پیگیری سیاست همسایگی، منافع ملی محقق می‌شود / برای تحقق سیاست همسایگی باید برنامه راهبردی داشته باشیم
تهران - ایرنا - دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان با اشاره به راهبرد دولت سیزدهم در گسترش روابط با کشورهای همسایه گفت: با تدوین و اجرای سیاست همسایگی منافع ملی جمهوری اسلامی ایران محقق می‌شود.
به گزارش ایرنا، سید جلال دهقانی فیروزآبادی با بیان اینکه ارتباط با همسایگان و سیاست همسایگی یکی از مهمترین اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است، گفت: تنها چیزی که ما در سیاست و نظام بین الملل نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم همسایگان هستند. چه به لحاظ سیاسی، چه به لحاظ امنیتی، چه به لحاظ ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، همسایگان حائز اهمیت بسیار زیادی هستند. از این رو، در دولت سیزدهم یکی از اولویت‌های مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست همسایگی و توسعه روابط با همسایگان تعریف و تعیین شده است.
این استاد دانشگاه پیگیری راهبرد ایران هراسی توسط دشمنان را از موانع گسترش روابط با همسایگان عنوان کرد و گفت: متأسفانه دشمنان جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته و به ویژه در چند سال اخیر در صدد تهدید پنداری و تهدید انگاری جمهوری اسلامی ایران برای همسایگان بوده‌اند و بعضی از همسایگان بر اساس درک نادرستی که از جمهوری اسلامی داشته‌اند یک تهدید پنداری غیرواقعی برایشان شکل گرفت.
وی افزود: برگزاری رویدادهای علمی مانند همایش ملی ایران و همسایگان هم می‌تواند آن روایت نادرست را تصحیح کند و هم این فرصت را می‌دهد تا بتوانیم روایت‌های واقعی و اهداف و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران را ترسیم کنیم.
دبیر کمیته عملمی همایش ملی ایران و همسایگان تأکید کرد: خیلی از سوء‌تفاهم ها و سوءبرداشت‌ها ناشی از عدم شناخت درست از جمهوری اسلامی ایران است، ضمن این که ما هم نیاز به شناخت مبتنی بر واقعیت از همسایگان خود داریم و باید به یک تفاهم مشترکی برسیم که بر اساس آن اهداف و منافع مشترک را شناسایی و عملی کنیم
استاد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی با تعریف سیاست همسایگی گفت: شاید یکی از رایج‌ترین تعاریف توسعه روابط با همسایگان یا در اولویت قرار گرفتن همسایگان در سیاست خارجی بر اساس منافع مشترک باشد. به این معنا، سیاست همسایگی به معنای اولویت قرار گرفتن همسایگان و توسعه روابط با همسایگان بر اساس فهم مشترک و تأمین منافع مشترک است.
وی افزود: به نظر من سیاست همسایگی یک نوع جهت گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اولویت دادن به همسایگان و توسعه روابط خارجی با 15 کشور همسایه و تلاش برای ایجاد یک همگرایی با آنها بر اساس منافع مشترک است.
دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان با آسیب شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در ادوار مختلف تصریح کرد: از نظر من شاید یکی از آسیب‌های سیاست خارجی ما در گذشته این بوده است که ما در سیاست خارجی‌مان رویکرد منطقه‌ای را آن‌گونه که شایسته بوده تعریف نکرده‌ایم و معمولاً در دولت‌های پیشین این‌گونه بوده که روابط با همسایگان و سیاست منطقه‌ای و سیاست همسایگی در ذیل روابط بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران تعریف می‌شد، یعنی روابط با قدرت‌های بزرگ و روابط با قدرت‌های فرامنطقه‌ای و ما به ازا و به اقتضای آن در منطقه پیگیری می‌شد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در دولت سیزدهم به درستی شاهد اولویت یافتن سیاست همسایگی و رابطه با همسایگان و تغییر رویکرد گذشته هستیم، گفت: همسایگان و سیاست همسایگی فی‌نفسه برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است. اگر ما بتوانیم توازن و تعادل میان سیاست بین‌الملل و سیاست فرامنطقه‌ای و سیاست منطقه‌ای و همسایگی خودمان را برقرار کنیم، گام مؤثری برای تحقق و تأمین منافع جمهوری اسلامی ایران برداشته‌ایم.
برای تحقق سیاست همسایگی باید برنامه راهبردی داشته باشیم
دهقانی فیروزآبادی در تشریح الزامات و راهکارهای اجرای سیاست همسایگی و گسترش روابط با همسایگان تأکید کرد: برای محقق شدن سیاست همسایگی باید برنامه راهبردی و طراحی استراتژیک و همچنین تقسیم کار ملی داشته باشیم.
این کارشناس مسائل بین الملل گفت: سیاست خارجی محدود و منحصر به وزارت خارجه نیست و نهادهای مختلفی در آن ایفای نقش می‌کنند اما سیاست خارجی بر اساس حضور و نقش‌آفرینی نهادهای مختلف نهایتاً خروجی‌اش باید تأمین منافع ملی باشد، بنابراین یکی از الزامات این است که ما باید یک راهبرد مشخصی برای سیاست همسایگی و یک طراحی استراتژیک برای آن داشته باشیم.
وی افزود: به نظر من یکی از الزامات مهم سیاست همسایگی و توسعه روابط با همسایگان، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز است. اگر بخواهیم با کشورهای منطقه نزدیک‌تر شویم باید بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل همکاری داشته باشیم که اولین شرط و لازمه‌اش هم زیستی مسالمت‌آمیز است. یعنی ضمن پذیرش اختلاف نظرها باهم رابطه و مراوده داشته باشیم.
این استاد روابط بین‌الملل با اشاره به برخی تنش‌ها و رقابت‌های موجود میان کشورهای همسایه ایران یادآور شد: منازعه در روابط بین‌الملل یک امر بدیهی و طبیعی است. در واقع سیاست، علم مدیریت منافع متعارض است ولی تفاوت در یک سیاست معقول و یک سیاست نامعقول در این است که ما بتوانیم این اختلافات و منازعات را به صورت مسالمت آمیز کاهش دهیم و حتی حل کنیم. نباید اجازه دهیم که تنش‌ها به سطح بالاتری ارتقا پیدا کند یعنی تصاعد منازعه و بحران نداشته باشیم.
وی با بیان اینکه در سیاست همسایگی، باید بر منافع مشترک به جای تهدیدهای مشترک تأکید کنیم گفت: البته این گزاره به این معنا نیست که ما به تهدیدهای مشترک بی‌تفاوت باشیم، قطعاً یکی از زمینه‌های همکاری همسایگان در مواجهه و مقابله با تهدیدات مشترک است، ولی به نظرم آن چیزی که سیاست همسایگی را برجسته و پایدار می‌سازد این است که ما چگونه می‌توانیم بر اساس منافع مشترک همکاری کنیم. چون منافع مشترک پایدارتر از تهدیدات مشترک است.
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به برگزاری همایش ملی ایران و همسایگان گفت: این همایش توسط مرکز آینده پژوهی جهان اسلام و وزارت امور خارجه با مشارکت دانشگاه های مختلف از جمله دانشگاه علامه طباطبایی، شهید بهشتی، عالی دفاع ملی، امام حسین، فردوسی مشهد، گیلان، مازندران، انجمن ژئوپلیتیک ایران و... در بهمن 1400 برگزار می شود.
وی افزود: اگرچه همه اهمیت و ضرورت سیاست همسایگی در کشور از طریق برگزاری همایش تأمین نمی‌شود ولی یکی از قالب‌ها و ساز و کارهای بسیار مؤثر این است که ما همایش‌هایی بر اساس هم اندیشی داشته باشیم که به یک اجماع ملی برسیم و بعد هم بتوانیم در مسیر تفاهم منطقه‌ای حرکت کنیم.
دهقانی فیروزآبادی با تأکید بر اینکه در این همایش «تلقی و تعریف خاص جمهوری اسلامی ایران از سیاست همسایگی مبنا است» گفت: امیدواریم این همایش بتواند هم در تبیین اهمیت و برجسته‌سازی این موضوع و هم در سطح علمی، آموزشی و نظری گام مؤثری بردارد. چون یکی از اهداف ما تولید ادبیات در سیاست همسایگی است به خصوص با یک نگاه ایرانی به سیاست همسایگی نه بر اساس نگاه دیگران. ما امیدواریم این همایش و همایش‌های دیگری که برگزار می‌شود به صورت توصیه‌نامه‌های سیاستی به بهبود فرآیندها و سیاست‌هایی که در عمل اجرا می‌شود کمک کند و ما در عمل و در حوزه اجرایی هم بتوانیم از این سیاست ها استفاده کنیم،
دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان با تشریح روندهای کمیته علمی اظهار کرد: این همایش به یک مرکز پژوهشی یا یک دانشگاه خاص محدود نشد بلکه دانشگاه‌های مختلف و انجمن‌های علمی و مراکز پژوهشی مختلفی در امر برگزاری مشارکت دارند که بسیار ارزنده است و گستره علمی که این همایش ایجاد کرده است به نظرم نقطه مثبت و مهمی است که ما همزمان از اندیشمندان مختلف، پژوهشگران مختلف، اساتید متفاوت استفاده کنیم.
وی افزود: پیش از برگزاری این همایش بیش از 10 پیش‌نشست برگزار شده است که آن هم یکی از نقاط قوت است که همایش فقط به یک روز محدود نشده بلکه از هفته‌ها قبل روند برگزاری پیش‌نشست‌ها آغاز شده است. بحمدالله استقبال جامعه علمی و اجرایی از همایش بسیار چشمگیر بوده و ما مقالات زیادی را دریافت کردیم. این مقالات در چند مرحله داوری شده و در سطوح مختلفی هم در یک فصلنامه تخصصی در مورد سیاست خارجی ایران و هم در کتابچه و نمایه الکترونیکی همایش منتشر خواهد شد.