کارگردانی با چهره خشن، اما رئوف و خستگی ناپذیر

به گزارش روابط عمومی کانون کارگردانان سینمای ایران، شب داریوش فرهنگ با حضور جمعی از سینماگران روز چهارشنبه 3 آذر ماه در سالن سینماتوگراف موزه سینما برگزار شد و اجرای این مراسم را منصور ضابطیان برعهده داشت.

محسن امیر یوسفی: منتظر آثار درخشان دیگر داریوش فرهنگ هستیم

در ابتدای این مراسم محسن امیریوسفی، رئیس کانون کارگردانان سینمای ایران گفت: امشب برای قدردانی از یک عمر فعالیت هنری آقای داریوش فرهنگ در اینجا جمع شده ایم. کارگردان، نویسنده و بازیگری که فعالیت کارگردانی هنری خود را از دهه شصت آغاز کرد. مایلم در این فرصت نگاهی کوتاه به اولین دهه فعالیت آقای فرهنگ در دهه شصت داشته باشم.

وی افزود: علی رغم فضای بسته دهه شصت فیلم‌های درخشانی ساخته شدند که نتیجه تلاش و کوشش کارگردانان و سینماگرانی بود که تلاش داشتند سینما را فارغ از هر حکم و مصلحت و سلیقه‌ای زنده نگه دارند و در این امر موفق هم بودند. یکی از این کارگردانان آقای داریوش فرهنگ بود.

رئیس کانون کارگردانان سینمای ایران در ادامه با اشاره به کارنامه کاری داریوش فرهنگ خاطرنشان کرد: او کارگردانی سینما را با ساخت فیلم نیمه بلند رسول پسرابوالقاسم در سال 1360 آغاز کرد و بعد کارگردانی سریال افسانه سلطان و شبان را در سال 62 انجام داد. سریالی ماندگار، طناز و پرمخاطب که هنوز هم بعد از گذشت چهل سال میتواند الگوئی برای صدا و سیمای فعلی باشد که متاسفانه روز به روز مخاطب و تاثیرگذاری خود را از دست میدهد. پس از آن آقای فرهنگ دو فیلمنامه ماندگار اتوبوس و کفش‌های میرزانوروز را در سال 64 نوشت که هنوز هم فیلمنامه‌های مثال زدنی در سینمای کمدی ایران هستند، هرچند متاسفانه سالهاست که فیلمنامه‌های کمدی جای خود را به دلقک نویسی و لوده نگاری داده اند.

امیریوسفی افزود: آقای فرهنگ در سال 65 اولین فیلم سینمائی خود بنام طلسم را ساخت فیلمی که در نوع کارگردانی و روایت و فرم گرائی برخلاف جریان تحمیلی فیلم‌های آن زمان بود و به ظاهر در ژانر ترس و معمائی است، ولی در اصل عاشقانه‌ای است با فیلمبرداری درخشان آقای زرین دست که نمونه‌ای مثال زدنی در سینمای ایران است. از حضور به یادماندنی زنده یاد‌ها جمشید مشایخی و پرویز پورحسینی باید گفت و نیز شروع اولین نقش آفرینی سینمائی آتیلا پسیانی. طلسم از آخرین فیلم هائی هم بود که خانم سوسن تسلیمی بازیگر تکرارنشدنی سینمای ایران در آن ایفای نقش کرد و یکسال بعد از ایران رانده شد.

کارگردان «آشغال‌های دوست داشتنی» با تاکید بر این که داریوش فرهنگ با «دو فیلم با یک بلیت» در سینمای حادثه‌ای و مردم پسند در حافظه سینمای ایران ثبت شده، ادامه داد: هنوز هم منتظر فیلمی با چنین کارگردانی و فیلمنامه‌ای همراه با بازی فوق العاده بازیگران آن به خصوص آقای مهدی هاشمی هستیم که نیاز امروز تماشاگران سینمای ایران است.

امیر یوسفی در پایان گفت: لازم است در این دوران قحطی سریال‌های درخشان تلویزیونی دوباره یادی کنم از سریال ماندگار افسانه سلطان و شبان که نمونه‌ای درخشان از قصه‌های ایرانی و شرقی و اقتباسی تصویری از مینیاتور‌های ایرانی است. اتفاقی که بعد از آن کمتر در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی افتاد. نمونه آن تیتراژ خاطره برانگیز این سریال با طراحی استاد اصغر بهمن زاده و موسیقی گوشنواز زنده یاد بابک بیات است که جهان این افسانه شرقی را به خوبی بیان می‌کند. جناب آقای داریوش فرهنگ بسیار مفتخرم که شب کانون کارگردانان سینمای ایران را به شما اختصاص دادیم و ممنونم که دعوت ما را پذیرفتید. آقای فرهنگ شما با کارنامه آغازین خود دهه شصت و 40 سال فعالیت سینمائی نامی ماندگار در سینمای ایران هستید و امیدوارم امشب را به عنوان آغازی بر شروع دوباره فعالیت سینمائی خود بدانید. منتظر آثار درخشان دیگری به کارگردانی و نویسندگی جنابعالی هستیم.

در ادامه این برنامه اصغر بهمن زاده در قالب یادداشتی یاد داریوش فرهنگ را گرامی داشت.

شاهسواری: گذشته نباید با قیچی ایدئولوژی از ما گرفته شود

در ادامه منوچهر شاهسواری، مدیرعامل خانه سینما گفت: رابطه من و داریوش براساس دوستی و رفاقتی است که حتی اگر به حاشیه کشیده شود متعلق به خود ماست. من همیشه نگران وی هستم. البته در ادببیات ما نگرانی منشاء منفی دارد، اما من از این منظر سخن نمی‌گویم.

شاهسواری با بیان این که این نگرانی به دلیل عشق و دوستی است وگرنه بدون عشق و دوستی و معرفت نگرانی معنی ندارد، تصریح کرد: اگر نگران وطن هستیم به این دلیل است که دوستش داریم. همه جهان دوره‌های سختی را گذرانده، بخشی بخاطر کرونا و بخشی به دلایل دیگر است، اما به نظر من جهان را همانگونه که هست باید بپذیریم تا امکان تغییر آن برایمان فراهم باشد.

وی افزود: یکی از قرون فاجعه بار تاریخی مستند شده قرن 19 است که قرن بردگی و... است. اما در همین قرن هم افرادی، چون نیچه‌ای را داریم که جهان را به معنایی ترک می‌کنند و بردی، آهنگساز که با موسیقی اش همچنان لذت می‌دهد. در قرن بیستم جنگ جهانی اول و بیماری‌های عجیب و غریب را داریم، اما در همان مقطع هم از سینما و موسیقی و نقاشی بهره می‌بریم. در صدسال گذشته روز‌های پرحادثه‌ای را گذرانده ایم و در این دوران هنرمندان نقش غریبی ایفا کردند. از دهخدا و بهار تا کیمیایی و سمندریان و... اسامی را که در ذهن از گذشته تا کنون مرور کنیم می‌بینیم هنرمندان ما جهان پر از رنج و عذاب را تعبیر و تفسیر کرده اند.

مدیرعامل خانه سینما با بیان این که گفت‌وگو راجع به بزرگداشت‌ها اگر آینده نگر و گذشته نگر نباشد راه به جایی نمی‌برد، گفت: گذشته مهم است و با قیچی ایدئولوژی نباید این گذشته از ما گرفته شود. هنرمندان و متفکران نقش بزرگی را در این سال‌ها ایفا کردند. همگی ما در این صحنه زندگی نقش‌هایی را برعهده داریم که موظفیم به بهترین نحو آن را اجرا کنیم. به گذشته نگاه و آینده را بسازیم. ساختن آینده توسط هنرمندان و سینماگران و... یادآوری جلوه دیگری از زندگی به ما است و داریوش فرهنگ یکی از این هنرمندان است و من از کانون کارگردانان برای برگزاری این مراسم سپاسگذارم.

کرامتی: چرا داریوش فرهنگ فرصت فیلمسازی ندارد

مسعود کرامتی، بازیگر و کارگردان سینما در این نشست ضمن افسوس از فیلم نساختن برخی هنرمندان از جمله داریوش فرهنگ گفت: چرا فرهنگ مانند بسیاری از دوستان قدیمی فرصت فیلم سازی ندارد و چرا باید 12 یا 10 سال بگذرد و نتواند کارگردانی کند؟ او هرچند در فیلم‌های بسیاری به عنوان بازیگر حضور داشته، اما برای من همچنان یک کارگردان است. البته من نمی‌خواهم اینجا راجع به سینما و البته شرایط جامعه غر بزنم.

وی با بیان خاطرات گذشته گفت: من زمانیکه نوجوان بودم عشق فیلم فارسی داشتم، اما به تاسی از برادرم وارد تئاتر شدم و در همان فضا یکی از کسانیکه من را به سمت تحصیل رشته تئاتر سوق داد، داریوش فرهنگ و مهدی هاشمی بودند. گروه تئاتر دانشجویی دانشگاه تهران به اسم گروه پیاده موفق‌ترین گروه هنری تاریخ ایران بود و در این گروه از داریوش فرهنگ و مهدی هاشمی مهره‌های اصلی گرفته تا پرویز پورحسینی، سوسن تسلیمی، علیرضا خمسه، مرضیه برومند و... فعالیت می‌کردند و آرزوی من قرار گرفتن در این جماعت بود.

کرامتی افزود: بعد از انقلاب فرهنگی و تغییراتی که رخ داد، داریوش فرهنگ سریال سلطان و شبان را ساخت که از بهترین‌ها بود.

وی افزود: تصویری که من از داریوش فرهنگ در محافل می‌دیدم بنظر جدی و ترسناک بود تا اینکه در سریال بی گناهان به وی نزدیک شدم. اولین روز فیلم برداری با ترس و لرز آمدم و ماه‌ها بهترین خاطرات زندگی من رقم خورد. داریوش فرهنگ کودک هفت هشت ساله‌ای معصوم است.

یاری: فامیلی داریوش فرهنگ برازنده اوست

عباس یاری، منتقد سینما با اشاره به اینکه به عنوان روزنامه نگار قدیمی بهتر است دباره داریوش فرهنگ بنویسم، عنوان کرد: مایلم درباره یک ویژگی مهم داریوش فرهنگ سخن بگویم. کسی که و فامیلی اش بسیار برازنده اش است. فردی واقعا فرهنگی و بدون عقده است. ما در کوچه سام که دفتر مجله فیلم بود بچه محل بودیم و چهره‌های فرهنگی بسیاری در مصاحبت با این داریوش فرهنگ رفت و آمد داشتند. وی با تقدیر از کانون کارگردانان سینمای ایران گفت: زمان و مکان مناسبی را برای برگزاری این بزرگداشت انتخاب کردید. موزه سینما و دفتر فیلمخانه ملی ایران که بخشی از سند‌های مهم تاریخ سینمای ایران در اینجاست.

آتیلا پسیانی: فیلم طلسم عشق اول من و فرهنگ است

در ادامه این مراسم پیامی ویدیویی از آتیلا پسیانی نمایش داده شد که در بخشی از آن با اشاره به آغاز همکاری اش با داریوش فرهنگ گفت: در سال 64 اولین فیلم جدی را با نام طلسم برای فرهنگ بازی کردم که عشق اول ما بود. من چهار فیلم با داریوش فرهنگ کار کردم و امیدوارم چهار فیلم دیگر برای وی بازی کنم.

امینی: «طلسم» نشان دهنده عشق و علاقه سازنده اش به سینماست

احمد امینی، از اعضای شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران گفت: از من خواسته اند راجع به فیلم طلسم صحبت کنم و من نگاهی به مجلات آن سال‌ها انداختم. این فیلم در جشنواره‌های متعدد بین المللی از جمله مسکو و لندن، پیونگ یانگ، هنگ کنگ و کنت بلژیک و... حضور پیدا کرد و من هم در مجله «نقد فیلم» درباره این فیلم بسیار نوشتم.

این کارگردان ادامه داد: پس از نمایش فیلم در جشنواره فیلم لندن کانال 4 تلویزیون لندن برای پخش این فیلم را خریداری کرد. جان جیلت منتقد مشهور آن سال‌ها در نشریه جشنواره لندن نوشت «برای یک سوپرایز غیرمنتظره و لذت بخش از ایران آماده باشید.»

وی با اشاره به گزارشی که مرحوم محمدرضا اعلامی درباره جشنواره جهانی فیلم مسکو و حضور «طلسم» در این جشنواره در مجله فیلم نوشته، افزود: در این گزارش آمده که فیلم دیر به جشنواره رسید و در بخش جنبی به نمایش درآمد و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. داریوش فرهنگ پیش از شروع فیلم روی سن رفت و چند جمله روسی را که از مترجم یاد گرفته بود برای تماشاگران ادا کرد که به مذاق آن‌ها خوش آمد.

امینی با بیان این که در رای گیری‌های پایان سال منتقدان در سال 66 که فیلم‌های خوش ساخت بسیاری در لیست بود فیلم طلسم فیلم دوم او بوده، تصریح کرد: در آن سال طلسم رتبه پنجم را کسب کرد. این فیلم نشان دهنده عشق و علاقه سازنده اش به سینماست.

وی درباره سریال بی گناهان عنوان کرد: سریال بی گناهان را که کار می‌کردیم چهار کارگردان همزمان بازی می‌کردند و باید بگویم فرهنگ بسیار خوش فکر است و ایده‌های بسیار زیادی دارد. فیلم «طلسم» و «دو فیلم با یک بلیت» مهم‌ترین شاخصه شان بلندپروازانه بودن است و داریوش فرهنگ تمام تلاشش این بود که ایده‌های بلندپروازانه اش را به تصویر بکشد.

جابر قاسمعلی: به قول فرهنگ ما سینماگران بجز خودمان کسی را نداریم

جابر قاسمعلی، فیلمنامه نویس با بیان خاطرات گذشته اش با داریوش فرهنگ عنوان کرد: هردو چهره جدی و به ظاهر خشنی داریم؛ داریوش فرهنگ از نوع کارگردانانی و من از نوع نویسندگی. البته هر دو روحیه رومانتیک داشتیم من آشکار و او پنهان. سریال «راه شب» را کار می‌کردیم و هر قسمتی را که می‌نوشتم برای محمد مسعود و مهدی هاشمی و فرهنگ می‌خواندم. وسط فیلمنامه بیرون می‌رفت و برمی گشت و می‌گفت خوب بقیه اش. یک بار گفت خوب نشد و اشک ام را در نیاوردی. آن جا بود که فهمیدم موضوع چیست. رفاقت ما با دعوا شروع شد و به همین دلیل مستحکم شد.

وی با اشاره به تجربه نوشتن «طلسم شدگان» گفت: در این فیلم هردو روبروی هم راجع به فیلم گپ می‌زدیم و انگار نه انگار سه سال قبل دعوای مان شده بود و او اصلا به روی من نیاورد. وقتی بعد‌ها از او پرسیدم چرا به روی خودش نیاورد گفت، ما سینماگران بجز خودمان مگر کسی را داریم. این درس توی گوشم ماند.

قاسمعلی با مرور سال‌های رفاقتش با داریوش فرهنگ خاطرنشان کرد: نگاه به چهره خشنش نکنید وی کودک معصومی است و ظاهر و باطنش یکی است. تکلیف با همچین آدمی روشن است و او قلبی از طلا دارد.

روحانی: فرهنگ در بازیگری باهوش و شاد بود

امید روحانی، بازیگر و منتقد سینما درباره فرهنگ گفت: من هم مانند بسیاری معتقدم «طلسم» فیلم کشف نشده‌ای است، اما یک تجربه آخر دارم. من این اقبال را داشتم که سه سال قبل و پیش از کرونا در یک تئاتر با داریوش فرهنگ همبازی باشم. سه ماه تمام می‌آمد و هر روز بدون وقفه با قیافه‌ای عبوس تمرین می‌کرد. پس از پایان اجرا جوانی شاد و خندان می‌شد که گویا جهان را به او داده اند.

وی افزود: اگر لذت یک بازی تا این حد زیاد است باید دید داریوش فرهنگ هنگام کارگردانی چه می‌شود. امیدوارم این اقبال را داشته باشم که یک بار او را هنگام کارگردانی فیلم ببینم.

در ادامه این مراسم پیامی تصویری از علیرضا مجلل روی پرده رفت.

مجلل: فرهنگ ظاهر سخت و اراده سختکوشی دارد

علیرضا مجلل، از پیشکسوتان سینمای ایران در قالب ویدیویی در این نشست حضور پیدا کرد و گفت: تجربه حضور در گروه تئاتر پیاده که سرشاخه اش داریوش فرهنگ بود برای من جالب بود. فرهنگ در آن زمان به آینده هنر فکر می‌کرد. نتیجه این بود که اولین و درخشان‌ترین نسل فارغ التحصیل آن دانشگاه در دنیای فرهنگ و هنر باقی ماندند و همچنان فعالیت می‌کنند. داریوش فرهنگ ظاهرا بسیار سخت است و ارتباط برقرار کردن با وی مشکل است، اما انسانی عاطفی است که برای رسیدن به خواسته هایش پرتلاش است.

مهدی هاشمی: دوام دوستی ام با فرهنگ به دلیل کار تئاتر است

مهدی هاشمی هم در این مراسم با بیان این که عمری است که با داریوش فرهنگ رفیق است، گفت: او مردی احساساتی است که حتی با دیدن فیلم‌های هنری هم اشک میریزد. ده سال تئاتر کار کردیم و به تدریج در کار به این نتیجه رسیدیم که من باید بازی کنم و او نویسندگی و کارگردانی را به دست بگیرد. داریوش بسیار کارگردان خوبی است.

وی با تاکید بر این که جسارت فرهنگ او را هم با خود همراه می‌کرده، بیان کرد: همیشه از او بابت دوستی اش سپاسگذارم. دوستی که دوام آن به دلیل کار تئاتر است. بازیگری در فیلم‌های داریوش تفریح هم بود و همین بازی در فیلم دیگر کارگردانان را برای من سخت می‌کرد. خوشحالم که او کارگردان من بوده و هست. او دوست من است و دوستی شبیه به او کمیاب است.

داریوش فرهنگ: خوشحال نیستم، چون هم‌وطن من خوشحال نیست

در انتهای برنامه داریوش فرهنگ با تقدیر از سخنرانان گفت: من مدتی است احوال خوشی ندارم. آرامش ندارم و در یک کلام خوشحال نیستم، چون هم وطن من خوشحال نیست. می‌خواستم در این موارد بیشتر حرف بزنم، اما اواخر جلسه است و باید خوشحالی خودم را از لطف کانون کارگردانان، مهمانان، موزه سینما و فیلمخانه اعلام کنم.

وی افزود: با وجود این بحران‌ها و لبخند‌های فراموش شده مردم نمی‌توانم خوشحال باشم. امیدوارم هرچه زودتر کرونا ریشه کن شده و کسب و کار‌ها رونق گرفته و بار دیگر چشمان بی فروغ پرفروغ شود.

در انتهای این مراسم با حضور اعضای شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران شامل محسن امیریوسفی، مصطفی کیایی، قدرت الله صلح میرزایی، وحید موسائیان، محمدرضا عرب، مهرداد خوشبخت و احمد امینی از داریوش فرهنگ با اهدای لوح و جایزه تقدیر شد.

همچنین لوح تقدیر موزه سینما با حضور مهران عباسی مدیرعامل این موزه از سوی مهدی هاشمی به این کارگردان و بازیگر اهدا شد. محمدعلی نجفی، غلامرضا موسوی، ابراهیم وحیدزاده، شهرام اسدی، مسعود نوابی، لادن طاهری، محمد موفق، عزیزالله حاجی مشهدی، اردشیر شلیله، بیژن میرباقری، اکبر حر و... از جمله مهمانان حاضر در این مراسم بودند.

شب «داریوش فرهنگ» به دبیری وحید موسائیان برگزار شد و نمایش فیلم سینمایی «طلسم» پایان بخش این مراسم بود.