پایان سرد بلک‌فرایدی 1404

اولویت مردم، فقط کالاهای اساسی 

هالووین، ولنتاین و جمعه سیاه یا بلک فرایدی از مناسبت‌های وارداتی است که با راه‌یابی به فرهنگ ایرانی، در برهه‌ای توانست مشتاقان و علاقه‌مندان زیادی را به خود جذب کند، اما حالا وقتی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان 1404 همچنان بالای 43 درصد باقی‌مانده و حداقل هزینه سبد معیشت یک خانوار سه‌نفره شهری به بیش از 32 میلیون تومان رسیده، دیگر جایی برای خرید تفننی در چنین مناسبت‌هایی باقی نمی‌ماند. گزارش مرکز آمار ایران، نشان می‌دهد که سهم هزینه‌های خوراکی در سبد خانوارهای ایرانی در سال 1404 به بالاترین سطح 30 سال اخیر رسیده است: بیش از 43 درصد در دهک‌های پایین و حدود 33 درصد در دهک‌های متوسط.

در چنین شرایطی، کالاهایی مانند گوشی موبایل، لپ‌تاپ‌های میان رده و لوازم‌خانگی کوچک که زمانی در بلک‌فرایدی پرفروش بودند از اولویت خارج‌شده‌اند.

و قابل‌توجه آنکه به گفته فعالان بخش پوشاک، امسال، لباس هم از سبد مصرف اغلب مردم، خارج‌شده بود. زیرا خانوار ایرانی در 1404 عمده هزینه خود را صرف کالاهای اساسی و از خرید کالای غیرضروری مانند پوشاک صرف‌نظر می‌کند.

هم‌چنین بررسی‌های میدانی نشان می‌داد بسیاری از افراد، خریدهای ضروری خود را به انتظار هرگونه تخفیف قابل‌توجه در جمعه سیاه به تعویق انداخته اما تورم بالا و درآمد ثابت، امکان خرید را در این مناسبت محدود کرد. درحقیقت از طرفی رکود تورمی، از سویی نبود نقدینگی وبی پولی مردم به‌علاوه کاهش اعتماد عمومی به تخفیف‌های سنگین، موجب شد که فروشگاه‌ها به‌جای صفوف مشتری، با کاهش تقاضا دست‌به‌گریبان شوند. حداقل این که آمار شاپرک مهرماه پیام‌آور این خبر بود که تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی درآبان 1404 برابر با 4.213 میلیارد تراکنش بود که نه‌تنها رشدی نسبت به آبان ماه 1403 نداشت، بلکه 2.3 درصد کمتر بود و کمترین میزان از فروردین 1404 به بعد را نشان می‌داد.

خبری ازصف‌های طویل جمعه سیاه نبود

گردش مالی جمعه سیاه در جهان به قدری عظیم است که آن را به یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای اقتصادی سال تبدیل کرده است. در آمریکا، تنها در یک روز میلیاردها دلار تراکنش ثبت می‌شود، در اروپا نیز میلیون‌ها نفر در این روز به فروشگاه‌ها هجوم می‌آورند و برای خرید کالاهای تخفیف‌دار ساعت‌ها در صف صندوق‌های پرداخت در انتظار می‌مانند.

حال آنکه برخلاف بازارهای غربی که بلک فرایدی موجب انفجار فروش می‌شود، بازارجمعه سیاه ایران، بویژه امسال، تصویری از رکود را به نمایش، گذاشت.

مقایسه جمعه سیاه امسال با سال‌های 98 تا 1401 دورانی که هایپراستارها و فروشگاه‌های بزرگ در روز بلک‌فرایدی با صف‌های طولانی روبرو بودند حکایت از واقعیت‌های اینروزهای اقتصاد مردم جامعه دارد.

فروشگاه‌ها ومراکز خرید شهر اصفهان که تا پیش ازاین، با ازدحام زیادی تاپاسی ازشب، روبرو بودند امسال در اوج ساعت خرید (18 تا 22) با ظرفیت نیمه کاره پارکینگ‌ها و بیکاری فروشندگان، چهره‌ای دیگر را نمایان کردند.

قطعاً وضعیت در شهرهای کوچک و متوسط به مراتب، بدتر هم بوده است. در شهرهایی حتی بسیاری از فروشگاه‌های محلی کمپین بلک‌فرایدی راه نینداخته با این توجیه که هزینه تبلیغ، بیشتر ازدرآمد این روز، می‌شود.

نظرسنجی غیررسمی کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی نیز با بیش از 48 هزار رأی نشان داد: 64 درصد اصلاً به سایت‌ها سر نزدند.21 درصد، نگاه کردیم ولی چیزی نخریدیم وفقط 8 درصد، اعلام کردند بیشتر از یک میلیون تومان خرید کردیم.

دلیل اصلی در کامنت‌ها آنکه پولی نیست که بخواهیم خرج کنیم.

فقط کالای اقساطی 

درشرایطی خبرها گویای بی رونقی بازارهای شهر، درجمعه سیاه 1404 است که داده‌های موجود از روند فروش دیجی کالا نشان از رکوردشکنی در اکوسیستم خرده‌فروشی دارد. طبق آمارهای رسمی دیجی‌کالا، این شرکت توانست تنها در 24 ساعت نخست این رویداد، به رقم حیرت‌انگیز 2200 میلیارد تومان (2.2 همت) ارزش کالای فروخته شده دست پیدا کند؛ عددی که در تاریخ تجارت الکترونیک ایران بی‌سابقه عنوان می‌شود.

حال آنکه بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد ارزش ریالی متوسط هر سفارش در دیجی‌کالا در بلک‌فرایدی 1404 حدود 830 هزار تومان بود که نسبت به 1.48 میلیون تومان در بلک‌فرایدی 1401، کاهش 44 درصدی را نشان می‌دهد.

در این میان، بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین نیز با ارائه ابزارهایی مانند اقساط بدون ضامن، تخفیف خرید بعدی و بسته‌های ترکیبی، سعی درجذب مشتری ورفع موانع خرید نقدی نمودند.

در بازار پوشاک و لوازم‌خانگی سبک، تولیدکنندگان تلاش کردند درحد امکان قیمت‌ها را در سال‌های اخیر در حد قابل خرید نگاه دارند، به‌طوری که عملاً جایی برای تخفیف دادن باقی نمی‌ماند، ازاینرو غالباً فروشندگان بر روی بسته‌های ترکیبی و فروش اقساطی تمرکز داشتند.

گزارش‌های موجود هم نشان می‌دهد تنها بخشی که در بلک‌فرایدی 1404 واقعاً رونق گرفت، فروش اقساطی بود. پلتفرم‌هایی مانند ازکی‌وام، اسنپ‌پی، دیجی‌پی و لندو اعلام کردند که درخواست تسهیلات خرید در هفته بلک‌فرایدی نسبت به هفته معمولی بین 220 تا 380 درصد رشد داشته است.

بلک‌فرایدی بی رمق تر ازسال‌های گذشته به اتمام رسید

بررسی ها، آمارها ومشاهدات میدانی گواه آن است که استقبال مردم در جمعه سیاه امسال از سال‌های قبل، کمتر و فروش نسبت به سال‌های گذشته کاهشی بود. زیرا مشکلات اقتصادی از تورم تا کاهش قدرت خرید و رکود، برسرجای خود هستند و سیاست‌های فروش، نتوانستند انگیزه جدیدی را ایجاد کنند. با این اوصاف بلک‌فرایدی 1404 نه‌تنها یک روز هم قادر به رونق دهی بازار، نشد بلکه صحنه کاملی را از فروپاشی قدرت خرید طبقه متوسط ایران، پدیدار کرد.

بازاری را نشان داد که رسماً وارد مرحله رکود عمیق مصرفی شده است، جایی که دیگر نه تقاضا هست، نه توان خرید، نه اعتماد و نه حتی انگیزه برای یک خرید ساده وتا زمانی هم که تورم بالای 40 درصد و سقوط آزاد ارزش پول ملی ادامه داشته باشد هیچ اقدامی نمی‌تواند بازارها را نجات بخشد.