کادر درمان نفس کشید

همشهری: مراکز درمانی آرام شده‌اند. التهابی که در ماه‌های گذشته، همزمان با پیک پنجم کرونا بر بیمارستان‌ها حاکم بود، کاهش قابل توجهی پیدا کرده، بخش‌های سرپایی و بستری خلوت‌تر شده‌اند، تخت‌های بستری بیشتری خالی شده و حالا پرستاران، بهیاران و پزشکان، پس از 21‌ماه پرتنش، آرامش بیشتری را تجربه می‌کنند؛ اتفاقی که پاییز سال گذشته هم رخ داد و پس از پیک سوم، با اجرای سختگیرانه پروتکل‌های بهداشتی و اعمال قرنطینه، تعداد بستری‌ها کم شد و مراکز درمانی، تجدید قوا کردند. حالا اما کار اصلی را واکسیناسیون کرده، آن هم پس از چندین‌ماه سخت و پرمرگ. 2 پیک اخیر، یعنی پیک‌های چهارم و پنجم که در 6‌ماه امسال رخ داد، نظام سلامت را فرسوده کرد، هر چند که همین حالا هم مدیران بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها به همشهری می‌گویند که وضعیت آنقدرها هم آرام نیست و با اینکه مراجعه بیماران کرونایی کم شده اما افزایش مراجعه سایر بیماران بالا رفته. با این حال، باز هم شرایط نسبت به گذشته و در اوج پیک‌ها، قابل‌قبول‌تر است. کادر درمان حالا فرصتی برای مرخصی و استراحت پیدا کرده‌اند اما همچنان از محقق نشدن وعده‌ها و مطالبات‌شان درباره پرداخت حق کرونا، اضافه حقوق و... گلایه دارند. در کنار همه اینها هم نگران رقم خوردن پیک ششم آن هم به‌دلیل بی‌توجهی به رعایت پروتکل‌ها به امید واکسیناسیون و واکسینه نشدن میلیون‌ها نفر علیه کرونا هستند. مراکز درمانی در وضعیت آماده‌باش قرار دارند، چرا که همین حالا هم روزانه بین 6 تا 7هزار بیمار جدید به شمار مبتلایان اضافه می‌شود و مرگ‌ها هنوز دوررقمی نشده است. براساس اعلام وزارت بهداشت، 3هزارو477نفر در بخش مراقبت‌های ویژه مراکز درمانی بستری‌اند که هر روز به شمار فوتی‌ها اضافه می شود.

تجهیزات هم نیاز به استراحت دارند محمدرضا ساور، سوپروایزر بیمارستان یافت‌آباد است و پس از ماه‌ها فعالیت فشرده در بیمارستان آن هم در شیفت‌های طولانی، حالا فرصتی برای سفر به زادگاهش پیدا کرده. او به همشهری می‌گوید: «تقریبا از اوایل آبان روند بیماری کاهش پیدا کرد. کرونا سطوح زنجیره‌ای دارد؛ مراجعات که کاهش پیدا کند، بستری‌ها کم می‌شود، با کاهش بستری‌ها هم مریض‌های بدحال کمتر می‌شوند و در نتیجه فوتی‌ها افزایش پیدا نمی‌کند. همین حالا هم اغلب بیمارانی که مراجعه می‌کنند کسانی‌اند که واکسن نزده‌اند یا یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند.» او معتقد است با وجود فرصتی برای تجدید قوای کادر درمان اما ویروس کرونا هنوز از بین نرفته و احتمال افزایش ابتلا وجود دارد: «یک‌ماه و دو‌ماه زمان مناسبی برای تجدید قوای کادر درمان و نوسازی مراکز درمانی نیست. حداقل باید تا پایان سال زمانی باشد که کادر درمان بازتوانی کند. از سوی دیگر ماه‌هاست که تجهیزات بیمارستانی هم به‌صورت مداوم در حال استفاده هستند و به‌شدت نیاز به نوسازی دارند. با توجه به اینکه با افزایش بیماران بدحال نیاز به دستگاه‌های تنفسی و ونتیلاتور ضروری است، باید زمانی برای بازسازی این تجهیزات وجود داشته باشد، در غیر این‌صورت مراکز درمانی و بیماران با مشکل مواجه خواهند شد.» به‌گفته ساور، کادر درمان این بیمارستان مطالبات ریالی ندارند اما قرار بود که فوق‌العاده خاص درنظر گرفته شود که هنوز محقق نشده و اینطور به‌نظر می‌رسد که باید انتظار شنیدن خبرهای خوب درباره پرستاران را در روز پرستار داشت.

کادر درمان فرسوده شده ماندانا قنواتی، رئیس بیمارستان رازی اهواز هم به مطالبات کادر درمان به‌ویژه پرستاران اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید:«کادر درمان هنوز حق کرونا و ایثارگری‌شان را دریافت نکرده‌اند‌، حتی آنهایی که در یک سال و نیم اخیر در بخش کووید -19 فعال بوده‌اند. نباید کادر درمان را دلسرد کرد. کرونا همچنان ادامه دارد و پایانی برای آن نیست.» او در ادامه به کاهش میزان مراجعه بیماران مبتلا به کرونا در مراکز درمانی خوزستان اشاره می‌کند: «پاییز سال گذشته هم با اجرای پروتکل‌ها، آرامش نسبی در بسیاری از مراکز درمانی کشور پس از فروکش کردن پیک سوم رقم خورد با این تفاوت که آمارهای بستری و مرگ کمتر از اعداد امروز بود. در شرایط فعلی شرایط کاری برای کادر درمان بهتر شده و حداقل پرستاران می‌توانند مرخصی بروند و از شیفت‌های تعطیل خود استفاده کنند.» به‌گفته او، در بیمارستان رازی اهواز در 2 ماه تابستان، 212تخت بستری اشغال بود، 650 تا 750بیمار به‌طور روزانه تریاژ می‌شدند و 400 تا 500بیمار سرپایی برای دریافت رمدسیویر مراجعه می‌کردند، اما حالا روزانه 100نفر برای رمدسیویر مراجعه می‌کنند، 100نفر بستری‌اند و در تریاژ هم 100 تا 150بیمار وجود دارد. این پزشک درباره اینکه اگر پیک دیگری رقم بخورد، کادر درمان توان تحمل فشارهای گذشته را دارد، می‌گوید: «سال گذشته فکر می‌کردیم که کرونای انگلیسی بدترین نوع ویروس باشد، چرا که با 3 برابر ظرفیت کار می‌کردیم، اما کرونای دلتا آمد و مجبور شدیم 7برابر بیشتر کار کنیم. اکنون هم سویه دلتاپلاس در اروپا شایع شده و آمار بستری و مرگ افزایش یافته است. پیش‌بینی درباره آینده بیماری، سخت است اما به‌نظر می‌رسد در ایران وضعیت مناسب‌تری وجود داشته باشد چرا که از زمان واکسیناسیون بسیاری از گروه‌های سنی، زمان چندانی نمی‌گذرد و افراد ایمنی مناسب را دارند. همچنین تزریق دوز بوستر بالای 60سال و افراد در معرض خطر هم شروع شده و این مسئله باعث می‌شود درصورت رقم خوردن پیکی دیگر شرایط به وضعیت حاد گذشته نباشد.»

کمبود نیرو، مرگ‌های کرونایی را بالا برد کادر درمان به‌ویژه در بخش پرستاری سال‌هاست که با کمبود نیرو مواجه بوده و این موضوع در پیک‌های کرونا بیش از گذشته نمایان شده است؛ این را محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستاری ایران به همشهری می‌گوید: «هم‌اکنون به ازای هر هزار نفر جمعیت، کمتر از 1.5پرستار داریم و این در حالی است که سازمان بهداشت جهانی استاندارد 5تا 6پرستار را برای هر هزار نفر تعیین کرده است. در کشورهای اروپایی به ازای همین جمعیت 10پرستار وجود دارد. اما پرستاران کشور با وجود کمبود نیرو با فشار کاری مضاعف و سختی طاقت‌فرسا در 21‌ماه شیوع پاندمی کرونا مواجه بوده‌اند.» با اینکه او این دوره را زمانی برای نفس‌کشیدن پرستاران می‌داند، اما معتقد است که حال و روز پرستاران خوش نیست و این موضوع ارتباطی به کرونا ندارد، بلکه مشکلات ریشه‌ای و ساختاری که سال‌هاست حل نشده، منجر به رقم خوردن چنین وضعیتی شده است:«نیروی پرستاری در ایران نصف حداقل استاندارد جهانی است و حتی می‌توان گفت که در دوره کرونا کمبود نیرو منجر به افزایش مرگ‌ومیرها شد، چرا که بیماران نمی‌توانستند خدمات خوبی بگیرند.» به‌گفته این فعال حوزه پرستاری، کرونا به جز گرفتن جان 160نفر از نیروهای پرستاری، خسارت‌های روحی و جسمی هم به همراه داشته است: «تا پیک سوم، واکسن نبود و به‌دلیل ماهیت بیماری که نیازی به جراحی ندارد و درمان قطعی هم برای آن نیست، بیشترین خدمات به‌صورت مراقبتی ارائه می‌شد. همین مسئله باعث وارد شدن بیشترین فشار کاری روی بخش پرستاری بود. نهایت اقدام وزارت بهداشت به کارگیری نیروهای 3 ماهه شرکتی بود که با عبور از هر پیک، حذف می‌شدند. اینها را باید به ابتلای مکرر کادر درمان به کرونا اضافه کرد که عوارض جسمی زیادی برایشان داشت. همین وضعیت منجر شد تا ایران بالاترین فوتی‌های پرستاران در اثر ابتلا به کرونا را داشته باشد. او ادامه می‌دهد: «تخت‌ها هنوز خالی نشده و روزانه چند هزار نفر مبتلای مثبت داریم. نمی‌توانیم بگوییم با وجود عبور از پیک پنجم و رقم‌نخوردن پیک‌های مرگبار و حاد به‌دلیل پوشش واکسیناسیون دیگر کار تمام‌شده و فشار از دوش پرستاران برداشته شده است، تنها زمانی می‌توان این ادعا را داشت که نیروهای تازه نفس تزریق شوند.» به‌گفته شریفی‌مقدم، هم‌اکنون 200هزار کادر پرستاری در کشور وجود دارد که 140هزار نفر متعلق به وزارت بهداشت و 60هزار نفر هم برای سایر دستگاه‌ها هستند. با جذب 150هزار پرستار می‌توان به کف حداقل استاندارد رسید و کمی از شرایط بغرنج کمبود نیروی کنونی فاصله گرفت. براساس اعلام شریفی‌مقدم، با اینکه بودجه‌های کلانی برای مقابله با کرونا در اختیار نظام سلامت قرار گرفت، اما توزیع آن حداقل برای بخش پرستاری، ناعادلانه بود. آنها در اولویت دریافت فوق‌العاده خاص هستند، چرا که میزان پرداختی آنها به‌ویژه در مقایسه با کار سخت‌شان، بسیار کم است.

جایگزینی غیرکوویدی‌ها با اینکه به استناد آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، تعداد بیماران، کمتر شده، اما خبرهایی که از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به گوش می‌رسد، حکایت از افزایش مراجعه بیماران غیرکرونایی است که تا پیش از این نمی‌تواستند برای درمان به مراکز درمانی مراجعه کنند. علی‌اکبر قربانی، پرستار بیمارستان فرقانی قم، به این موضوع اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «هنوز تعدادی از بیماران پیک اخیر، در بخش مراقبت‌های ویژه بستری‌اند. تعدادی از آنها سالمندانی‌اند که علاوه بر کووید19، بیماری‌های دیگر هم دارند و احتمال مرگ‌شان بالاست، برخی هم جوان هستند و نیاز به مراقبت طولانی دارند.» قربانی تأیید می‌کند که فشار مضاعف کادر درمان به‌دلیل کاهش مراجعه‌های بیماران مبتلا به کرونا کمتر شده، با این حال تأکید می‌کند کادر درمان زمانی می‌توانند نفس بکشند که 50درصد نیروها حداقل به مرخصی یک تا 2 ماهه آن هم با حقوق و مزایا بروند: «پرستاران در پیک پنجم کرونا، 70ساعت بیشتر از سایر کارمندان دولتی کار کردند، نزدیک به 2 سال است که شرایط واقعا مشقت‌آور است، حالا به این وضعیت، شرایط روحی پرستاران را هم باید اضافه کرد. در همین پیک پنجم، روی 5تخت بخش کرونا اعضای خانواده کادر درمان بستری بودند که در طول 10روز، تمام آنها فوت کردند. این غم بزرگی برای کادر درمان بیمارستان است و واقعا آنها را فرسوده کرده است.»