پنج چالش بزرگ در مبارزه با تغییرات اقلیمی

سم مردیت - سی‌ان‌بی‌سی؛ از روز گذشته، نشست آب‌وهوای سازمان ملل در گلاسکوی اسکاتلند آغاز شده است و تا دوازدهم ماه جاری ادامه خواهد داشت. رهبران جهان برای اعلام برنامه‌های جدید خود در زمینه کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، تحت فشار شدیدی قرار دارند. نشست کنونی یکی از مهم‌ترین نشست‌های آب‌وهوایی در تاریخ است و همه منتظرند ببینند که کشور‌های بزرگ منتشرکننده گاز‌های گلخانه ای، چه میزان برای مقابله با گرم شدن کره‌زمین مصمم هستند.

دیپلمات‌ها و رهبران جهان قبل از آغاز نشست، سعی کردند انتظارات را درباره موفقیت در این مسیر کاهش دهند، اما در سندی که از سوی بیش از 100اقتصاد در حال توسعه منتشر شده، بر این واقعیت تاکید شده است که دیگر هیچ بهانه‌ای نمی‌تواند برای عمل نکردن به وعده‌ها وجود داشته باشد.

هدف تعیین‌شده در توافقنامه پاریس در سال 2015 این است که با کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، ترتیبی داده شود تا رشد دمای کره‌زمین نسبت به قبل از انقلاب صنعتی به 5/ 1درجه سانتی‌گراد محدود شود. به‌منظور تحقق این هدف، جهان باید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را در چند سال آینده به نصف کاهش دهد و تا سال 2050 خالص انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به صفر برسد.

دانشمندان بار‌ها تاکید کرده‌اند که بهترین راه برای جلوگیری از گرم شدن کره‌زمین، کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است و این کار باید با سرعت انجام شود.

یوهان راک استروم، رئیس پوتسدام، موسسه‌ای که در حوزه آب‌وهوا تحقیق می‌کند، می‌گوید: «به نظر من موفقیت نشست کنونی به مذاکرات موثر بر سر پنج موضوع بسیار مهم وابسته است؛ کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه ای، تامین مالی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی، قیمت‌گذاری کربن، راه حل‌های حفاظت از طبیعت و کاستن از مصرف سوخت‌های فسیلی.» در ادامه به هریک از این موارد اشاره می‌کنیم.

نخستین موضوع، کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است. راک استروم می‌گوید، باید ترتیبی داده شود تا 195کشور در برنامه ریزی‌های خود واقعیت‌های علمی را در نظر بگیرند و طوری عمل کنند که تا سال 2050 خالص انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به صفر برسد. تاکنون تنها تعداد کمی از کشور‌ها در این مسیر قرار گرفته اند و کشور‌هایی نظیر اندونزی، روسیه و برزیل هنوز برنامه‌های خود را در این زمینه اعلام نکرده اند.

در یک گزارش سازمان ملل که درباره تلاش کشور‌ها برای کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای منتشر شده، آمده است؛ حتی اگر برنامه‌ها به طور کامل اجرا شود، پایان سده حاضر دمای کره‌زمین حداقل 7/ 2درجه سانتی‌گراد بالاتر خواهد بود. تلاش‌هایی که از سوی کشور‌ها انجام می‌شود برای رسیدن به هدف تعیین‌شده در توافقنامه پاریس کافی نیست.

برای تغییر باید واقعیت‌ها پذیرفته شود، با صداقت وعده داده شود و به وضعیت کشور‌های آسیب پذیر توجه شود. صرفا اظهار خوش‌بینی درباره آینده کافی نیست؛ زیرا کشور‌ها تا انجام اقداماتی که بسیار ضروری است، فاصله زیادی دارند. خوش‌بینی، مشکلات کنونی را حل نمی‌کند. جان مردم در کشور‌های در حال توسعه و آسیب پذیر همین حالا در خطر است و این خطر، حاصل ناکامی تولیدکنندگان بزرگ گاز‌های گلخانه‌ای در انجام اقدامات ضروری برای مقابله با تغییرات اقلیمی است.

دومین موضوع، تامین مالی است. در سال 2009 اقتصاد‌های ثروتمند وعده دادند که از سال 2020 به مدت پنج‌سال، هر سال 100میلیارد دلار برای کمک به اقتصاد‌های فقیر اختصاص می‌دهند تا این کشور‌ها از مصرف سوخت‌های فسیلی بکاهند؛ اما این وعده هنوز اجرا نشده است. این رقم نسبت به هزاران میلیارد دلاری که آن کشور‌ها برای جبران اثرات همه‌گیری کرونا اختصاص داده اند، بسیار اندک است.

تغییر زیرساخت‌های مبتنی بر سوخت فسیلی به زیرساخت‌های مناسب برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بسیار عظیمی است و تنها با این حجم سرمایه‌گذاری می‌توان به شکل موثر با تغییرات آب‌وهوایی مقابله کرد؛ بنابراین در نشست کنونی باید در این زمینه بحث شود. سومین موضوع، قیمت‌گذاری کربن است.

از دید طرفداران این امر، قیمت‌گذاری کربن راهی موثر برای تشویق به کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و کمک به فناوری‌های جدید برای جایگزین کردن فناوری‌های به‌شدت آلاینده کنونی است. مخالفان این موضوع می‌گویند، بند ششم توافقنامه پاریس هدف این توافقنامه را تضعیف می‌کند؛ زیرا برای تحقق آن هدف، باید اقدامات بسیار سریع تری انجام شود. در این زمینه نیز باید بحث شود و نتایج درست به دست آید.

چهارمین موضوع، حفاظت از طبیعت است. شاید مهم‌ترین موضوع برای نشست کنونی این است که این نشست، نخستین نشستی باشد که در آن واقعا به طبیعت توجه می‌شود. باور کنید که تنها راه برای تحقق توافقنامه پاریس، توجه به حفاظت از اقیانوس‌ها و جنگل‌هاست. آن‌ها بیش از آنکه گاز‌های گلخانه‌ای منتشر کنند، آن را جذب می‌کنند. این باور وجود دارد که دو تهدید، یعنی تغییرات اقلیمی و از میان رفتن تنوع زیستی، باید با هم رفع شوند و رفع یکی، بدون توجه به دیگری، ممکن نیست. حفاظت از زمین‌ها، جنگل‌ها و دیگر اکوسیستم‌های حیاتی باید در نشست کنونی مورد بحث قرار گیرد.

در نهایت، پنجمین موضوع، کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی است. سوزاندن نفت، گاز و زغال‌سنگ، عامل اصلی وضعیت وخیم اقلیمی جهان است. زغال سنگ آلوده‌کننده‌ترین سوخت است؛ به همین دلیل، اولین قدم باید جایگزین کردن آن با منابع تجدیدپذیر انرژی باشد. در نشست کنونی باید بحث‌های جدی درباره زمان پایان استفاده از سوخت‌های فسیلی، به‌ویژه زغال‌سنگ، انجام شود.