پیوند «سینما و کتاب»، با علاقه هنرمندان، توجه نویسندگان و جدیت مدیران صورت می‌گیرد
سینما و کتاب عبارت جذاب و شیرینی است که در کشور ما هم در نشر و هم در تولید فیلم قدمت دارد اما اقتباس‌های زیادی هنوز صورت نگرفته در حالی که با توجه به انبوه کتب داستان و خاطره می‌توان چشم‌انداز عالی و وسیعی به آن داشت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سینما و کتاب یکی از عناوین مطرح در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران بود. از برگزاری نشست‌های مرتبط با این حوزه در محافل نقد و بررسی تا اکران فیلم‌های سینمایی، مستند و انیمیشن در نمایشگاه کتاب.
به طور کلی میان این دو حوزه ارتباط خوبی برقرار است و سالیان درازی است که کتب گوناگونی در زمینه سینما چاپ می‌شود. از سوی دیگر رمان‌ها، داستان‌ها و اشعار نیز همواره به عنوان منبع اقتباس در سینما استفاده شده است. بنابراین پیوند و ارتباط سینما و کتاب یکی از مباحث مهم و پربسامد دنیای میان رشته‌های فرهنگی است.
امسال نیز در سی و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، انتشاراتی مانند بنیاد سینمایی فارابی، انجمن سینمای جوانان ایران، ساقی و... کتب مهمی که در حوزه سینما و همینطور اقتباس داشتند را به نمایشگاه آوردند.
امسال از سوی انتشارات بنیاد سینمایی فارابی، کتب روایت در سینما نوشته دیوید بردول، داستان‌گویی در سینما و تلویزیون از کریستین تامپسون، بازاندیشی مباحث رمان و فیلم نوشته کامیلیا الیوت، فیلمنامه نویسی پیشرفته لیندا سیگل، چگونه از هر چیزی اقتباس کنیم؟ به قلم ریچارد کریوولن، چگونه مشکلات فیلمنامه را حل کنیم از سید فیلد و همچنین فیلمنامههای گوناگون مانند مخصمه و رهایی از شاوشنگ را به نمایشگاه آورده است.
انتشارات ساقی نیز که یکی از ناشران قدیمی حوزه سینما است، امسال یکی از کتب مهم فیلمنامه‌نویسی را به بازار کتاب آورده است. کتاب «آناتومی داستان» نوشته جان تروپی که شاگرد سید فیلد، از بزرگان آموزش فیلمنامه نویسی در جهان است. کتاب بسیار مهم و مطرح «داستان» نوشته سید فیلد در آموزش فیلمنامه‌نویسی، دارای ارجاعاتی به فیلم‌های سینمایی است که عموماً فیلم‌های قدیمی و کلاسیک است. اما در کتاب آناتومی داستان، نویسنده که تمرکزش بیشتر روی پرده سوم فیلمنامه است، به فیلم‌های جدید سینمای جهان نیز اشاره دارد.
ساقی همینطور در کنار فیلمنامههای مهمی چون بابل و ظهور - که البته بخش قابل توجهی از آنان امسال به بازار نیامده است - کتاب «بیست کهن الگوی پیرنگ» نوشته رونالدو بی توبیاس را که پیرنگ‌های سینمایی را توضیح داده است به نمایشگاه آورده است.
اما انتشارات «انجمن سینمای جوانان ایران» هم امسال در کنار کتاب هایش سالن سینمای سیار را با خود به نمایشگاه کتاب آورده است. در این سالن سینمایی در کنار نمایش فیلم هایی که عموما اقتباس بر اساس کتاب‌ها یا زندگی انسان‌ها وقایع مهم هستند، کتبی چون اقتباس ادبی در سینمای ایران نوشته پرویز جاهد، روایت در فیلم کوتاه، داستان گویی در فیلم کوتاه به قلم سعید عقیقی، فیلمنامه نویسی 1و2، فیلم‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟ از کریشناکونار منون، باغ بی‌کران و همیشه بهار که بازخوانی متون کهن برای اقتباس ادبی است انتخاب‌های سینماگرانی چون عزیز الله حمیدنژاد، جوادطوسی، داریوش مودبیان، رضا رهگذر، هوشنگ مرادی کرمانی، پوران درخشنده و است که به کوشش مهدی فرودگاهی جمع‌آوری شده است.
پورزارعی مسئول نشست‌های سینمایی این غرفه در گفت‌وگوی خود با خبرنگار تسنیم گفت که هدف از برگزاری سینماسیار و نشست‌های سینمایی در اینجا، فرهنگ‌سازی و تقویت ارتباط میان سینما و کتاب است. اینگونه که افرادی که برای خرید کتاب به نمایشگاه می‌آیند، بدانند که فیلم‌های زیادی بر اساس زندگی چهره‌های مهم و اتفاقات گوناگون ساخته شده است که در اینجا به نمایش درمی‌آید. همینطور بعد از نمایش فیلم‌ها کارگردانان و سینماگران مرتبط با همان فیلم با علاقمندان سینما و کتاب صحبت می‌کنند تا در جریان سختی‌ها و نکات مهم فیلمسازی قرار بگیرند.
البته انجمن سینمای جوانان ایران امسال در چهلمین جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز به موضوع ارتباط میان کتاب و سینما توجه دارد. مسابقه «کتاب و سینما» بخش جنبی و ویژه چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، با همکاری انجمن سینمای جوانان ایران و خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار می‌شود. قرار است که خانه کتاب و ادبیات ایران و انجمن سینمای جوانان ایران از فیلم و فیلمنامههای تولید شده با موضوع «کتاب و کتاب‌خوانی، صنعت نشر، اقتباس ادبی، پاسداشت و سرگذشت مؤلفین و ناشرین و خادمین حوزه نشر» تجلیل به عمل می‌آورد. در سومین روز جشنواره نیز با عنوان «روز کتاب و سینما» آثار برگزیده به نمایش در خواهد آمد. در مراسم اختتامیه جشنواره نیز «جایزه بزرگ کتاب و سینما» و «تندیس چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران» به برگزیده برتر اهدا خواهد شد.
اما درباره تقویت ارتباط میان سینما و کتاب مدیران چه می‌گویند؟ در این‌باره احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس نمایشگاه کتاب با اشاره به اهمیت اقتباس ادبی در سینما گفت که البته در سینمای ما آثار ادبی زیادی به فیلم‌های خوب تبدیل شده است، اما برداشت من این است که هنوز رمان‌ها و کتاب‌های زیادی خصوصاً در ادبیات دفاع مقدس وجود دارد که هنوز به فیلم تبدیل نشده است و جای کار دارد. علاوه بر این در حوزه کودک و نوجوان نیز کتاب‌های بسیار خوبی از گذشته وجود دارد که هنوز به فیلم تبدیل نشده‌اند. رهبر انقلاب نیز در زمینه کتاب کودک و نوجوان نیز بر اهمیت این موضوع تأکید داشتند که باید کتب کودک با جدیت بیشتری دنبال شود.
وی بیان کرد: به همین دلیل، امسال از انجمن سینمای جوانان ایران برای برگزاری بخش سینما و کتاب دعوت کردیم تا برخی از آثار اقتباسی را نمایش دهند. اما مهمتر از آن این است که انجمن سینمای جوانان ایران، امکان آشنایی ناشران را با ظرفیت‌های تولید در سینما فراهم کند تا ناشران کتاب‌هایی که در این زمینه دارند را برای اقتباس سینمایی معرفی کنند. این زمینه امسال در زمینه فیلم‌های کوتاه ایجاد شد اما می‌تواند در ابعاد بزرگتر با همکاری بنیاد سینمایی فارابی نیز ادامه پیدا کند.
احمدوند درباره سیاست‌های دولت در زمینه پیوند و تقویت میان سینما و کتاب نیز گفت: این موضوع جزو اولویت‌های تولید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. در بازدیدی که رهبری داشتند نیز اشاره کردند که باید زیربنای آثار هنری و فرهنگی تولیدکنندگان و هنرمندان، کتاب باشد. در صورتی که خود هنرمندان و تولیدکنندگان اهل مطالعه باشند به مرور شاهد کارهای با کیفیت و بهتری در سینما خواهیم بود. بنابراین باید فاصله میان کتاب و سینما تاجایی که ممکن است، کم شود.
بنابراین در یک نگاه کلی می‌توان گفت که در نمایشگاه کتاب امسال شاهد کتب فراوانی در زمینه سینما و به طور اخص، کتبی که درباره اقتباس ادبی باشند نوشته و چاپ شده است و به طور کلی فضای میان سینما و کتاب نسبت به سال‌های گذشته پروبال بهتری پیدا کرده است. هرچند که باید برای این حوزه فعالیت و ضریب رسانه‌ای بیشتری شکل بگیرد.
بنابراین اگرچه حضور انجمن سینمای جوانان ایران در نمایشگاه برای تقویت پیوند میان کتاب و ادبیات مفید و ضروری است اما باید نشست‌ها و محافل هم‌اندیشی برای این پیوند میان هنرمندان، نویسندگان و ناشران با همکاری مدیران سینمایی کشور شکل بگیرد. به نظر می‌رسد که همانطور که معاون فرهنگی وزارت ارشاد گفته است، نقش بنیاد سینمایی فارابی در این میان اهمیت بیشتری به دلیل توان بالای آن در تولید دارد.
کتاب‌های فراوانی در زمینه دفاع مقدس اعم از خاطرات، داستان و رمان وجود دارد که هرکدام قابلیت تبدیل به یک فیلم را دارد. اما در این میان کارهای صورت گرفته بسیار کم است و باید با همراهی سه جانبه هنرمندان، نویسندگان و مدیران کتب گوناگون تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به فیلم تبدیل شود.
/ گزارش از محمدباقر صنیعی منش /
