پیش بینی آینده اقتصاد ایران از نگاه فرزانی / بدون اصلاح ساختار بودجه، تورم باز هم افزایش مییابد
حجت الله فرزانی، کارشناس اقتصادی گفت: اگر تغییر ساختاری صورت نگیرد و ساختار بودجه اصلاح نشود و یا گشایشی از طریق رفع تحریمها و ورود منابع ارزی نداشته باشیم، تورم به طور فزاینده بالاتر خواهد رفت.
در روزهایی که تورم اوج گرفته، زمزمهها از افزایش نرخ ارز ترجیحی خبر میدهند. این امر همزمان شده با سه نرخی کردن بنزین و تعیین نرخ 5 هزار تومانی برای هر لیتر آن. به عبارت سادهتر دولت در شرایطی دست به یک جراحی تازه اقتصادی زده که اقتصاد، بدون آن هم در مسیر تورم فزاینده و منفی شدن رشد اقتصادی قرار گرفته است.
از نظر برخی از مدافعان اقتصاد بازار، جراحی اقدامی نیست که به شکل دائمی بتوان به آن توسل جست زیرا با ایجاد شوکهای پی در پی و جهشهای قیمتی باعث انواع بیثباتیها و ناآرامیهایی میشود که تا سالها کشور و جامعه با آن مشکلات دست به گریبان بمانند.
حجت الله فرزانی، کارشناس اقتصادی، به خبرآنلاین گفت: کنترل تورم در اقتصاد ایران به دو عامل بیشتر از هر عامل دیگری مرتبط است، یکی کنترل رشد نقدینگی و دیگر کنترل انتظارات تورمی است. منظور از انتظارات تورمی، آن دسته از عوامل غیراقتصادی است که بر نرخ تورم تاثیر میگذارند، مانند عوامل سیاسی یا تنشهای منطقهای. درواقع یک تنش منطقهای بر کنش فعالان اقتصادی امروز تاثیری دارد که در شاخصهای کلان هم به وضوح احساس میشوند.
او با بیان اینکه انتظارات روانی بیش از همه از فضای حاکم بر کشور نشات میگیرد، ادامه داد: در بحث کنترل نقدینگی اما بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار پولی دست بالا را دارد و اگر به آمارهای مختلف بنگریم، متوجه خواهیم شد که در این مدت تمام هم و غم خود را گذاشت و از راه کنترل ترازنامهها، خلق پول از سوی بانکها حد گذاری و سپس کنترل کرد.
وی با یاد آوری نقش کسری بودجه در رشد نقدینگی توضیح داد: این هم عامل مهمی است و نباید آن را دستکم گرفت. کسری بودجه خواهیم داشت تا زمانیکه نتوانیم یک بودجه متوازن و عملیاتی بنویسیم. این میان دولت بخشی از کسری بودجه را اغلب به اصطلاح پولی میکند و آن را با استقراض از منابع بانکی تامین میکند. به این ترتیب در حالی که سیاستگذار پولی، فشار را برای کنترل نقدینگی به اوج رسانده، دولت برای تامین بخشی از هزینههایش اقداماتی در پیش میگیرد که بر میزان نقدینگی میافزاید.
اصلاحات اقتصادی نیاز فوری کشور
فرزانی در پیشبینی آینده اقتصاد گفت: وضعیتی که انتظارات تورمی را به وجود آورده، اگر تغییری نکند، کسری بودجه هم کمتر نخواهد شد و به این ترتیب تورم هم کم نمیشود. در واقع ما تا زمانی که نتوانیم یک بازار جدید برای صادرات محصولاتمان پیدا نکنیم، یا راههای بهینهتری برای دور زدن تحریمها نیابیم و گشایشی در شرایط مان ایجاد نشود، احتمالا تورم هم کاهش نخواهد یافت.
از نظر این تحلیلگر، دامنه کسری بودجه دائم در حال افزایش است و به طور قطع بخشی از این کسری با فشار به نقدینگی تامین میشود.
وی در پیشبینی تورم گفت: من فکر میکنم در بهترین حالت در 1405، وضعیت تورم مشابه امسال باشد. در عین حال امکان اینکه تورم به شکل تصاعدی بالا برود و در سال آینده بیش از امسال باشد هم زیاد است. ما اقتصادی تورمزده هستیم که دهههاست با تورم دو رقمی مواجهیم و به شکل تصاعدی هم بر تورم ما افزوده شده است. کما اینکه در دهه 80 میانگین تورم سالانه 20 درصد بود و اکنون حدود 40 درصد است.
او هشدار داد: اگر تغییر ساختاری صورت نگیرد و ساختار بودجه اصلاح نشود و یا گشایشی از طریق رفع تحریمها و ورود منابع ارزی نداشته باشیم، تورم به طور فزاینده بالاتر خواهد رفت. ادامه مسیری که وضعیت ما را به اینجا رسانده، نتیجهای جز عمق یافتن مشکلات امروز ندارد و کشور نیازمند تغییرات اساسی است.
فرزانی با بیان اینکه در عرصه سیاستگذاری تغییر خاصی دیده نمیشود، تصریح کرد: در بهترین حالت بانک مرکزی می تواند همین وضعیت انقباضی را نسبت به نقدینگی ادامه دهد. این سیاست تنها میتواند کریدور تورمی فعلی را برای مدت محدودی حفظ کند و در سالهای بعد اثربخشی آن کمتر میشود.
فرزانی با انتقاد به کسانی که مبلغ سیاست تک نرخی کردن ارز هستند، توضیح داد: در شرایطی که کشور ما قرار دارد، یعنی بازار با یک عدم تعادل بزرگ در سمت عرضه و تقاضا قرار دارد و ما محدودیتهای جدی برای تامین نیازهایمان داریم، این پیشنهاد خردمندانه نیست. ما در تامین حداقلهای اقتصادی و مواد اولیه صنایع، به دلیل تحریم های ظالمانه غرب دچار انواع کمبودها شدهایم و این تفاوت بزرگ اقتصاد ما با کشورهای دیگر است.
فرزانی با اشاره به تفاوت اقتصاد ایران با دیگر اقتصادهای نرمال، وضعیت اقتصاد ایران را ناآماده برای سیاستهای باز اقتصادی دانست.
وی با تاکید بر اینکه فعلا امکان تک نرخی کردن ارز ممکن نیست، گفت: چون دچار محدودیت در دسترسی به منابع ارزی خودمان شدهایم، نمیتوانیم به سمت این برویم که نرخ ارز در بازار تعیین شود. برای اینکه کشور دچار مشکل نشود باید از طریق همین منابع محدود شده خودمان، بر اساس اولویتهای کشور به تخصیص ارز دست بزنیم. جیره بندی کردن امروز یک ضرورت از سر ناچاری است. تا زمانی که الزامات تک نرخی کردن ارز مانند سهولت دسترسی به منابع ارزی فراهم نشود، باید به همین نظام چند نرخی تن دهیم.
از نظر این تحلیلگر اقتصادی، از آنجایی که امکان تک نرخی کردن ارز وجود ندارد، هر اقدامی به آن سمت، تنها به تحمیل شوک به کل اقتصاد منجر میشود.
او گفت: بنا به تجربه، حرف از تک نرخی شدن، میزنند ولی نهایتا مجبور به تعیین نرخهای تازه ارزی خواهند شد ولی شوک این اقدام به معیشت مردم آسیبهای جدی خواهد زد. محدودیت منابع یک واقعیت عینی است و سیاستهایی که بر اساس این واقعیت بنا نشدهاند، محکوم به شکست هستند.
وی درباره نرخ تبدیل دلار نفتی به ریال در بودجه 1405 پیشنهاد داد: من فکر میکنم اگر این نرخ به بازار نزدیک باشد، میتواند به یکسری چالشها مانند کسری بودجه را کاهش دهد اما برای رفع پایدار این چالش باید سراغ بازارهای جدید صادراتی برویم. یعنی باید کاری کرد تا با وجود این محدودیتها بخش واقعی اقتصادمان بزرگتر شود در غیر این صورت باید این واقعیت تلخ را بپذیریم که مشکلات اقتصادی شدت خواهند گرفت.
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.