پاسخ اقتصاددانان به 4 سؤال رئیس‌جمهور | خوش چهره: روش شوک قیمتی نخ نما شده، تکرار نشود / رئیس جمهور گفتند برای حذف ارز 4200 عجله ندارند

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزای تسنیم، دولت قبل در هشت سال عملکرد خود بدهی به سیستم بانکی، صندوق توسعه ملی و سازمان تامین اجتماعی را به شدت افزایش داد و در واقع بودجه را با ایجاد بدهی اجرا کرد.

بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی کشور از خرداد 1392 تا تا خرداد 1400 حدود 550 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. هزینه‌های جاری دولت به شدت بالا رفته است. در سال 1391 عملکرد مصارف جاری دولت 89 هزار میلیارد تومان بود که امسال در بودجه مصوب سقف اول 937 هزار میلیارد تومان و سقف دوم 1227 هزار میلیارد تومان است یعنی بیش از 10 برابر شده است.

در همین راستا ضریب جینی به شدت در هشت سال اخیر افزایش یافته است. از سوی دیگر سایر شاخصهای اقتصادی مثل تورم و رشد اقتصادی نیز در وضعیت اسفباری به سر می‌برند. بنابراین ادامه روند قبلی بودجه میسر نیست و باید اصلاحات انجام شود. اخیرا نیز رئیس جمهور جلسه ای را با اقتصاددانان برای تعیین تکلیف برخی چالشهای اقتصادی از جمله ارز 4200 تومانی برگزار کرده است.

رئیس جمهور در ادامه 4 سؤال از اقتصاددانان به‌شرح زیر پرسید:

چرا شاخص‌های کلان اقتصاد کشور مطلوب نیست؟

چرا تورمی که قرار بود تک‌رقمی شود اتفاق نیفتاده است؟

چرا ده‌ها میلیارد دلار یارانه پنهانی که دولت پرداخت می‌کند، مردم آثار مطلوب آن را در زندگی خود نمی‌بینند؟

چرا باوجود هزاران هزار میلیارد تومان مصارف دولت در 8 سال گذشته، رشد اقتصادی کمتر از یک درصد داشته‌ایم؟

محمد خوش چهره کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه جلسه شامگاه سه شنبه دارای چند بعد بود، گفت: دولت های قبل مثلا در زمان تصویب یارانه ها که طرح بسیار بزرگ و هزینه آوری بود وقتی با هجمه ی منتقدان روبرو شدند برای اینکه بتوانند پاسخی قابل قبول به این هجمه ها بدهند، می گفتند که ما با نخبگان و محافل آکادمیک صحبت کرده ایم و به اصطلاح با این کار از فشار هجمه ها فرار می کردند. بعد که تحلیل و بررسی می کردیم می دیدیم نهایت چهار پنج نفر موافق این مکانیزم یارانه ها بودند و اکثریت متخصصان و کارشناسان با این طرح مخالف بودند. یعنی یارانه ای که باید به عنوان یک. طرح کوتاه و مقطعی برای کمک به یک سری اقشار ضعیف برای عبور از شرایط تورمی سنگین آن برهه می شد، بار مضاعفی شد که دولت را به طور دائم موظف به پرداخت آن کرد.

وی در ادامه افزود: درامد های بالا و افسانه ای نفتی که در دولت نهم و دهم به دست دولت رسید، باید صرف رفع موانع تولید می شد که این امر اتفاق نیفتاد و همانند دولت های قبل صرف توزیع پول شد، که همان موقع هم ما در مجلس هفتم مخالف این امر بودیم. ما مخالف پرداخت یارانه بودیم اما این به این معنا نیست که ما به فقر فقرا و ریشه های آن نپردازیم، اما شما با توزیع پول در کشور به دندان چرک کرده به جای درمان ریشه ای و اصلی صرفا مسکن می زنید و مجبور می شوید دوز این مسکن را دائما بالا ببرید تا جایی که دندان را بطور کلی از دست می دهید.

خوشبختانه در دولت جاری تقاضای مشورت های علمی چه در قالب مناظره و چه در قالب های دیگر به کرات شده است. اگر چه شیوه و تشکیل این جلسات شرایط خاص خود را می خواهد، نمی شود در یک جلسه ی باز و با تعداد محدود و وقت های 5 دقیقه ای، جواب های دقیق و کارشناسانه برای برون رفت ازاین شرایط کشور ارائه داد.

خوش چهره گفت: دولت اگر اهداف اجرای عدالت، تقویت پول ملی، کاهش وابستگی، رونق تولید، ایمن سازی کشور از جنگ اقتصادی توسط نظام سلطه و بهبود بخشیدن معاش مردم را دارد، اولا مبانی نظری خود را باید تبیین کند و دوما باید دقت کند که مشاوران و کارشناسانی که با آن ها مشورت می کند کارشناسانی باشند که سوابق و کارنامه آن ها سلامت و شفاف باشد، ما می بینیم کسانی به دولت مشاوره می دهند که خودشان از زمینه سازان شرایط امروز کشور در سال های گذشته بوده اند.

این کارشناس اقتصادی درخصوص جلسه اقتصادادنان با رییس جمهور گفت: جلسه شامگاه سه شنبه با آقای رئیس جمهور خوب مدیریت نشد وبه جای اینکه در مسائل کلان تر و معیشت مردم بحث شود اکثر بحث ها حول ارز 4200 تومانی چرخید. البته این انتقاد دیگری هم به جلسه وارد بود که فرصت صحبت های 5 دقیقه ای برای چنین مسائل مهمی بسیار کم است و در این فضا فرصت پاسخ های عقلایی نیست.

نکته دیگری که در این جلسه بنظر می رسید این بود که دوستانی که در گذشته خودشان صاحب منصب بوده اند و باید پاسخگوی شرایط موجود باشند خودشان مطالبه گر شده بوده اند. بعضی از دوستان ما که متکفل کار شده اند و باید دیدگاه های خود را با صراحت هم اعلام کنند، و اتفاقا بر مسند کار هم هستند متاسفانه راه افراد قبلی را به نحو دیگری می روند.

وی در ادامه افزود: مشورت پذیری رییس جمهور بسیار خوب است. دولت وارث یک شرایط حساسی است. خیلی از متغیر های کلان مانند اشتغال، تولید ناخالص ملی، تورم، سطح عمومی قیمت ها و...... از نظر محافل آکادمیک متغیرهای بحرانی هستند.

معمولا هر دولتی که درهرجای دنیا روی کار می آید با یک یا دو متغیر بحرانی مواجه است مثلا در کشوری، بیکاری زیاد است و حالت رکودی دارد یا در کشور دیگری تورم بالاست و بیکاری کم است و رونق دارد. اما ما در کشور خودمان با چندمتغیر بحرانی مواجه هستیم، اولویت سیاست گذاری دولت ها بر طبق این متغیرهای بحرانی است. یعنی مثلا در کشور ما اگر متغیر بحرانی اشتغال است دولت باید تمام تلاش خود را برای حل این موضوع بگذارد و تمام سیاست های اقتصادی خود مانند نرخ بهره ی بانکی و یا نرخ مالیات برای تولید پایین باشد و یا واردات کالاهای غیرضروری برای رونق تولید باید کاهش یابد.

وی گفت: متاسفانه در شرایط فعلی چنین اولویتی را در دولت نمی بینیم و دولت مشغول امور روزمره و تنظیم بودجه و جبران کسری بودجه با روش های منسوخ قبلی مانند خام فروشی های گسترده که ضررهای آن را هم بارها تجربه کردیم، است. در دولتهای گذشته هرجا کسری می آورند رو به شوک ارزی و افزایش نرخ ارز آورده ند. این شوک ارزی تورم زاست و باعث اختلاف طبقاتی شده است و تولید را نابود کرده است، در جلسه سه شنبه شب طرح حذف ارز 4200 تومانی و این طور مسائل مطرح بود که خوشبختانه آقای رئیس جمهور دغدغه ها را شنیده بودند و گفتند که برای حذف ارز400 تومانی عجله ای نداریم و ممکن است ارز 4200 تومانی را تا سال 1401 حفظ کنیم. البته حفظ ارز 4200تومانی به مفهموم تایید وضع موجود نیست اما اینکه بعضی نگاه ها به سمت شوک های ارزی و خصوصا گران کردن حامل های انرژی است که بحثش این روز ها بسیار داغ است، بسیار اشتباه است و آثار تورمی سنگین دارد.

خوش چهره در ادامه گفت: ما امروز بحران تورم و اشتغال و مسکن و.... داریم. در بحران نباید ساده انگاری و خام خیالی و محدودنگری کرد و همچنین نقش عوامل بیرونی و نظام سلطه را نباید نادیده بگیریم. نسخه های نخ نما و تکرار شده و را نباید دوباره تکرار کنیم. روش شوک ارزی جواب نداده است و نباید دوباره تکرار شود.

دوستان در مورد نرخ بالای رشد اقتصادی در سال های آینده حرف می زنند. نرخ رشد اقتصادی یک شاخص برای سنجش هست اما باید توجه کنیم که به چه بهایی نرخ رشد اقتصادی بالا می خواهیم. اگرنرخ رشد اقتصادی به صورت خام فروشی نفت و یا بصورت وام و استغراض های خارجی و یا وابستگی و وادادگی به بیرون باشد ارزشی ندارد. ملاحظه ی مهم تر این است که اگر درامد کشور افزایش پیدا کرد آیا روش هایی داریم که اکثریت مردم ازین موضوع منتفع بشوند؟ اگر نرخ رشد بالا برود و اکثریت بهره مند نشوند شکاف طبقاتی ایجاد می شود. این اتفاق به این صورت می افتد که که شما به جای اینکه سبب رونق تولید بشوید و در نتیجه کارگر و فارغ التحصیل دانشگاهی و.... از طریق اشتغال درامد بالا داشته باشه اند صرفا از طریق خام فروشی نفت نرخ رشد را بالا برده اید.

وی با اشاره به سوال رئیس جمهور درباره رشد اقتصادی افزود، این نرخ رشد اقتصادی بالا، اشتغال زایی به شدت پایینی دارد و شما تمام سرمایه گذاری های خود را صرف رونق خام فروشی کرده اید. ولی اگر به عنوان مثال در بحث کشاورزی سرمایه گذاری کنید خواهید دید که چند میلیون اشتغال ایجاد می شود.

این دولت و دولت های قبل میزان سرمایه گذاری را از یک فرمول انحرافی که در کشورهای صنعتی موجود است حساب می کنند، بنابراین نرخ رشد را یک عددی در می آورند که این عدد در کشور ما غلط است چرا که آن کشورهای صنعتی محدودیت نیروی کار وبیکاری ندارند و فقط می خواهند عدد نرخ رشد اقتصادی را بالا ببرند. اینکه رییس سازمان برنامه و بودجه ما یک سری اعداد را به عنوان نرخ رشد اقتصادی مطرح می کند که ما می بینیم مبنای محاسبه او مانند روشهای سال های سابق است که ما در گذشته دیدیم و هیچ وقت به آن اعداد نه تنها نرسیدیم بلکه بسیار فاصله هم گرفته ایم.

وی در پاسخ به این سوال که چرا ما تورم تک رقمی نداریم گفت: در کشور ما هم عوامل بیرونی و هم عوامل درونی مانع این امر شده اند. شیطنت های دنیای سلطه را نباید در محاسبات نادیده گرفت. ارز باید فقط به صادرات و واردات و یکی دو درصد آن در مسائل دیگر برود. ما باید به جای مدیریت عرضه، تقاضا را مدیریت کنیم. همین الان هم باید ارز های خانگی و اصطلاحا ارز های تو بالشتی را با سود مشخصی مثلا حدود پنج شش درصد وارد نظام بانکی کنیم. طبق اظهار نظرهای رسمی بالای 20-30 میلیارد دلار درسطح جامعه ارز وجود دارد و اگر به سمت بانک ها بیاید کلی منابع در اختیار دولت قرار می گیرد که می تواند تورم را کنترل کند.

خوش چهره در انتها در رابطه با پرسش دیگر رئیس جمهور درباره یارانه های پنهان اضافه کرد: سیاست های اقتصادی شما باید متناسب با شرایط کشور باشد، یارانه ها جزو اقدامات مسکن است. ما باید اول نگرش ها و روش ها را اصلاح کنیم. دولت ها اقدامات کوتاه مدت و میان مدت بلند مدت دارند. یارانه یعنی مسکن، مسکن نمی تواند حال بیمار را خوب کند بلکه این درمان ریشه ای مانند رونق تولید است که می تواند ما حال اقتصاد ما را بهبود ببخشد.