چه شد که منتقدان نظام در داخل و خارج، به منتقدان همایون شجریان تبدیل شدند؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، کنسرت خیابانی همایون شجریان در میدان آزادی تهران، از لحظه اعلام خبر برگزاری تا لحظه اعلام خبر لغو، سرخط خبرهای فرهنگ‌وهنرِ نه فقط ایران که خارج از ایران نیز بود. در طول این مدت همایون شجریان در مظان موجی از اتهام قرار گرفت. موجی که گویی تنها لغو کنسرتش می‌توانست آن را بخواباند. رضا مهدوی، نوازنده، مدرس دانشگاه، پژوهشگر، منتقد و برنامه‌ساز رادیووتلویزیون می‌گوید فارغ از این که چه عاملی موجب شد آرزوی دیرینه همایون شجریان جامه‌ی عمل نپوشد، خلط‌مبحث پیش‌آمده در مورد برگزاری کنسرت خیابانی همایون شجریان در میدان آزادی موجب شد اصل موضوع خدشه‌دار شود. در چنین موقعیتی منتقدان نظام در داخل و خارج از کشور، به منتقدان همایون شجریان تبدیل شدند. چرا که به عقیده مهدوی کسانی، صرفا از روی هیجان‌زدگی و تنها به دلیل مخالفت با نظام، در صدد از میان بردن هر اتفاقی؛ چه فرهنگی و چه غیرفرهنگی، هستند.

راه نو آنلاین ضمن اعلام این خبر نوشت: 

چرا برگزاری کنسرت خیابانی همایون شجریان می‌توانست اتفاق مهمی باشد؟

رضا مهدوی با اشاره به این که چنین رویدادهای بزرگی که می‌توانند به شکلی باشکوه برگزار شوند، علی‌رغم مشکلات اقتصادی و شرایط شبه‌جنگی، امیدآفرین و زمینه‌ساز شادی مردم‌اند، ادامه داد: «ضمن این که همایون شجریان شخصیتی است که قاطبه ایرانیان، چه در داخل و چه در خارج از کشور، به او علاقه‌مندند. این علاقه‌مندی هم به واسطه شخصیت دوست‌داشتنی پدر او، محمدرضا شجریان و هم به واسطه شخصیت دوست‌داشتنی خودش است. تا جایی که می‌توان گفت همایون از جهاتی، ازجمله به لحاظ فنی، از پدر پیشی گرفته و خوانندگی آثار درخشانی را بر عهده داشته است. او همچنین به واسطه فعالیت در گونه‌های گوناگون موسیقی از محبوبیتی ویژه برخوردار است. همایون شجریان چنان‌چه خود پیش‌تر و ازجمله در نشست خبری کنسرت رایگان میدان آزادی اعلام کرد قرار بود پس از چندین و چند سال شاهد جامه‌ی عمل پوشیدن آرزوی دیرینه‌اش باشد. آرزویی که تحقق آن، از چند جهت قابل تامل و بررسی بود.»

مهدوی افزود: «برگزاری کنسرت خیابانی همایون شجریان موجب می‌شد از یک سو شاهد بهبود وضعیت برگزاری کنسرت‌های خیابانی در تهران و ایران باشیم. ضمن این که مقامات مسئول راحت‌تر می‌توانستند با این موضوع برخورد و مجوزهای لازم برای آن را صادر کنند. مسئله مهم‌تر این که اجرای او، اجرایی بود که مردم می‌توانستند به صورت رایگان به تماشای آن بنشینند. فراموش نکنید در این میان اهمیتی ندارد که آیا همایون شجریان و ارکستر «سیاوش» قرار بود دستمزدی دریافت کنند یا خیر. ضمن این که او در نشست خبری مذکور اعلام کرده بود خود، دستمزدی نخواهد گرفت اما از بانک صادرات به عنوان حامی مالی برنامه درخواست کرده است که دستمزد ارکستر «سیاوش» را لحاظ کنند. از سوی دیگر این که چه موسسه، سازمان یا نهادی اعم از دولتی یا خصوصی، حمایت مالی از این کنسرت را بر عهده گرفته بود، اهمیتی نداشت. آن‌چه اهمیت داشت این بود که قرار بود برای اولین بار شاهد شکل‌گیری یک حرکت بزرگ فرهنگی باشیم. همان‌گونه که پیش‌تر شاهد اجرای علیرضا قربانی در تخت جمشید بودیم و مسئولان فرهنگی و نهادهای امنیتی مشاهده کردند که نه تنها اتفاق ناگواری رخ نداد که راه اجرا در امکان تاریخی نیز بیش از پیش گشوده شد. برگزاری کنسرت خیابانی همایون شجریان نیز می‌توانست محاسن بسیار داشته باشد. ازجمله این که نگاه‌ها را به سمت موسیقی فاخر، اصیل و درست بچرخاند. چراکه یکی از هنرمندان اصیل موسیقی ملی ایران، وارد عرصه شده و تصمیم به انجام این کار گرفته بود.»

مهدوی همچنین گفت: «نکته‌ای که در این میان نباید از آن غافل شد این است که میدان آزادی مکان مناسبی برای برگزاری این کنسرت نبود. ضمن این که وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی باید پیش از این اقدام به انجام هماهنگی‌های لازم از جمله با شهرداری تهران، سازمان آتش‌نشانی، اورژانس، نهادهای امنیتی و... می‌نمود. چراکه اگر خدایی ناکرده کوچکترین مشکلی پیش می‌آمد همه‌چیز برعکس و در نهایت به ضرر تمامیت موسیقی ملی ایران می‌شد. در چنین وضعیتی کسانی که در هر شرایطی نسبت به موسیقی، حتی موسیقی ملی، عناد می‌ورزند دستاویزی پیدا می کردند تا بیش از پیش بر سر این هنر و هنرمندان آن بکوبند و از این بگویند که می‌دانستند نباید اجازه برگزاری چنین رویدادهایی در خیابان داده شود. از دیگر سو، به عقیده من، استادیوم آزادی می‌توانست مکان مناسب‌تری برای برگزاری این رویداد باشد و چه خوب بود اگر همایون شجریان این پیشنهاد را می‌پذیرفت. چنان‌چه علیرضا قربانی نیز در حال برگزاری کنسرت در آن جاست. زمانی که ما از مردم و برگزاری اجرای رایگان برای آن‌ها می‌گوییم و به دنبال فرصتی هستیم تا بدون اخذ هیچ‌گونه وجهی، کنسرتی برای دارا و ندار برگزار کنیم، بد نیست که حتی اگر شرایط مورد نظرمان (اجرا در میدان آزادی) فراهم نمی‌شود، پیشنهادهای دیگر (اجرا در استادیوم آزادی) را مدنظر داشته باشیم.»

وقتی منتقدان نظام، منتقد همایون شجریان می‌شوند

به عقیده مهدوی خلط‌مبحث پیش آمده، موجب شد اصل موضوع، اصلی بسیار درست، خدشه‌دار شود. او با اشاره به این نکته، افزود: «همین موجب ایجاد موقعیتی شد تا منتقدان نظام در داخل و خارج از کشور، به منتقدان همایون شجریان تبدیل شوند و حتی اقدام به فحاشی به او کنند. این انتقادات، نظرات و بدتر از آن، فحاشی‌ها جملگی بی‌اساس بود. درواقع، ما مشاهده می‌کنیم که کسانی، صرفا از روی هیجان‌زدگی و تنها به دلیل مخالفت با نظام، در صدد از میان بردن هر اتفاقی؛ چه فرهنگی و چه غیرفرهنگی، هستند. هرچند خوشبختانه همایون شجریان گوشش بدهکار این صحبت‌ها نیست و به‌عنوان انسانی دقیق و متین تنها صرفا بر هنر موسیقی خود متمرکز است. درواقع آن‌چه برای او اهمیت دارد موسیقی به‌ماهوی موسیقی است؛ موسیقی برای موسیقی و موسیقی برای مردم. امیدواری من این است که مسئولان‌مان تدبیری بیندیشند و با همایون شجریان به گفت‌وگو بنشینند تا ما هر چه زودتر شاهد چنین اجرایی باشیم. اجرایی که من تجربه برگزاری نمونه‌ای مشابه آن را در سال‌های حضور در حوزه هنری داشتم. خاطرم هست اواخر دهه 70 بود که برای اولین بار در مجموعه فرهنگی ورزشی انقلاب با حضور خانواده کامکارها شاهد اجرای موسیقی بودیم. اجرایی فوق‌العاده که فیلم آن نیز موجود است و می‌توان دید که با بهای بلیتی بسیار اندک، در فضایی بسیار آرام و مردمی، شاهد حضور چه جمعیتی بودیم. در آن اجرا حتی مقامات وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی ازجمله زنده‌یاد علی مرادخانی نیز حضور داشتند. متاسفانه این تجربه در ادامه مورد توجه قرار نگرفت اما دست کم اکنون که پس از سال‌ها شاهد تغییر شرایط هستیم، ای کاش این اتفاق رخ می‌داد و شاهد مواهب آن نه فقط برای موسیقی و موسیقی‌دانان بلکه برای مردمی که نیازمند آرامش و التیام‌اند می‌بودیم.»

رضا مهدوی به‌عنوان نکته پایانی اشاره می‌کند موسیقی خیابانی مانند تئاتر خیابانی همواره به‌نسبت اجراهای داخل سالن، با استقبال بیشتری از سوی مخاطبان همراه بوده است. این نوع اجراها فارغ از تشریفات مرسوم، موجب برقراری ارتباط نزدیک‌تر و صمیمانه‌تر میان هنرمند با اقشار گوناگون جامعه می‌شوند. چراکه اجراهای داخل سالن، چه تئاتر و چه موسیقی، عموما میزبان طبقه خاصی از جامعه‌اند. درحالی که بسیاری از مردم به لحاظ اقتصادی، پایین‌دست محسوب می‌شوند و از این حق برخوردارند که بتوانند تماشاگر بهترین موسیقی ها در فضای باز باشند و این امکانی است که نباید به هیچ بهانه‌ای از آن‌ها دریغ شود.

242242