چرا مصیبت عاشورا عظیم‌ترین مصیبت‌هاست؟

قیام انقلابی حضرت سیدالشهدا (ع) در طول تاریخ همیشه محل تأمل و تفکر آزاداندیشان بوده است، چراکه تأمل در این رویداد جانسوز در تاریخ سرخ شیعی، در تحول فکر‌ها و سبک زندگی‌ها تأثیر مهمی می‌گذارد. به همین دلیل علمای برجسته همیشه پیرامون این موضوع پژوهش کرده و سعی در تأویل و تفسیر این رویداد و پاسخ به مسائل و شبهاتِ در پیرامون آن داشته‌اند.

جست‌وجوی عبارت «شبهات عاشورا» در بانک اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران، مخاطبان را با منابع مهمی در پیرامون این موضوع آشنا می‌کند. از جمله پژوهش‌های عصر جدید در این موضوع می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: «واقعه عاشورا و پاسخ به شبهات» نوشته علی اصغر رضوانی، از انتشارات کتاب جمکران، «شبهه‌شناسی عاشورا با استناد به منابع تاریخی» نوشته فاطمه سادات علوی علی‌آبادی، از انتشارات یکصدوده، «بزرگترین مصیبت عالم: پاسخ به شبهات و تحریفات عاشورا» نوشته محمد خادمی، از انتشارات آشیانه مهر و....

اما یکی از منابع مهم در حوزه فکری پاسخ به شبهات پیرامون قیام و خروج اباعبدالله الحسین (ع) کتاب «حکمت شهادت سیدالشهدا علیه السلام» تالیف علامه مجلسی است. علامه مجلسی در این رساله مختصر با بیانی ساده و روان و به زبان فارسی به برخی شبهات پیرامون واقعه کربلا و شهادت حضرت پاسخ گفته است. این عالم شیعی به مناسبت پرداختن به زندگی ائمه اطهار در بحارالانوار، بخشی از جلد 44 و تمام جلد 45، یعنی بیش از یک جلد و نیم از کتابش را به زندگانی امام حسین (ع) و مقتل او و حوادث پس از شهادت حضرت، در قالب 27 باب، اختصاص داده است. به این بخش از کتاب بحار، «مقتل بحارالانوار» گفته می‌شود. تاریخ پایان تالیف این جلد ربیع الاول 1079 قمری است.

در فهرستگان نسخه‌های خطی ایران دو نسخه از رساله حکمت شهادت سیدالشهداء معرفی شده است؛ نسخه کتابخانه مرعشی و نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. اما در دهه اخیر این رساله با تصحیح و تحقیق رضا مختاری خویی و اکبر جدی در مجموعه مطالعات شیعی کار شده و توسط انتشارات اعتقاد ما منتشر شده است.

بر اساس بانک اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران، چهارمین چاپ این کتاب سال 1400 با شمارگان 700 نسخه، 144 صفحه و بهای 39 هزار تومان روانه بازار اندیشه ایران شد. در بخشی از این کتاب علامه مجلسی با ذکر حدیثی از امام جعفر صادق (ع) پاسخی به این سوال داده است: «چرا مصیبت عاشورا عظیم‌ترین مصیبت‌هاست؟» در ادامه این پاسخ را بخوانید:

عظیم‌ترین مصیبت‌ها ابن بابویه به سند معتبر از عبدالله بن فضل چنین روایت کرده است: به خدمت حضرت صادق (ع) عرض کردم که: یابن رسول الله به چه علت روز عاشورا روز اندوه و جزع و مصیبت و گریه است و روزی که حضرت رسالت (ص) به عالم بقا رحلت فرمود و روزی که حضرت فاطمه صلوات الله علی‌ها دارفانی را وداع نمود و روزی که حضرت امیرالمومنین صلوات الله علیه شهید شد و روزی که حضرت امام حسن (ع) مسموم گردید در جزع و مصیبت مثل آن روز نیست؟ حضرت فرمود: روز شهادت حسین، مصیبت آن از جمیع روز‌ها عظیم‌تر است، زیرا که اصحاب کسا و آل عبا، گرامی‌ترین خلق بودند نزد حق تعالی و مردم ایشان را با یکدیگر مشاهده می‌کردند و آیات و کرامت فضل ایشان با یکدیگر نازل می‌شد، پس، چون حضرت رسالت (ص) از دنیا رفت، حضرت امیرالمومنین و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام در میان مردم بودند و خود را به دیدن ایشان تسلی می‌دادند، پس، چون حضرت فاطمه از دنیا رفت مردم خود را به ملاقات امیرالمومنین و حسن و حسین علیهم‌السلام تسلی می‌دادند و، چون حضرت امیرالمومنین صلوات الله علیه شهید شد، دیدن حسن و حسین علیهما السلام موجب تسلی مردم می‌گردید و، چون حضرت امام حسن (ع) شهید شد مردم به ملاقات وافرالبرکات حضرت امام حسین (ع) درد مصیبت و مفارقت و اندوه آن بزرگواران را مداوا می‌کردند و دیده خود را به لقای او روشن می‌گردانیدند و، چون حضرت امام حسین صلوات الله علیه شهید شد کسی از آل عبا نماند که مردم خود را به دیدن او تسلی دهند، پس رفتن آن حضرت مثل رفتن همه ایشان بود و به این سبب روز مصیبت آن حضرت بدترین روزهاست.

راوی گفت: یابن رسول الله آیا دیدن علی بن حسین (ع) موجب تسلی مردم نمیشد؟ حضرت فرمود که: بلی، علی بن الحسین سید عابدان و پیشوای مردمان و حجت خداوند عالمیان بود بعد از پدر بزرگوار خود و لیکن حضرت رسالت (ص) را ملاقات نکرده بود و از او حدیث نشنیده بود و علمش به میراث از پدر و جد به او رسیده بود و مردم حضرت امیرالمومنین و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام را پیوسته با حضرت رسالت (ص) دیده بودند و در مجالس و مشاهد متعدده ایشان را با یکدیگر ملاقات کرده بودند و از آن حضرت فضایل و مناقب ایشان را شنیده بودند و هر یک از ایشان را که می‌دیدند همه را به خاطر می‌آوردند و متذکر احوال و اقوال می‌شدند، چون حضرت امام حسین صلوات الله علیه رفت، هیچکس نماند که به دیدن او متذکر آن مشاهد و مواقف شوند و آن فضایل و مناقب را به یاد آورند، پس گویا در آن روز همه ایشان رفتند و به این سبب مصیبت آن حضرت عظیم‌ترین مصیبت‌هاست.