پایان‌بندی هر چهار فیلم کوتاه امیدوارکننده و هنرمندانه بود / جمع دوست‌داران سینمای کوتاه باعث زنده ماندن سینما است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، شانزدهمین و آخرین جلسه از هفتمین فصل پاتوق فیلم کوتاه، روز گذشته دوشنبه 21 شهریورماه 1401، با نمایش 4 فیلم کوتاه «وادیار» به‌نویسندگی و کارگردانی مرجان خسروی، «ماجان» به‌نویسندگی و کارگردانی فردین انصاری، «مرد ابری» به‌نویسندگی و کارگردانی شاهین جلالی و «هناسه» به‌نویسندگی وکارگردانی میثم محمدخانی برگزار شد.

در این رویداد که همزمان با رونمایی پوستر سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران برگزار شد، فریدون جیرانی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، مجری و کارشناس پیشکسوت سینما، به‌عنوان کارشناس ویژه جلسه شانزدهم، پس از اکران آثار با کارگردانان فیلم‌های به نمایش درآمده به گفتگو نشست و آثار را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.

جیرانی در ابتدای صحبت‌های خود موفقیت فیلم‌ساز‌های ایرانی را در هفتادونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز تبریک گفت و برای آن‌ها آرزوی سربلندی و موفقیت بیشتر کرد؛ وی سپس با اشاره به چهار فیلم اکران شده در پاتوق فیلم کوتاه عنوان کرد: یک مساله مشترک در بین این فیلم‌های کوتاه بود که من را مجذوب کرد؛ نقطه مشترک هر چهار فیلم این بود که از نظر فنی، تکنیکی و فضاسازی بسیار قابل احترام بودند. من در بین این فیلم‌ها دیدم که می‌شود یک فیلم سفارش شده یا وابسته به یک نهاد سینمایی را ساخت، ولی هنرمندانه از کنار یک سری مسائل گذشت و پایانی هنرمندانه‌تر و البته امیدوارکننده به فیلم داد، درحالی که بیشتر فیلم‌های امروز ما تلخ هستند. هر چهار فیلم کوتاه این نکته را داشتند، که پایانی هنرمندانه و البته امیدوارکننده داشتند.

فیلم‌های سفارشی هم می‌توانند هنرمندانه باشند

وی افزود: این چهار فیلم با نوع نگاه مشترکی که کارگردان‌ها داشتند، من را شگفت‌زده کردند و یک درس بزرگی به من دادند که می‌شود با وجود سفارشی بودن یک اثر، فیلم هنرمندانه ساخت.

در ادامه، «وادیار» ساخته مرجان خسروی اولین فیلم کوتاهی بود که توسط این منتقد مورد بررسی قرار گرفت.

جیرانی در گفتگو با خسروی با اشاره به حضور واضح گرگ در فیلم و موفقیت او در ساخت «وادیار»، عنوان کرد: فیلم شما بسیار خوش‌ساخت بود، لحظه‌های خوبی فیلم شما دارد که برگرفته از فضاسازی اصولی است که در میزانسن ایجاد کرده‌اید. احساس من در زمان تماشای فیلم درگیر فضاسازی شده بود، همانند سه فیلم کوتاه دیگر که احساس من را به عنوان مخاطب سینما درگیر خود کرده بودند. اما نکته‌ای که در مواجهه با «وادیار» و حتی دیگر فیلم‌ها من را درگیر خود کرده بود، محدود کردن فیلم‌ساز‌ها بود، حالا نمی‌دانم این محدود شدن از سمت خود فیلم‌ساز‌ها بود یا از سمت بیرون تحمیل شده بود، زیرا توانایی که من در پلان به پلان این فیلم‌ها دیدم، ظرفیت هر کدام از این چهار کارگردان بالاتر از چیزی بود که روی پرده به نمایش درآمد و قطعا ملاحظه‌ها جلوی تبلور آن را گرفت.

ترسیم رابطه فقر و مذهب به بامزه‌ترین شکل ممکن

این منتقد سینما سپس درباره فیلم کوتاه «ماجان» ساخته فردین انصاری با اشاره به این نکته که موفقیت این فیلم، ترسیم درست و خلاقانه رابطه فقر و مذهب در یک فضای کمدی است، توضیح داد: «ماجان» فیلم سفارشی درجه یکی بود؛ اینکه یک کارگردان بتواند شوخی کند با سفارش و طنز را درگیر فیلم‌نامه داستان کند. فیلم فردین انصاری یک فیلم بامزه و جذاب برای من بود و تمام لحظه‌هایی که رابطه فقر و مذهب را در دل این فیلم تماشا می‌کردم، از ساخته این کارگردان جوان لذت می‌بردم.

در ادامه جیرانی با دعوت از امیرمحمد فرهمند بازیگر فیلم کوتاه «ماجان» که به عنوان نماینده این فیلم در پاتوق حضور داشت، عنوان کرد: نقش معلمی که تو در این فیلم ایفا کردی، جزو مهم‌ترین و بهترین نقش‌های چهار فیلم کوتاه اکران شده در این جلسه بود، تو به خوبی توانسته بودی که فضای اصلی داستان را با کمدی حفظ کنی.

سپس نوبت به نقد و بررسی فیلم کوتاه «مرد ابری» سومین ساخته شاهین جلالی رسید. جیرانی کارگردان فیلم سینمایی «قرمز» درباره «مرد ابری» بیان کرد: فیلم کوتاه شاهین جلالی در بین چهار فیلمی که اکران شد، سخت‌ترین فیلم کوتاهی بود که روی پرده تماشا کردم، کارکتر شخصیت اصلی فیلم با بازی محمود نظرعلیان باید به خوبی درمی‌آمد که در نتیجه تنهایی این «مرد آبی» توسط بازیگر و کارگردان خوشبختانه درست ادا شد. پایان‌بندی «مرد آبی» برخلاف «وادیار» کمی پیچیده و ظریف بود و اگر به یک نقطه قوت این فیلم بخواهم اشاره کنم، پایان‌بندی حرفه‌ای آن است.

مجری و کارگردان اسبق مجله نقد سینمایی «هفت» تصریح کرد: ما در «مرد ابری» شاهد یک پیرمردی هستیم که از مرگ می‌ترسد و جوانی را می‌بینیم که در ابتدای جوانی خود می‌میرد؛ این از جمله نکاتی است که من در این فیلم‌ها دوست داشتم، فیلم درباره پذیرش صحبت می‌کرد و وابستگی‌ها و ترس‌های یک مرد تنها.

تغییر شخصیت اصلی فیلم در 20 دقیقه

جیرانی درباره قهرمان فیلم کوتاه «مرد آبی» ادامه داد: قهرمان این فیلم، تنها قهرمان در بین این چهار فیلم کوتاه بود که از نقطه «الف» به نقطه «ب» می‌رسد، یعنی قهرمان دچار تغییر در رفتار و شخصیت خود می‌شود. تغییر اساسی یک شخصیت در 21 دقیقه و در یک فیلم کوتاه، بسیار سخت است، دوستان ما در یک فیلم 120 دقیقه‌ای توانایی نشان دادن این تغییر را در قهرمان ندرند، ولی ما به خوبی اینجا شاهد آن بودیم. امتیاز فیلم کوتاه «مرد آبی» است که شخصیت اصلی فیلم در ابتدای فیلم یک شکل فکر می‌کند و انتهای فیلم بعد از 20 دقیقه یک شکل دیگر فکر می‌کند، آن هم تنها با رخ دادن مرگ یک جوان که جا دارد به کارگردان فیلم تبریک بگویم. منتقد سینما با بیان یک نقد به هر چهار فیلم، اظهار کرد: من یک مشکل اساسی با هر چهار فیلم دارم که در ابتدای صحبت‌های خود به آن اشاره کردم و گفتم نقطه مشترکی این فیلم‌ها دارند که من را مجذوب کردند، آن هم امیدوانه تمام شدن فیلم‌ها است، چراکه فیلم‌ها سفارش شده ساخته شده‌اند. فیلم «ماجان» توانست با ظرافت از کنار این مساله سفارشی عبور کند، ولی سه فیلم دیگر امید را به رخ مخاطب می‌کشند.

وی افزود: کجای زندگی قهرمان «مرد آبی» امید است؟ درست است که هنرمندانه، امید در دل پایان‌بندی فیلم به نمایش درمی‌آید، ولی زندگی که درگیر تنهایی، بیماری و فقر است، چه امیدی دارد؟ زمانی که پزشک پیرمرد داستان او را جواب کرده است و به او استراحت مطلق داده است، امید به چه چیزی دارد؟! این نکته‌ای است که فیلم‌سازان جوان باید به آن توجه و عبور کنند؛ اینکه بخواهیم به هر شکلی اغراق شده یک زندگی سیاه را امیدوارکننده و شیرین نشان دهیم یا برعکس، درست نیست. فیلم‌ساز باید جسارت داشته باشد و واقیعت را به دور از شعارزدگی نشان دهد.

جیرانی درباره هر چهار فیلم گفت: باوجود نقدی که هر چهار فیلم دارم، پایان‌بندی فیلم‌ها را باوجود سفارشی که به کارگردان شده است، هنرمندانه و با عشق می‌بینم.

خلق قهرمان واقع‌بینانه در «هناسه»

«هناسه» ساخته میثم محمدخانی آخرین فیلمی بود که در پایان فصل هفتم پاتوق فیلم کوتاه توسط فریدون جیرانی نقد شد. میثم محمدخانی در ابتدا درباره ایده اولیه این فیلم که برگرفته به خبر برنامه «20:30» از جشن تولد یک خانواده در دقایق قبل از زلزله سرپل ذهاب استان کرمانشاه، اشاره کرد.

منتقد این جلسه درباره فیلم گفت: شروع فیلم برای من بسیار جذاب بود و به خوبی توانستم با شخصیت‌های اصلی فیلم، مانند دختربچه داستان و پیرمرد فیلم که با بازی محمود نظرعلیان همراه بود، لذت ببرم. تنها دغدغه من دلیل زلزله فیلم بود که حالا با شنیدن اینکه ایده اولیه فیلم از کجا نشأت گرفته است، بیشتر از فیلم کوتاه «هناسه» لذت بردم.

وی عنوان کرد: کارگردان فیلم «هناسه» به دنبال مرگ و زندگی می‌گردد، در فیلم ما شاهد تولد، مرگ و غسالخانه هستیم. فیلم خیلی خوب شروع می‌شود و در پایان قهرمانی که ساخته می‌شود واقع‌بینانه و دقیق است.

فریدون جیرانی در پایان از تمام حاضران در جلسه که بالغ بر 3 ساعت در سالن حضور داشتند و فیلم‌ها را با حوصله تماشا کردند، تشکر کرد و گفت: همین شما‌ها هستید که سینمای ایران را زنده نگه داشته‌اید. من با فکر به پلان به پلان فیلم‌ها، خود را درگیر نقد و بررسی آثار کردم و خوشحال هستم که در روز سینما کنار شما دوستان و اهالی سینمای کوتاه بودم.

فصل هفتم پاتوق فیلم کوتاه با اکران و بررسی 64 فیلم کوتاه در 16 جلسه به پایان رسید و آغاز فصل هشتم از سلسه جلسه‌های اکران، نقد و بررسی فیلم کوتاه، بعد از برگزاری سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران که از 27 مهر تا 2 آبان 1401 به دبیری مهدی آذرپندار برگزار می‌شود، در آبان 1401 برنامه‌ریزی شده است.