چراغ‌برق تهران خاموش شد
خیابان چراغ برق تهران، روزگاری قلب تپنده بازار لوازم یدکی خودرو، حالا زیر سایه سنگین رکود اقتصادی به کسادی بی‌سابقه‌ای فرو رفته است. کاهش قدرت خرید، گرانی قطعات و گرایش مردم به لوازم کارکرده، این بازار حیاتی را به لبه پرتگاه کشانده و زنگ خطر را برای ایمنی ناوگان حمل‌ونقل به صدا درآورده است.
- فهرست محتوا
- دلایل اصلی رکود بازار
- خیابان چراغ برق؛ از رونق تا سکوت
- هشدار فعالان صنعت؛ خطرات آینده
- رونق بازار دست‌دوم؛ نشانه‌ای از بحران معیشت
- چشم‌انداز آینده
بازار لوازم یدکی خودرو، که نبض صنعت حمل‌ونقل و تعمیرات کشور را در دست دارد، در چنگال رکودی عمیق گرفتار شده است. مشاهدات میدانی از خیابان چراغ برق تهران، بورس اصلی تأمین قطعات خودرو، تصویری تلخ از این وضعیت ارائه می‌دهد. برخلاف گذشته که فروشندگان از کمبود قطعات گلایه داشتند، حالا نبود تقاضا و کاهش شدید مشتری، بزرگ‌ترین دغدغه آن‌هاست.
این رکود نه‌تنها به کاهش فروش منجر شده، بلکه با افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها، حتی قطعات چینی که زمانی به دلیل ارزانی پرطرفدار بودند، از دسترس بسیاری از مصرف‌کنندگان خارج شده‌اند. تحلیلگران اقتصادی و فعالان این حوزه، ریشه این بحران را در شرایط کلان اقتصادی کشور جست‌وجو می‌کنند.
دلایل اصلی رکود بازار
1. کاهش قدرت خرید مردم: بحران‌های اقتصادی اخیر، از جمله پیامدهای جنگ 12روزه ایران و اسرائیل، مردم را به صرفه‌جویی و به تعویق انداختن هزینه‌های غیرضروری مانند تعمیرات خودرو سوق داده است.
2. کاهش تردد و تولید: رکود در بخش‌های تولیدی و حمل‌ونقل، تردد خودروها را کاهش داده و به تبع آن، تقاضا برای لوازم یدکی را پایین آورده است.
3. اولویت‌بندی معیشتی: کاهش درآمد خانوارها باعث شده خرید لوازم یدکی به نیاز ثانویه تبدیل شود و مردم به سمت قطعات کارکرده روی بیاورند.
4. افزایش قیمت قطعات: قیمت قطعات داخلی و چینی به دلیل وابستگی به نرخ ارز، گاه تا دو برابر سال گذشته افزایش یافته است.
5. احتیاط سرمایه‌گذاران: نبود تقاضا، سرمایه‌گذاران را از ورود به این بازار بازداشته و چرخه رکود را تشدید کرده است.
خیابان چراغ برق؛ از رونق تا سکوت
خیابان چراغ برق، که زمانی مملو از جنب‌وجوش خریداران و فروشندگان بود، حالا به بازاری آرام و کم‌فروغ تبدیل شده است. فروشندگان از کاهش شدید تقاضا و افزایش قیمت‌ها شکایت دارند. یکی از فروشندگان تسمه‌های صنعتی به «جهان اقتصاد» گفت: «تقاضا آن‌قدر کم شده که حتی کمبود قطعات به چشم نمی‌آید. قیمت‌ها با نرخ دلار بالا رفته و از دسترس مردم خارج شده است.»
فروشنده دیگری در حوزه رینگ و لاستیک اظهار داشت: «قطعات چینی به دلیل گرانی قطعات اصلی، بازار را پر کرده‌اند، اما حتی این قطعات هم برای بسیاری غیرقابل خرید هستند.» او افزود: «قیمت‌ها نسبت به پارسال دو برابر شده و مردم به سمت قطعات دست‌دوم روی آورده‌اند؛ مثلاً قطعه‌ای 150 میلیون تومانی، به‌صورت کارکرده 60 میلیون تومان فروخته می‌شود.»
فروشنده قطعات ایربگ نیز با اشاره به وفور قطعات چینی و کاهش تقاضا گفت: «مردم به دلیل گرانی، چاره‌ای جز خرید قطعات کارکرده ندارند.»
هشدار فعالان صنعت؛ خطرات آینده
آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان خودرو، سه دلیل اصلی رکود را چنین برشمرد: کاهش نقدینگی مردم، رکود در تولید و حمل‌ونقل، و عقب‌ماندگی درآمد از تورم. او هشدار داد: «خودداری از تعمیرات ضروری به قیمت جان سرنشینان و خسارت به خودروها تمام می‌شود.»
احمد حسینی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی، نیز تأکید کرد که بازار از کمبود قطعه رنج نمی‌برد، جز در مورد خودروهای مونتاژی که به دلیل عدم تعهد خودروسازان با مشکل مواجه‌اند. او افزود: «سیاست‌های نادرست تخصیص ارز، در ماه‌های آینده می‌تواند کمبود کالا و مواد اولیه را تشدید کند.» حسینی همچنین درباره قطعات چینی گفت: «افزایش خودروهای چینی تقاضا برای این قطعات را بالا برده، اما گرانی آن‌ها به دلیل عدم تعهد واردکنندگان، مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار داده است.»
رونق بازار دست‌دوم؛ نشانه‌ای از بحران معیشت
افزایش تقاضا برای قطعات کارکرده، نشانه‌ای از کوچک شدن سفره خانوارها و اولویت‌بندی نیازهای ضروری مانند خوراک و مسکن است. حسینی در این باره گفت: «وقتی شرایط اقتصادی سخت‌تر می‌شود، این اثر در همه بخش‌ها، از جمله لوازم یدکی، دیده می‌شود.» او از دولت خواست با رفع محدودیت‌ها، از ایجاد بازارهای نابرابر جلوگیری کند.
چشم‌انداز آینده
ادامه این روند می‌تواند به افزایش هزینه‌های تعمیرات در آینده و حتی بروز بحران‌های ایمنی در ناوگان حمل‌ونقل منجر شود. برای برون‌رفت از این رکود، نیاز به سیاست‌های کلان اقتصادی برای افزایش قدرت خرید، اصلاح تخصیص ارز و حمایت از تولید داخلی قطعات احساس می‌شود.
