چالش‌های صادرات «کیوی»/ تدوین سند جامع بهره برداری ضروری است

رشت - صادرات محصولات کشاورزی همیشه با برخی مشکلاتی همراه بوده که کیوی به عنوان یکی از محصولات باغی گیلان نیز از آن مستثنی نیست لذا به گفته کارشناسان نیازمند تدوین سند جامع بهره برداری هستیم.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - بهرام قربانپور: گیلان به حیث موقعیت جغرافیایی، اقلیمی و آب و هوایی از جمله استان‌های کشاورزی کشور به شمار می‌رود. خاک حاصلخیز و منابع آبی فراوان از یک سو و قرارگیری در شاهراه اقتصادی و تجاری و هم مرزی با منطقه اوراسیا از سوی دیگر سبب شده تا گیلان به مرکز اقتصاد کشاورزی صادرات محور تبدیل شود اما نبود برخی زیرساخت‌ها، استمرار روند کشاورزی سنتی و عدم توجه به دانش بنیان کردن این صنعت، پا بر گلوگاه اقتصاد کشاورزی گذاشته است.

صادرات کیوی رونق بخش اقتصادی کشاورزی گیلان

یکی از محصولاتی که می‌تواند اقتصاد کشاورزی گیلان را رونق ببخشید میوه خوشمزه و خوش طعم «کیوی» است، محصولی که برخی از چالش‌های موجود طعم صادرات را از آن گرفته است.

استان‌های شمالی کشور بویژه گیلان ظرفیت‌های خوبی برای تولید کیوی دارد اما به شرط آنکه ضمن توجه به کشت زیر سطح این محصول، نسبت به ارزآوری صادراتی آن نیز دغدغه مند بود.

طبق گفته متولیان امر سطح باغات کیوی کشور بیش از 12 هزار هکتار و میانگین محصول یک هکتار باغ کیوی بین 30 تا 40 تن متغیر است. ایران، با تولید حدود 290 هزار تن پنجمین تولیدکننده بزرگ کیوی در جهان است میزان تولید سالانه استان گیلان 75 هزار تن و مازندران بیش از 110 هزار تن گزارش شده، این آمار زمانی خوشحال کننده تر است که سهم افزون اعتبار جهانی در دست استان‌های شمالی می چرخد.

طعم خاص، اهمیت غذایی و خوشمزگی کیوی سبب شده تا در بازارهای جهانی «خریدار» داشته باشد و با تکیه بر صادرات این محصول با ارزش می‌توان به ارزآوری و اقتصاد صادرات غیرنفتی فکر کرد، اما به شرط آنکه بسترهای لازم برای صادرات فراهم شود.

استان‌های شمالی مهد تولید کیوی در کشور

«محمود هوشیارفرد» عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر به بررسی چالش‌های صادرات کیوی پرداخت و اظهار کرد: میوه کیوی بر خلاف برخی میوه‌ها مثل سیب و مرکبات در تمام مناطق دنیا یافت نمی‌شود و همین موضوع بر اهمیت آن افزوده است.

وی با بیان اینکه سطح باغات کیوی در دنیا حدود 185 هزار هکتار است، افزود: استان‌های شمالی مهد تولید کیوی در کشور هستند و تولید سالانه کیوی به 290 هزار تن می‌رسد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه کیوی محصول صادرات محور است، گفت: در سال‌های اخیر صادرات کیوی در کشور، به دلایل مختلف وضعیت پایدار و رضایت بخشی نداشته است.

هوشیارفرد با اشاره به ظرفیت ارزآوری محصول کیوی اضافه کرد: نیاز جهانی به کیوی، این محصول را جز میوه‌های صادراتی، با ارزش و دارای توجیه اقتصادی بالا تبدیل کرده که باید از این ظرفیت به بهترین شکل استفاده کرد.

وی با بیان اینکه حدود 60 درصد کیوی ایران صادر می‌شود، افزود: سهم ایران از صادرات جهانی کیوی حدود 8 درصد به ارزش بیش از 26 میلیون دلار است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه ایران بعد از اسپانیا، ایالت متحده و پرتغال دهمین کشور بزرگ صادرکننده کیوی در جهان است، گفت: کیوی نیوزیلند گران‌ترین و کیوی شیلی ارزان‌ترین کیوی جهان است.

هوشیارفرد با اشاره به مرغوبیت بالای کیوی در کشور بیان کرد: یک سری استانداردها از نظر اندازه، وزن، طعم و قند کیوی برای صادرات این محصول در نظر گرفته می‌شود که باید رعایت شود.

وی ادامه داد: فاکتورهای مهمی بر بازار صادرات و فروش کیوی تأثیر می‌گذارند که در صورت عدم رعایت آنها، حجم صادرات و قیمت سال به سال کمتر خواهد شد.

توجه ویژه به معیارهای صادرات و جذب بازارهای جهانی

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با اشاره به معیارهای مهم صادرات کیوی اضافه کرد: از دست دادن بازار مناسب صادرات (بازارهای هدف)، بالا بودن تعرفه صادرات، بسته بندی نامناسب، بالابودن هزینه حمل و نقل و فراهم نبودن زیرساخت‌های صادرات مانند کانتینرهای یخچال دار و زمان نامناسب برداشت (برداشت زودهنگام) از این موارد هستند.

هوشیارفرد با بیان اینکه زمان برداشت کیوی با کیفیت آن رابطه مستقیم دارد، گفت: عدم توجه باغداران به زمان صحیح برداشت باعث می‌شود که کیفیت کیوی کاهش پیدا کند.

وی با تاکید بر توجه ویژه به معیارهای صادرات و جذب بازارهای جهانی افزود: برخی از باغداران، محصول را زودتر و برخی دیگر دیرتر از زمان مقرر خود برداشت می‌کنند. برخی افراد هم کیوی را در سردخانه نگه داشته تا در موقع مناسب صادر کنند. متأسفانه دیده شده است که سردخانه‌ای دچار نوسانات دمایی می‌شود تمام این کارها باعث ضرر کردن می‌شود؛ چرا که کیوی‌های انباری شده ممکن است فاسد شده باشند یا از داخل میوه، شروع به خراب شدن کنند.

قانونمند شدن صادرات کیوی

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه قیمت، کیفیت بسته بندی و روش‌های حمل و نقل در صادرات کیوی به بازارهای هدف اهمیت بسیاری دارد، گفت: قیمت خرید کیوی صادراتی به صورت عمده از باغدار برای فروشنده ارزان‌تر تمام می‌شود با محاسبه اندکی سود و تعیین قیمت کیوی در بازار می‌توان قیمت محموله صادراتی را تعیین کرد. از طرف دیگر، طعم کیوی برای خریداران خارجی بسیار مهم است. اگر میوه کیوی در زمان مناسب برداشت شود، بهترین کیوی صادراتی را خواهیم داشت.

هوشیارفرد با اشاره به چالش‌های دیگر صادرات کیوی بیان کرد: کانتینرهایی که برای حمل کیوی صادراتی انتخاب می‌شود باید مجهز به یخچال‌های مخصوص نگهداری میوه باشند تا بتوان شرایط دمایی را تنظیم کرد کم توجهی به این مسائل باعث خواهد شد که تمایل خریداران کیوی ایران کاهش یابد و یا محصول ما را با قیمت ناعادلانه و پایین خریداری کنند.

وی با بیان اینکه صادرات کیوی بایستی قانونمند شود، افزود: قانون مندی در صادرات سبب می‌شود تا قیمت کیوی ایران در بازارهای جهانی دچار نقصان نشود...

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان، توجه به روش‌های نوین برای صادرات کیوی را در اقتصادی کردن آن اثربخش دانست و بیان کرد: یکی از مهمترین روش‌هایی که باعث می‌شود صادرات کیوی با راندمان بالا انجام گیرد این است که کیویی مستقیماً از باغ کیوی به کارخانه سورتینگ و بسته بندی منتقل شود. زیرا، سورتینگ کمک می‌کند کیوی‌های نامرغوب و آسیب دیده از خط بسته بندی خارج و حذف شوند.

هوشیارفرد با بیان اینکه عرضه نامتعارف و غیر استاندارد کیوی آفت بزرگ بازار جهانی این محصول است، گفت: ارسال محصول بی کیفیت، غیر اصولی بودن بسته بندی و نبود استانداردهای لازم زنگ خطر بزرگی برای صادرات کیوی تلقی می‌شود.

وی با بیان اینکه هند، روسیه و اوکراین بازارهای پر تقاضا برای صادرات کیوی ما هستند، افزود: با یک بازاریابی صحیح و مذاکره اصولی می‌توان فرآیند صادرات کیوی به این کشورها را با حجم بالا انجام داد.

لزوم کددار شدن باغات کیوی

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با اشاره به ضرورت کددار شدن باغات و شناسنامه دار بودن کیوی صادراتی تصریح کرد: باید مطابق تقاضای بازار کشورهای مقصد صادرات و همسایه، محصول کیوی شناسنامه دار و با سموم حداقلی تولید شود. لذا، آنچه که باید مورد توجه مسئولین ذیربط قرار گیرد صدور گواهی مبدا برای کیوی صادراتی با دقت، صحت و سرعت در واحد تولیدی (باغ) است.

هوشیارفرد ادامه داد: جهاد کشاورزی باید در کنار گواهینامه قرنطینه بهداشت نسبت به تسریع در صدور گواهی سلامت برای پیوست به محصول صادراتی اقدام کند تا مشکلی در صادرات دامن گیر صادرکنندگان نشود.

وی با اشاره به کاهش قیمت کیوی در روزهای آغازین صادرات، افزود: افزایش ناگهانی موجودی بازار و نبود زیرساخت‌های لازم برای صادرات سبب شده تا قیمت کیوی دچار کاهش شدید شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه صادرکننده کیوی باید کارت بازرگانی داشته باشد، گفت: صادرات کیوی باید با کارت بازرگانی انجام گیرد نه با استفاده از کارت‌های یک بار مصرف و آن‌هم توسط کسانی که صادر کننده واقعی نیستند. کارت بازرگانی باید در استان تولید کننده کیوی صادر شود تا بخشی از منابع درآمدی و سرمایه به دست آمده نصیب استان شود.

ایجاد زنجیره فراوری کیوی ضروری است

هوشیارفرد با اشاره به مشکلات بر سر راه صادرات محصول، بیان کرد: عده‌ای با استفاده از حیله‌های شبه قانونی و برای فرار از بازگرداندن ارز حاصل از صادرات کار صادرات را از طریق شرکت‌های واسط انجام می‌دهند. همچنین، عمدتاً صادرکنندگان ارز حاصل از فروش محصول را به دلیل مشکلات سیستم بانکی توسط صرافی‌ها به حساب‌های بانکی انتقال می‌دهند.

وی با تاکید بر اینکه سند جامع بهره برداری مناسب از محصول کیوی استان از تولید، فراوری، بازاریابی و تجاری سازی تدوین شود، افزود: سند جامع کیوی از مرحله تولید تا عرضه و صادرات مسیر راه را ترسیم و تمامی عوامل تولید و صادرات را در این مسیر هدایت و راهنمایی می‌کند.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه با ایجاد زنجیره فرآوری کیوی، زمینه اشتغال و درآمدزایی بیشتری را فراهم ساخت، گفت: جذب سرمایه گذار و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی علاوه بر اینکه ارزش افزوده بیشتری را نصیب استان خواهد کرد باعث اشتغالزایی مولد می‌شود.

با توجه به اینکه استان گیلانی یکی از استان‌های مهم در تولید کیوی به عنوان یک محصول ارزآور است باید مسئولان و متولیان اصلی این حوزه برنامه ریزی لازم برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب در صادرات باکیفیت این محصول را فراهم کنند تا به سرنوشت برخی محصولات کشاورزی که بعد از صادرات به دلیل کیفیت پایین عودت داده می‌شوند دچار نشوند.