است، به‌گونه‌ای که مجوز فعالیت‌های اقتصادی با قیمت نجومی در این بازار خرید و فروش می‌شود. یکی از اقداماتی که در سال‌های اخیر در خصوص انحصارزدایی در مجوزدهی صورت گرفته، رفع انحصار از مجوزهای داروخانه‌ها است.
در ظاهر به نظر بسیار عجیب می‌رسد با ایجاد قوانین دست‌وپا گیر و مزاحم، از تاسیس کسبوکار برای شخصی که سال‌ها درس تخصصی خوانده و سابقه شغلی قابل توجهی نیز دارد، جلوگیری به عمل آید اما واقعیت این است که تاسیس داروخانه نیازمند مجوزی است که در بازار با قیمت‌های میلیاردی معامله می‌شود.
درواقع داروسازان جوانی که کنکور سخت تجربی را پشت سر گذاشته و حداقل شش سال مشغول به تحصیل در رشته تخصصی داروسازی بوده‌اند و از سابقه شغلی خوبی هم برخوردارند، به صورت قانونی از حق تاسیس داروخانه محروم بوده و بایستی تا سال‌های سال، به‌عنوان حقوق بگیر داروسازان قدیمی که صاحب داروخانه‌اند، مشغول به کار باشند.
همانطور که عموم خوانندگان این گزارش، از انحصار در کسب‌وکارهای مختلفی مانند وکالت، پمپ بنزین، سردفتری، پلیس +10 و... خبر دارند، می‌دانند که ابزار صدور مجوز، بستر ایجاد انحصار و توزیع رانت بین افراد خاص یک حرفه کاری شده است. به این صورت که یک داروسازی که سال‌ها ار فارغ التحصیلی وی می‌گذرد نیز برای اخذ مجوز تاسیس داروخانه با فرآیندی به مراتب سخت‌تر از عبور از هفت خان شاهنامه روبرو می‌شود.
یکی از نشانه‌های وخامت اوضاع تاسیس داروخانه و رانت عظیمی که در این بین نهفته است، خرید و فروش مجوز تاسیس داروخانه به قیمت‌های نجومی است. به گزارش سایت mojavezprice.ir تعدادی از آگهی‌های خرید و فروش مجوز داروخانه نمایش داده شده است.
یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده در صدور مجوز داروخانه، شاخص حدنصاب جمعیتی است. به ازای هر 4هزار و 500 نفر یک داروخانه در کشور وجود دارد. سختی دریافت مجوز و نوبت‌های طولانی برای گرفتن آن در کنار سود‌آوری خوبی که داروخانه‌ها به‌عنوان یکی از بنگاه‌های اقتصادی دارند، موجب شده تا بازار سیاه خرید و فروش یا اجاره مجوز داروخانه داغ شود. کلید ماجرا هم در یک بند کاملا قانونی است. با مراجعه وب‌سایت سازمان غذا و دارو و مطالعه ضوابط تأسیس داروخانه در‌می‌یابید داشتن تخصص برای مجوز تأسیس داروخانه الزامی نیست و می‌شود کار را با به خدمت گرفتن داروسازی به‌عنوان مسئول فنی داروخانه آغاز کرد.
در سال‌های گذشته بارها داروسازان جوان، حیات شغلی خود را به خطر انداخته و به دلیل صادر نکردن مجوز تاسیس داروخانه، به دیوان عدالت و شورای رقابت شکایت کرده‌اند. سرانجام پس از چند بار مطرح شدن شکایات مختلف در دستگاه‌های مذکور، ابتدا شورای رقابت و سپس دیوان عدالت اداری در تائید رای شورای رقابت به استناد به ماده 7 سیاست‌های اجرایی اصل 44، رویه صدور مجوز تاسیس داروخانه را انحصاری و غیرقانونی تلقی کردند.
پس از نزدیک به سه سال تاخیر در اجرای حکم دیوان عدالت در وزارت بهداشت، سرانجام در خرداد ماه سال جاری، آئین نامه جدید تاسیس داروخانه از طرف وزیر بهداشت ابلاغ شد. طبق این آئین نامه، حد نصاب جمعیتی و الزام به حدفاصل حریم صنفی، حذف شده است.
ابلاغ آئین نامه جدید و حذف موارد انحصاری، تحرک سنگینی را در اقشار مختلف داروسازی ایجاد کرد. به این ترتیب که داروخانه‌داران مخالف حذف موارد انحصاری بوده و داروسازان جوان و مسئولین فنی داروخانه نیز موافق آئین نامه جدید هستند. از جمله اقدامات صورت گرفته به امضای طومارهای حمایتی یا مخالفت اشاره کرد که طومار حمایت دانشجویان داروسازی در جهت حمایت از آئین نامه جدید، با بیش از 3500 امضای رسمی، به صورت ویژه توجهات را به خود جلب کرد.
یکی از اقدامات شگفت انگیز در راستای مخالفت با آئین نامه جدید، دعوت کانال تلگرامی خرید و فروش مجوزهای داروخانه به تجمع داروخانه داران در مقابل ساختمان وزارت بهداشت بود.
علت حمایت داروسازان جوان و مسئولین فنی از رفع انحصار از تاسیس داروخانه نیز، سختگیری و انحصار بسیار شدید در وضعیت فعلی است. به نحوی که وزارت بهداشت و انجمن داروسازان (داروخانه‌داران)، برای داروسازان بسیار با تجربه نیز حقی برای ایجاد داروخانه حتی در مناطق دورافتاده و محروم قائل نیست.
برای مثال به یک دکتر داروساز با بیش از 8 سال سابقه که بیش از 2900 امتیاز نیز کسب کرده است (بیش از امتیازی که برای شهر تهران نیاز است)، نیز مجوز تاسیس داروخانه در شهر کوچک و محروم داده نمی‌شود و امثال ایشان بایستی در صف متقاضیان اخذ مجوز داروخانه، بدون هیچگونه زمان بندی مشخصی، بلاتکلیف و منتظر بمانند.
حال انتظار می‌رود در راستای عمل به خواسته جدی داروسازان، نیاز واقعی مردم و بیماران و حکم دیوان عدالت اداری، وزارت بهداشت هرچه زودتر ضابطه مربوط به آئین نامه جدید را ابلاغ کند و تحت تاثیر فشار داروخانه داران، تن به تعلیق آئین نامه ندهد.
منبع: خبرگزاری فارس