چرا اینترنت اختلال دارد؟ | اجرای طرح صیانت آغاز شد؟
تغییرات اعمال شده بر سیستم فیلترینگ در نهایت باعث شده است که دسترسی به سایت‌هایی که در خارج از کشور میزبانی می‌شوند بر بستر پروتکل HTTPS مسدود شده و مشکلاتی را برای ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی، صاحبان سایت‌ها و کاربران ایجاد کند.
زمزمه‌های طرح صیانت اگرچه مدتی است در فضای رسمی و نهاد‌های نظارتی مسکوت مانده، اما همچنان برای مردم عادی و کسب‌وکار‌ها مترادف دلهره و اضطراب از عواقب و پیامد‌هایی است که گمان می‌رود جریان آزاد اطلاعات و ارتباطات را مختل کند.
با این حال به نظر می‌رسد اراده‌ای جدی برای اعمال محدودیت‌های ارتباطی بر بستر اینترنت وجود دارد و گواه آن کاهش مداوم کیفیت و سرعت اینترنت و در روز‌های اخیر، اختلال شدیدی است که اعتراض کاربران را به دنبال داشته. حالا حدود یک هفته است که بسیاری از کاربران به اختلال و قطعی گسترده سرویس‌های فیلترشکن و در نهایت کیفیت اینترنت، معترض هستند.
از طرفی کارشناسان هم هشدار داده‌اند که تغییرات اعمال شده بر سیستم فیلترینگ در نهایت باعث شده است که دسترسی به سایت‌هایی که در خارج از کشور میزبانی می‌شوند بر بستر پروتکل HTTPS مسدود شده و مشکلاتی را برای ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی، صاحبان سایت‌ها و کاربران ایجاد کند.
این اختلال محدود به یک شرکت سرویس‌دهنده نیست، اما در بین اپراتور‌های مختلف هم کیفیتی متفاوت دارد. در بعضی اپراتور‌ها سیستم فیلترشکن‌ها و سایت‌های رمزنگاری شده دچار مشکل شده و در بعضی دیگر این اختلال کمتر ایجاد شده است. از آنجا که HTTPS پروتکلی امن برای انتقال اطلاعات به شکل رمزگذاری شده در شبکه‌های کامپیوتری و اینترنتی است، بسیاری از سایت‌های داخلی که سرور‌های میزبان آن‌ها در خارج از کشور هستند و با این پروتکل کار می‌کنند، حالا از دسترس خارج شده یا با اختلال شدید مواجه هستند.
به همین خاطر بسیاری از فعالان و کارشناسان، این اختلالات را به اجبار سایت‌ها برای استفاده از خدمات میزبانی در داخل کشور تعبیر کرده‌اند و آن را اقدامی در راستای اجرای طرح صیانت، اما به شکلی خاموش و بی‌صدا می‌دانند. از طرفی، به دلیل آنکه این اختلال به شکلی یکسان در کیفیت خدمات اپراتور‌ها ایجاد نشده است، نمی‌توان آن را به اختلالی زیرساختی تعبیر کرده و همین موضوع ظن به‌روزرسانی و تقویت سیستم فیلترینگ را پررنگ‌تر می‌کند.
توضیحات ناکافی و توجیهات نامرتبط
هر چند اختلال در دسترسی به اینترنت و کندی آن اتفاق جدیدی نیست و تقریبا اغلب کاربران ایرانی آن را تجربه کرده‌اند، اما شاید همزمانی آن با هک برخی سرویس‌های دولتی کمی معنادار باشد. در حالی که وب‌سایت تهران‌من متعلق به شهرداری تهران در روز‌های گذشته هک شد و هنوز هم دسترسی به بخشی از خدمات ارائه‌شده در آن به راحتی امکان‌پذیر نیست، روز دوشنبه بعضی سیستم‌ها و تجهیزات شرکت فولاد خوزستان نیز مورد حمله سایبری قرار گرفتند و فرآیند تولید در این شرکت تا ساعاتی مختل شد.
شایعاتی درباره حمله سایبری به شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان و فولاد هرمزگان هم منتشر شده است، در همین حال وزیر ارتباطات تاکید دارد که کندی اینترنت ناشی از افزایش تقاضا و مصرف است.
عیسی زارع‌پور دوشنبه شب در یک گفت‌وگوی تلویزیونی تاکید کرد که کیفیت اینترنت در یک سال گذشته کاهش پیدا نکرده و دولت سیزدهم به دنبال ارتقای کیفیت اینترنت به کمک شاهراه‌های جدید فیبر نوری است. او در این مورد گفت: «کسی که برنامه دارد تا فیبرنوری را در خانه مردم ببرد، هیچ‌وقت به دنبال این نیست که سرعت اینترنت را کم کند. سال گذشته فرکانس 2300 را به اپراتور‌های همراه واگذار کردیم. طبق گزارشی که از سرعت اپراتور‌های همراه منتشر شد، مشخص است که اپراتوری که تجهیزات را وارد و نصب کرده، در سه ماه اخیر توانسته سرعت بیشتری را در اختیار کاربرانش قرار دهد.»
وزیر ارتباطات معتقد است که عوامل مختلفی روی کیفیت و سرعت اینترنت تاثیر می‌گذارند و حتی نوع تلفن همراه و مودم مصرفی کاربران را هم در این موضوع دخیل می‌داند.
زارع‌پور، اما طبق سیاق گذشته اصرار دارد که دولت سیزدهم هیچ مشکلی برای تامین اینترنت مورد نیاز کشور ندارد و گفته است: «هر چقدر پهنای باند نیاز کشور باشد تامین می‌کنیم و منابع مختلفی برای تامین اینترنت از مسیر‌های مختلف و شرکت‌های مختلف در نظر گرفته‌ایم تا اگر قطعی پیش آمد، ظرفیتی برای جایگزینی داشته باشیم. بهمن‌ماه پارسال قراردادی با یک کنسرسیوم ایرانی منعقد کردیم که به این واسطه 70 درصد به ظرفیت کل شبکه زیرساخت کشور در مدت زمان هشت ماه اضافه کنند.
فرآیند این کار آغاز شده و تا مهرماه 70 درصد به ظرفیت کل زیرساخت گذشته اضافه می‌شود. با اینکه شبکه مادر زیرساخت ظرفیت مورد نیاز خود را دارد، اما از آنجا که قصد به سرانجام رساندن پروژه بزرگ واگذاری 20 میلیون پورت فیبرنوری به کاربران و کسب‌وکار‌ها را داریم، نیاز است خودمان را برای بالا بردن سرعت دسترسی و تقاضای زیادی که از سوی کاربران وجود دارد، آماده کنیم.»
با تمام اینها، اما گویا توضیحات وزیر ارتباطات همچنان نتوانسته کاربران ناراضی را متقاعد کند.
پویا پیرحسین‌لو، هم‌بنیان‌گذار و ناخدای اجرایی شرکت ابرآروان در واکنش به اظهارات وزیر ارتباطات در توییتر نوشت: «وزیر ارتباطات به جای ربط دادن موضوع اختلالات اینترنت به افزایش تقاضا، مشخصا باید درباره اختلال عمده TLS/ SSL روی بخش گسترده‌ای از اینترنت پاسخ بدهد. اختلال هفته گذشته به شکل سراسری روی تمام درگاه‌های خروج اینترنت بوده است. بعید به نظر می‌رسد اختلالات عمدی نباشد و برخلاف ادعای یکی از سرویس‌دهندگان، تونلینگ از دیتاسنتر‌های داخلی با هر اسمی باعث بهبود کیفیت نمی‌شود. این اختلالات فقط و فقط زندگی عادی مردم و کسب‌وکار‌ها را مختل می‌کند.»
در حال حاضر همچنان دسترسی به بسیاری از فیلترشکن‌ها امکان‌پذیر نیست، بعضی از وب‌سایت‌هایی که فیلتر نبوده‌اند، حالا در دسترس نیستند و در مقابل دسترسی به بعضی سرویس‌هایی که فیلتر شده بودند، امکان‌پذیر است. با این حال، اما معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات اعلام کرده که وضعیت کیفیت شبکه اپراتور‌ها بهبود پیدا کرده است.
منبع: دنیای اقتصاد هم اکنون دیگران می خوانند